Een systematische review en meta-analyse, gepubliceerd in JAMA Psychiatry, onderzoekt systematisch de effecten van placebo in gerandomiseerde klinische proeven over verschillende psychiatrische stoornissen. De studie verzamelt data uit 90 onderzoeken, gericht op een van de negen psychiatrische aandoeningen, waaronder ADHD, gegeneraliseerde angststoornis, depressieve stoornis, obsessieve-compulsieve stoornis en posttraumatische stressstoornis.
Literatuur
Het placebo-effect is een veelzijdig fenomeen dat uitvoerig is onderzocht in verschillende vakgebieden, waaronder geneeskunde, psychologie en neurowetenschap. Het verwijst naar het verschijnsel waarbij een patiënt positieve effecten ervaart na toediening van een inerte behandeling, zoals een suikerpil, vanwege zijn geloof in de effectiviteit van de behandeling (Smits et al., 2021). In tegenstelling tot enkel een psychologische reactie, omvat het placebo-effect complexe neurobiologische mechanismen die daadwerkelijke fysiologische veranderingen in het lichaam kunnen teweegbrengen (Lorentz, 2015). Studies hebben aangetoond dat onder bepaalde omstandigheden het placebo-effect even effectief kan zijn als actieve behandelingen, wat het belangrijke invloed van psychologische factoren op gezondheidsresultaten benadrukt (Marchesi et al., 2013).
Onderzoek heeft de onderliggende mechanismen van het placebo-effect ontrafeld, waarbij een complexe interactie van neurobiologische, cognitieve en conditioneringsprocessen aan het licht kwam (Finniss & Nicholas, 2009). Verwachtingen spelen een cruciale rol bij het sturen van het placebo-effect, waarbij de overtuigingen en percepties van patiënten aanzienlijk de behandelresultaten beïnvloeden (Wei et al., 2018). Daarnaast kan conditionering, waarbij patiënten een behandeling associëren met positieve resultaten, ook bijdragen aan het placebo-effect (Bąbel, 2020). Het placebo-effect strekt zich uit verder dan alleen pijnbeheersing en is waargenomen bij verschillende aandoeningen zoals depressie, astma en zelfs bij het verbeteren van sportprestaties (Raglin et al., 2020; Dutile et al., 2014; Marchesi et al., 2013).
Neurobiologische studies hebben licht geworpen op de mechanismen achter het placebo-effect, waarbij de betrokkenheid van endogene opioïden en dopaminerge paden bij het bemiddelen van placeboresponsen is aangetoond (Benedetti et al., 2005; Sher, 2003). Activatie van deze neurale paden kan leiden tot veranderingen in hersenactiviteit en neurotransmitterafgifte, wat uiteindelijk de pijnperceptie en stemming beïnvloedt (Sher, 2003). Verder wijst onderzoek erop dat placebo-effecten over langere perioden kunnen aanhouden, waarbij sommige studies effecten rapporteren die maanden tot jaren aanhouden (Ashar et al., 2017).
Ondanks het belang ervan, vormt het placebo-effect uitdagingen in het ontwerp van klinische proeven. Het zorgen voor assaygevoeligheid en het begrijpen van de additiviteitsaanname zijn cruciaal bij het beoordelen van de werkzaamheid van behandelingen in de aanwezigheid van een placebo-effect (Vase et al., 2015). Bovendien roept het concept van open-label placebo’s, waarbij patiënten weten dat ze placebo’s ontvangen, intrigerende vragen op over hoe deze behandelingen de patiëntuitkomsten beïnvloeden (Schaefer et al., 2018). Het begrijpen van de variabiliteit van placebo-responsen op basis van behandeltoediening en patiëntpercepties is essentieel voor het optimaliseren van gezondheidsinterventies (Tuthill et al., 2016).
Samenvattend vormt het placebo-effect een fascinerend snijpunt van psychologie, neurowetenschap en geneeskunde. Het benadrukt de ingewikkelde verbinding tussen geest en lichaam en onderstreept de diepgaande invloed van overtuigingen en verwachtingen op gezondheidsuitkomsten. Door de ingewikkelde mechanismen van het placebo-effect te ontrafelen, kunnen onderzoekers ons begrip van de menselijke fysiologie verbeteren en de klinische praktijk bevorderen door positieve verwachtingen te benutten om genezing te faciliteren.
Huidige studie
De studie toont aan dat er aanzienlijke variabiliteit is in de respons op placebo tussen verschillende psychiatrische stoornissen. Dit impliceert dat sommige stoornissen mogelijk meer of minder beïnvloed worden door placebo-effecten dan anderen, wat van groot belang is bij het ontwerpen van klinische studies en het evalueren van nieuwe behandelingen.
