Farmacologische eigenschappen

Werkingsmechanisme

Risperidon is een zogenoemd atypisch of tweedegeneratie-antipsychoticum. De antipsychotische werking wordt toegeschreven aan een gecombineerde blokkade van twee soorten receptoren in de hersenen: de dopamine D2​-receptoren en de serotonine 5HT2A​-receptoren.¹

De blokkade van D2​-receptoren in het mesolimbische hersengebied is primair verantwoordelijk voor de afname van ‘positieve’ symptomen van een psychose, zoals wanen en hallucinaties.¹⁴ De gelijktijdige en sterke blokkade van

5HT2A​-receptoren wordt verondersteld bij te dragen aan een lager risico op extrapiramidale symptomen (EPS) en een mogelijk gunstiger effect op negatieve symptomen (zoals affectieve vervlakking en apathie) en cognitie, in vergelijking met de klassieke antipsychotica die voornamelijk op D2​-receptoren werken.¹⁴

Farmacokinetiek van Risperdal Consta

De langwerkende eigenschap van Risperdal Consta wordt bereikt door de werkzame stof risperidon te verpakken in miljoenen kleine, biologisch afbreekbare bolletjes, zogenoemde microsferen.¹¹ Na een diepe intramusculaire injectie in de deltaspier (bovenarm) of de gluteale spier (bilspier) worden deze microsferen langzaam door het lichaam afgebroken, waarbij het geneesmiddel geleidelijk vrijkomt.¹³

Een cruciaal kenmerk van deze technologie is de vertraging in de afgifte. Na de eerste injectie duurt het ongeveer drie weken voordat de microsferen voldoende zijn afgebroken om een therapeutische concentratie van risperidon in het bloed te bereiken.¹¹ Deze vertraging, ook wel ‘lag-fase’ genoemd, heeft een belangrijke klinische consequentie: om de patiënt in deze periode te beschermen tegen een terugval, is het noodzakelijk om gedurende de eerste drie weken na de eerste injectie door te gaan met een oraal antipsychoticum (bijvoorbeeld orale risperidon).¹⁹ Een stabiele plasmaspiegel (‘steady state’) van Risperdal Consta wordt pas bereikt na de vierde tweewekelijkse injectie, dus na ongeveer zes tot acht weken.⁶

Deze noodzaak voor een drie weken durende orale overbrugging vormt een klinische paradox. LAI’s worden vaak ingezet bij patiënten met (vermoedelijke) therapieontrouw. Juist deze groep wordt gevraagd om in de kritieke opstartfase van een nieuwe behandeling gedurende drie weken trouw dagelijks tabletten in te nemen. Het falen van deze orale overbrugging creëert een ‘kwetsbaarheidsvenster’ waarin de patiënt subtherapeutische spiegels heeft en een verhoogd risico loopt op terugval, nog voordat het depot zijn volledige werking heeft bereikt. Dit logistieke nadeel is een belangrijk onderscheidend kenmerk ten opzichte van nieuwere LAI-formuleringen (zoals paliperidonpalmitaat of risperidon-ISM) die geen of een veel kortere orale suppletie vereisen.¹¹ De keuze voor een LAI is dus niet alleen een farmacologische, maar ook een logistieke afweging die in samenspraak met de patiënt en diens systeem gemaakt moet worden.

Metabolisme en interacties

Risperidon wordt in de lever uitgebreid gemetaboliseerd, voornamelijk door het cytochroom P450-enzym CYP2D6 en in mindere mate door CYP3A4.¹⁶ De belangrijkste actieve metaboliet die hierbij ontstaat is 9-hydroxyrisperidon, beter bekend als paliperidon. Deze stof heeft een vergelijkbare farmacologische werking als risperidon zelf.¹ De klinische effectiviteit is dus het gevolg van de gecombineerde concentratie van risperidon en 9-hydroxyrisperidon.

Geneesmiddelen die de activiteit van deze enzymen beïnvloeden, kunnen de plasmaspiegels van de actieve stoffen significant veranderen. Sterke remmers van CYP2D6, zoals de antidepressiva fluoxetine en paroxetine, kunnen de concentratie van risperidon verhogen, wat een dosisaanpassing noodzakelijk kan maken.²⁰ Omgekeerd kunnen sterke inductoren van CYP3A4, zoals het anti-epilepticum carbamazepine, de plasmaconcentraties verlagen, waardoor de effectiviteit kan afnemen.²⁰ Het is daarom essentieel om bij het starten of stoppen van comedicatie de mogelijke interacties zorgvuldig te evalueren.

