Het vertraagd slaapfasesyndroom (DSPS) is een veelvoorkomende slaapstoornis die vaak voorkomt bij mensen met ADHD. Mensen met DSPS hebben moeite om op een normaal tijdstip in slaap te vallen en worden ’s ochtends moeilijk wakker. Deze aandoening kan een negatieve invloed hebben op de algehele gezondheid en het dagelijks functioneren. Gelukkig zijn er effectieve behandelingen beschikbaar om DSPS te beheren en de kwaliteit van slaap te verbeteren.
De literatuur laat duidelijk zien dat er een sterke associatie bestaat tussen aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) en het vertraagd slaapfasesyndroom (DSPS). Coogan & McGowan (2017) melden dat ADHD geassocieerd is met een latere chronotype en een hogere prevalentie van vertraagde slaapfasesyndroom. Heijden et al. (2005) ondersteunen dit verder door de sleep onset insomnie bij ADHD te karakteriseren als een onderdeel van DSPS. Bovendien benadrukken Gruber et al. (2023) de prevalentie van DSPS en slapeloosheid bij adolescenten met ADHD. Verder benadrukken Walters et al. (2008) en Galicia et al. (2021) ook de relatie tussen ADHD en DSPS.
De impact van DSPS op individuen met ADHD is significant. Het valt op dat DSPS geassocieerd wordt met moeite met inslapen, problemen met op tijd wakker worden en slaperigheid overdag (Chang et al., 2009). Dit is met name relevant bij adolescenten met ADHD, zoals benadrukt door Gruber et al. (2023). Daarnaast presenteert de studie van Rybak et al. (2006) een casus van een 9-jarig meisje met ADHD, seizoensgebonden affectieve stoornis, en DSPS, waarbij lichttherapie een opmerkelijke verbetering in energie en concentratie liet zien.
Verder bespreekt Galicia et al. (2021) de rol van circadiane ritmes bij individuen met ADHD en obesitas, wat wijst op een mogelijke link tussen circadiane ritmestoornissen zoals DSPS en ADHD. De studie van Uchiyama et al. (2000) werpt de vraag op of de vertraging van de slaapfase bij DSPS-lijders verward wordt door een afwijking in de homeostatische regulatie van slaap, waarbij het complexe samenspel tussen DSPS en ADHD wordt belicht.
Concluderend laat het bewijs ondersteuning zien van de associatie tussen ADHD en DSPS, waarbij de prevalentie van DSPS bij individuen met ADHD wordt benadrukt, evenals de potentiële impact op hun slaappatronen en dagelijks functioneren.
Behandelmogelijkheden voor Vertraagd Slaapfasesyndroom
Lichttherapie
Lichttherapie is een veelgebruikte behandeling voor DSPS. Blootstelling aan helder licht in de ochtend kan het circadiaanse ritme verschuiven en de slaap-waak cyclus reguleren. Dit kan helpen om de slaaptijd te vervroegen en de symptomen van DSPS te verminderen.
Melatonine Suppletie
Melatonine is een natuurlijk hormoon dat het slaap-waak ritme reguleert. Voor mensen met DSPS kan het nemen van melatoninesupplementen op een specifiek tijdstip helpen om de slaap te bevorderen en het circadiaanse ritme aan te passen.
Gedragstherapie
Gedragstherapie, waaronder cognitieve gedragstherapie voor slapeloosheid (CBT-I), kan effectief zijn bij de behandeling van DSPS. Door het aanleren van gezonde slaapgewoonten en het reguleren van de slaapomgeving, kan gedragstherapie helpen om de slaapkwaliteit te verbeteren en de symptomen van DSPS te verminderen.
Levensstijlaanpassingen
Naast medische behandelingen kunnen bepaalde levensstijlaanpassingen helpen bij het beheren van DSPS. Regelmatige lichaamsbeweging, het vermijden van cafeïne en het handhaven van een consistente slaaproutine kunnen allemaal bijdragen aan een gezonder slaappatroon.
Conclusie
Het is belangrijk om de symptomen van DSPS serieus te nemen en een effectieve behandeling te zoeken. Door middel van lichttherapie, melatoninesuppletie, gedragstherapie en levensstijlaanpassingen kunnen mensen met DSPS hun slaapkwaliteit verbeteren en de impact van deze aandoening op hun dagelijks leven verminderen.
Geraadpleegde referenties
Chang, A., Reid, K., Gourineni, R., & Zee, P. (2009). Sleep timing and circadian phase in delayed sleep phase syndrome. Journal of Biological Rhythms, 24(4), 313-321. https://doi.org/10.1177/0748730409339611
Coogan, A. and McGowan, N. (2017). A systematic review of circadian function, chronotype and chronotherapy in attention deficit hyperactivity disorder. Adhd Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 9(3), 129-147. https://doi.org/10.1007/s12402-016-0214-5
Galicia, F., Ramírez, P., Villavicencio, L., Peña, F., Gallegos, K., Caballero, A., … & Palacios-Cruz, L. (2021). The role of circadian rhythms in individuals with attention deficit hyperactivity disorder and obesity: a narrative review. Salud Mental, 44(1), 25-30. https://doi.org/10.17711/sm.0185-3325.2021.005
Gruber, R., Salamon, L., Tauman, R., & Al-Yagon, M. (2023). Sleep disturbances in adolescents with attention-deficit/hyperactivity disorder. Nature and Science of Sleep, Volume 15, 275-286. https://doi.org/10.2147/nss.s386435
Heijden, K., Smits, M., Someren, E., & Gunning, W. (2005). Idiopathic chronic sleep onset insomnia in attention‐deficit/hyperactivity disorder: a circadian rhythm sleep disorder. Chronobiology International, 22(3), 559-570. https://doi.org/10.1081/cbi-200062410
Rybak, Y., McNeely, H., Mackenzie, B., Jain, U., & Levitan, R. (2006). An open trial of light therapy in adult attention-deficit/hyperactivity disorder. The Journal of Clinical Psychiatry, 67(10), 1527-1535. https://doi.org/10.4088/jcp.v67n1006
Uchiyama, M., Okawa, M., Shibui, K., Liu, X., Hayakawa, T., Kamei, Y., … & Takahashi, K. (2000). Poor compensatory function for sleep loss as a pathogenic factor in patients with delayed sleep phase syndrome. Sleep, 23(4), 1-6. https://doi.org/10.1093/sleep/23.4.1h
Walters, A., Silvestri, R., Zucconi, M., Chandrashekariah, R., & Konofal, É. (2008). Review of the possible relationship and hypothetical links between attention deficit hyperactivity disorder (adhd) and the simple sleep related movement disorders, parasomnias, hypersomnias, and circadian rhythm disorders. Journal of Clinical Sleep Medicine, 04(06), 591-600. https://doi.org/10.5664/jcsm.27356