Effectgroottes
De meta-analyse heeft de effectgroottes van placebo’s in de verschillende studies geschat. De grootte van deze effecten, uitgedrukt in Cohen’s d, geeft een maat voor de mate van respons die de placebo’s teweegbrengen. De variatie in deze effectgroottes geeft inzicht in hoe sterk of zwak de placeborespons in verschillende psychiatrische aandoeningen kan zijn.
Statistische Significantie
De meta-analyse geeft statistisch significante verschillen aan tussen de psychiatrische stoornissen wat de placeboresponsen betreft. Dit suggereert dat de effectiviteit van placebo’s afhankelijk kan zijn van het type stoornis.
Voorspellingsintervallen
De studie presenteert ook voorspellingsintervallen die aangeven binnen welke marges toekomstige placeboresponsen waarschijnlijk zullen liggen. Dit helpt bij het anticiperen op de variabiliteit in placebo-effecten in toekomstige studies.
Implicaties voor toekomstig onderzoek en behandeling
De resultaten van deze studie benadrukken het belang van het in acht nemen van placeboresponsen bij het ontwerpen van klinische proeven. Dit kan bijdragen aan nauwkeuriger beoordelingen van de werkzaamheid van nieuwe therapeutische interventies in de psychiatrie en kan helpen bij het optimaliseren van behandelplannen voor patiënten.
Deze bevindingen zijn van vitaal belang voor de wetenschappelijke gemeenschap, met inbegrip van onderzoekers, clinici en beleidsmakers, omdat ze de noodzaak aantonen om rekening te houden met placebo-effecten bij het interpreteren van de effectiviteit van behandelingen in de klinische praktijk en bij het ontwerpen van klinische proeven.
Referenties
Ashar, Y., Chang, L., & Wager, T. (2017). Brain mechanisms of the placebo effect: an affective appraisal account. Annual Review of Clinical Psychology, 13(1), 73-98. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-021815-093015
Bąbel, P. (2020). Operant conditioning as a new mechanism of placebo effects. European Journal of Pain, 24(5), 902-908. https://doi.org/10.1002/ejp.1544
Benedetti, F., Mayberg, H., Wager, T., Stohler, C., & Zubieta, J. (2005). Neurobiological mechanisms of the placebo effect. Journal of Neuroscience, 25(45), 10390-10402. https://doi.org/10.1523/jneurosci.3458-05.2005
Dutile, S., Kaptchuk, T., & Wechsler, M. (2014). The placebo effect in asthma. Current Allergy and Asthma Reports, 14(8). https://doi.org/10.1007/s11882-014-0456-2
Finniss, D., and Nicholas, M. (2009). Placebo analgesia—understanding the mechanisms and implications for clinical practice. Reviews in Pain, 3(2), 15-19. https://doi.org/10.1177/204946370900300205
Lorentz, E. (2015). The placebo effect: a neurobiological review. Usurj University of Saskatchewan Undergraduate Research Journal, 2(1). https://doi.org/10.32396/usurj.v2i1.9
Marchesi, C., Panfilis, C., Tonna, M., & Ossola, P. (2013). Is placebo useful in the treatment of major depression in clinical practice?. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 915. https://doi.org/10.2147/ndt.s44519
Raglin, J., Szabó, A., Lindheimer, J., & Beedie, C. (2020). Understanding placebo and nocebo effects in the context of sport: a psychological perspective. European Journal of Sport Science, 20(3), 293-301. https://doi.org/10.1080/17461391.2020.1727021
Schaefer, M., Sahin, T., & Berstecher, B. (2018). Why do open-label placebos work? a randomized controlled trial of an open-label placebo induction with and without extended information about the placebo effect in allergic rhinitis. Plos One, 13(3), e0192758. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0192758
Sher, L. (2003). The placebo effect on mood and behavior: possible role of opioid and dopamine modulation of the hypothalamic-pituitary-adrenal system. Complementary Medicine Research, 10(2), 61-68. https://doi.org/10.1159/000071664
Smits, R., Veldhuijzen, D., Hartman, T., Peerdeman, K., Vliet, L., Middendorp, H., … & Evers, A. (2021). Explaining placebo effects in an online survey study: does ‘pavlov’ ring a bell?. Plos One, 16(3), e0247103. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0247103
Tuthill, A., Han, T., Chai, C., Chai, A., Wong, C., & Morgan, K. (2016). Attitudes to and understanding of placebo use: a cross- sectional exploratory study in a Malaysian hospital. International Journal of Medical Students, 4(3), 108-111. https://doi.org/10.5195/ijms.2016.162
Vase, L., Amanzio, M., & Price, D. (2015). Nocebo vs. placebo: the challenges of trial design in analgesia research. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 97(2), 143-150. https://doi.org/10.1002/cpt.31
Wei, H., Zhou, L., Zhang, H., Chen, J., Lu, X., & Hu, L. (2018). The influence of expectation on nondeceptive placebo and nocebo effects. Pain Research and Management, 2018, 1-8. https://doi.org/10.1155/2018/8459429
