Vanwege het verhoogde risico op cardiometabole aandoeningen en vroegtijdige sterfte bij mensen met ernstige psychische aandoeningen (EPA) is het monitoren van de cardiometabole gezondheid erg relevant. In nieuw onderzoek zijn de screeningspercentages en de prevalentie van cardiometabole risico’s in de reguliere geestelijke gezondheidszorg geanalyseerd.
Methoden
Onderzoekers verzamelden screeningsgegevens met betrekking tot cardiometabole risico’s bij personen met EPA in drie geestelijke gezondheidszorginstellingen in Nederland. Ze maakten gebruik van de vijf belangrijkste criteria voor het metabool syndroom (tailleomtrek, bloeddruk, HDL-cholesterol, triglyceriden, nuchtere bloedglucose) binnen een tijdsbestek van 30 dagen in 2019/2020. De onderzoekers bepaalden de cardiometabole risico’s van gescreende patiënten en analyseerden de associaties met patiënt- en ziektekarakteristieken aan de hand van meervoudige logistische regressie.
Resultaten
Bij 5037 patiënten varieerden de screeningspercentages van 28,8% (tailleomtrek) tot 76,4% (nuchtere bloedglucose) gedurende 2019-2020, en 7,6% had een volledige meting van alle vijf criteria voor het metabool syndroom. Oudere patiënten, mannen en patiënten met psychotische stoornissen hadden een grotere kans om gescreend te worden. Ongeacht het medicijngebruik varieerden de prevalenties van risico’s van 29,6% (nuchtere bloedglucose) tot 56,8% (bloeddruk), en 48,6% voldeed aan de criteria voor het metabool syndroom. Geslacht en leeftijd waren met name geassocieerd met de kansen op individuele risicofactoren. Cardiometabool risico was aanwezig ongeacht de ernst van de ziekte en verschilde over het algemeen niet aanzienlijk tussen diagnoses, binnen- en buitenshuis behandelde patiënten en verschillende zorginstellingen.
Conclusies
Ondanks de toegenomen urgentie en richtlijnontwikkeling voor cardiometabole gezondheid bij EPA in de afgelopen decennia, zijn de screeningspercentages nog steeds laag, en de prevalentie van het metabool syndroom onder gescreende patiënten is bijna twee keer zo hoog als in de algemene bevolking. Er zijn intensievere implementatiestrategieën nodig om beleid om te zetten in actie en de cardiometabole gezondheid bij EPA te verbeteren.
Metabole screening
Metabole screening is belangrijk omdat sommige psychiatrische aandoeningen en de medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling ervan invloed kunnen hebben op het metabolisme en het risico op metabole aandoeningen kunnen verhogen. Enkele belangrijke aspecten van metabole screening bij psychiatrische patiënten:
Doel: Het belangrijkste doel van metabole screening bij psychiatrische patiënten is het identificeren van metabole risicofactoren en aandoeningen die verband kunnen houden met psychiatrische medicatie en/of de psychiatrische aandoening zelf. Dit omvat onder andere het screenen op obesitas, diabetes, dyslipidemie (abnormale niveaus van vetten in het bloed) en andere metabole problemen.
Psychiatrische medicatie: Sommige medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van psychiatrische aandoeningen, zoals antipsychotica, antidepressiva en stemmingsstabilisatoren, kunnen bij sommige patiënten gewichtstoename, veranderingen in insulineresistentie en andere metabole bijwerkingen veroorzaken. Metabole screening helpt bij het monitoren van deze bijwerkingen en het identificeren van risicofactoren bij patiënten.
Screeningtests: Metabole screening bij psychiatrische patiënten omvat vaak het meten van parameters zoals bloedsuikerspiegel (glucose), nuchtere lipidenprofielen (cholesterol en triglyceriden), bloeddruk en lichaamsgewicht. Deze tests kunnen worden uitgevoerd als onderdeel van routinematige controles of als reactie op specifieke zorgen of symptomen.
Beheer en behandeling: Als uit de metabole screening blijkt dat een patiënt metabole problemen heeft of een verhoogd risico loopt, kan de behandeling gericht zijn op het beheersen van deze problemen. Dit kan dieet- en levensstijlaanpassingen omvatten, evenals medicamenteuze behandelingen als dat nodig is. In sommige gevallen kan het ook betekenen dat de psychiatrische medicatie moet worden aangepast om de metabole bijwerkingen te verminderen.
Monitoring: Patiënten met psychiatrische aandoeningen en metabole risicofactoren moeten regelmatig worden gemonitord om veranderingen in hun metabole gezondheid op te volgen. Dit helpt bij het identificeren van problemen in een vroeg stadium en het aanpassen van de behandeling indien nodig.
Noortman L, de Winter L, van Voorst A, Cahn W, Deenik J. Screening and prevalence of cardiometabolic risk factors in patients with severe mental illness: A multicenter cross-sectional cohort study in the Netherlands. Compr Psychiatry. 2023 Oct;126:152406. doi: 10.1016/j.comppsych.2023.152406. Epub 2023 Jul 21. PMID: 37506537.
