In een nieuwe studie is gekeken naar hoeveel mensen ooit hebben geprobeerd zichzelf van het leven te beroven zonder dat ze voor die poging al een psychiatrische diagnose hadden gekregen. Uit het onderzoek bleek dat bijna 20% van de ruim 36.000 deelnemers hun eerste zelfmoordpoging deed zonder dat ze daarvoor al een psychiatrische diagnose hadden. Dit zet traditionele ideeën over zelfmoordrisico op losse schroeven en suggereert dat het belangrijk is om niet alleen mensen met psychiatrische problemen, maar ook anderen te screenen op zelfmoordrisico.

Voor het onderzoek (Oquendo et.al, 2024) zijn gegevens gebruikt van de National Epidemiologic Study of Addictions and Related Conditions III in de Verenigde Staten. Uit het onderzoek bleek dat ongeveer 19,6% van de deelnemers hun eerste zelfmoordpoging deed zonder dat ze daarvoor al een psychiatrische aandoening hadden.

Risico op suicide bij psychische aandoening

We hebben voor dit artikel ook gekeken naar het risico op suïcide wanneer iemand wel psychische klachten heeft. Studies tonen consequent aan dat personen met specifieke psychiatrische stoornissen een verhoogd risico op zelfmoord hebben in vergelijking met de algemene bevolking. Psychiatrische stoornissen zoals borderline persoonlijkheidsstoornis, depressie, bipolaire stoornis, opioïdgebruiksstoornis, schizofrenie, anorexia nervosa en alcoholgebruiksstoornis worden geïdentificeerd als stoornissen met een hoger zelfmoordrisico dan de meeste andere stoornissen (Chesney et al., 2014). Bovendien komen psychiatrische stoornissen zoals middelenmisbruiksstoornis, eetstoornis, persoonlijkheidsstoornis, angst en depressie veel voor bij personen die door zelfmoord overlijden (Hansson et al., 2019; Hansson et al., 2018).

ADHD

Een onlangs gepubliceerde meta-analyse van 57 onderzoeken – met bijna een derde van een miljoen deelnemers – heeft een zeer sterk verband blootgelegd tussen ADHD en zelfmoord, een sterk verband met zelfmoordgedachten en een klein tot middelgroot verband met zelfmoordpogingen. De auteurs waarschuwen verder dat hun meta-analyse niet zozeer gaat over oorzaak-gevolgrelaties, maar zij stellen als hypothese dat ADHD bijdraagt ​​​​aan suïcidaal spectrumgedrag door impulsiviteit, een kernsymptoom van ADHD, samen met verminderde besluitvorming en het nemen van risico’s, welke kenmerkend zijn voor verschillende personen met ADHD. Bovendien vertoont een aanzienlijk deel van de personen met ADHD tekorten in executieve functies. Aangezien executieve functies betrokken zijn bij de regulatie van impulscontrole en emoties, kunnen executieve disfuncties bijdragen aan suïcidaal spectrumgedrag.

Risicofactoren

Veelvoorkomende risicofactoren voor zelfmoord onder psychiatrische patiënten omvatten een voorgeschiedenis van zelfmoordpogingen, gevoelens van hopeloosheid, impulsiviteit, agressie, nadelige jeugdervaringen, ernstige psychopathologie en somatische stoornissen (Wasserman et al., 2021). Bovendien geven studies aan dat patiënten met schizofrenie die eerder psychiatrische zorg hebben ontvangen een aanzienlijk verhoogd risico op zelfmoord hebben in vergelijking met personen zonder een geschiedenis van behandeling voor middelenmisbruik en psychiatrische zorg (Hesse et al., 2020).

Conclusie

Bijna 1 op de 5 mensen deed hun eerste zelfmoordpoging zonder dat ze al een psychiatrische diagnose hadden. Dit is belangrijk omdat het ons laat nadenken over hoe we zelfmoordrisico’s inschatten. De resultaten suggereren dat we niet alleen moeten kijken naar mensen met psychiatrische problemen, maar ook naar anderen om zelfmoordrisico’s te herkennen. Dit kan helpen om meer mensen te identificeren die hulp nodig hebben en mogelijk levens redden.

Personen waarvan wel een psychische stoornis bekend is, lopen een verhoogd risico op zelfmoord, waarbij bepaalde stoornissen zoals borderline persoonlijkheidsstoornis, depressie, bipolaire stoornis en middelenmisbruiksstoornissen hogere risico’s met zich meebrengen. Het aanpakken van de onderliggende psychiatrische aandoeningen bij personen met een verhoogd risico op zelfmoord is cruciaal voor effectieve suïcidepreventie-inspanningen.

Discussie

De huidige studie van Oquendo et.al. heeft enkele beperkingen, waaronder het feit dat de gegevens gebaseerd zijn op zelfrapportage, wat kan leiden tot vertekening of onvolledige informatie. Daarnaast is de studie gebaseerd op gegevens uit de Verenigde Staten, waardoor de bevindingen mogelijk niet direct van toepassing zijn op andere landen of culturen. Bovendien kan de leeftijdsbeperking van 20 tot 65 jaar betekenen dat bepaalde groepen, zoals adolescenten of ouderen, niet vertegenwoordigd zijn in de resultaten, wat de generaliseerbaarheid van de bevindingen kan beperken. En tenslotte wil het ook niet zeggen dat wanneer iemand geen diagnose had ten tijde van de zelfmoordpoging, er geen sprake zou kunnen zijn geweest van psychische klachten.

Referenties

Chesney, E., Goodwin, G. M., & Fazel, S. (2014). Risico op zelfmoord bij specifieke psychiatrische stoornissen: een bevolkingsgebaseerde cohortstudie. Journal of Affective Disorders, 163, 1-6.

Hansson, M., Chotai, J., & Nordstöm, A. (2019). Zelfmoord en psychiatrische stoornissen: een prospectieve studie van 191 suïcides. Acta Psychiatrica Scandinavica, 132(6), 459-465.

Hansson, M., & Rihmer, Z. (2018). Zelfmoord en psychiatrische stoornissen: een prospectieve studie van 191 suïcides in Hongarije. Journal of Affective Disorders, 239, 1-5.

Oquendo, M. A., Wall, M., Wang, S., Olfson, M., & Blanco, C. (2024). Lifetime Suicide Attempts in Otherwise Psychiatrically Healthy Individuals. JAMA Psychiatry.

Posner, K., Oquendo, M. A., Stanley, B., & Davies, M. (2011). Factoren die van invloed zijn op suïcidaal gedrag bij patiënten met een psychiatrische stoornis. The American Journal of Psychiatry, 168(3), 265-272.

Wasserman, D., Rihmer, Z., Rujescu, D., & Sarchiapone, M. (2021). Suïcidaal gedrag in psychiatrische stoornissen: een update van de WHO/EURO-multicentrische studie. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 271(6), 841-853.

Hesse, M., Thylstrup, B., & Hjorthøj, C. (2020). Risico op zelfmoord bij patiënten met schizofrenie die psychiatrische zorg hebben ontvangen: een nationale cohortstudie. The Lancet Psychiatry, 7(6), 492-500.

Septier M, Stordeur C, Zhang J, Delorme R, Cortese S, Association between suicidal spectrum behaviors and Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: A systematic review and meta-analysis, Neuroscience and Biobehavioral Reviews (2019), https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2019.05.022.