Klinische evidentie bij schizofrenie

Effectiviteit in terugvalpreventie

De effectiviteit van Risperdal Consta voor de onderhoudsbehandeling van schizofrenie is robuust aangetoond. Meerdere meta-analyses laten zien dat behandeling met Risperdal Consta het risico op terugval significant verlaagt in vergelijking met placebo.⁴ Een invloedrijke netwerk-meta-analyse van Ostuzzi en collega’s (2021) bevestigde dat risperidon LAI superieur is aan placebo in het voorkomen van terugval, met een matige tot hoge bewijskracht (GRADE).⁴

De discussie: LAI versus orale antipsychotica

Een van de meest besproken onderwerpen in de wetenschappelijke literatuur is de vraag of LAI’s effectiever zijn dan orale antipsychotica (OAP’s). De resultaten zijn op het eerste gezicht tegenstrijdig en illustreren de noodzaak om bewijs kritisch te interpreteren.

Grote meta-analyses van gerandomiseerde gecontroleerde studies (RCT’s) vinden vaak geen significant verschil in effectiviteit (terugvalpreventie) tussen LAI’s en OAP’s.²⁸ Dit lijkt paradoxaal, maar is te verklaren door de methodologie van de RCT. In de sterk gecontroleerde omgeving van een klinische trial is de therapietrouw van de groep die orale medicatie krijgt kunstmatig hoog. Dit komt door de intensieve monitoring, het verstrekken van de medicatie en de selectie van gemotiveerde patiënten die bereid zijn deel te nemen. Patiënten met ernstige therapietrouwproblemen of een gebrek aan ziekte-inzicht worden vaak uitgesloten.¹⁰ Hierdoor wordt het belangrijkste voordeel van een LAI – het overbruggen van therapieontrouw – in een RCT grotendeels geneutraliseerd.

Wanneer we kijken naar studies die de klinische praktijk beter weerspiegelen, zien we een ander beeld. Studies met een naturalistisch ontwerp of spiegelbeeldstudies (waarbij de periode voor en na de start van een LAI bij dezelfde patiënt wordt vergeleken) tonen wél consistent een superioriteit van LAI’s aan in het verminderen van het aantal en de duur van ziekenhuisopnames.³ Een case-control studie van Barrio et al. (2013) vond bijvoorbeeld dat patiënten met een recent ontstane schizofrenie die werden behandeld met Risperdal Consta na twee jaar een significant grotere symptoomreductie en een beter sociaal functioneren hadden dan een vergelijkbare groep die met orale antipsychotica werd behandeld.³¹

Deze discrepantie tussen RCT’s en ‘real-world’ data is geen teken dat LAI’s niet werken, maar een illustratie van de beperkingen van het RCT-design voor het beantwoorden van deze specifieke klinische vraag. Voor een interventie waarvan het primaire voordeel (therapietrouw) in een RCT wordt geminimaliseerd, zijn andere studieontwerpen zoals pragmatische trials en observationele studies ⁵ mogelijk relevanter voor de dagelijkse praktijk. Dit onderstreept het belang voor ggz-professionals om verder te kijken dan de eindconclusie van een meta-analyse en de methodologie van de onderliggende studies kritisch te beoordelen.

De plaats bij een eerste psychose

Traditioneel worden LAI’s vaak pas later in het behandeltraject ingezet, meestal bij patiënten met een chronisch beloop en bewezen therapieontrouw.¹¹ Er is echter een groeiende consensus dat een vroegere inzet, zelfs al na een eerste psychose, de prognose op lange termijn kan verbeteren door de continuïteit van de behandeling in een kritieke fase te waarborgen.²⁸ Een meta-analyse van Samara et al. (2023) toonde aan dat tweedegeneratie LAI’s, waaronder risperidon, ook effectief zijn in de acute fase van schizofrenie.³⁴ Een andere meta-analyse vond dat LAI’s superieur waren aan OAP’s in subgroepanalyses van stabiele patiënten met een recente diagnose.²⁸

Klinische evidentie bij de bipolaire-I-stoornis

Indicatie en bewijskracht

Risperdal Consta is een van de weinige tweedegeneratie LAI’s die officieel is goedgekeurd voor de onderhoudsbehandeling van de bipolaire-I-stoornis. De indicatie geldt zowel voor monotherapie als voor adjunctieve therapie in combinatie met een stemmingsstabilisator zoals lithium of valproïnezuur.⁶ Het is belangrijk op te merken dat deze indicatie specifiek geldt voor de tweewekelijkse formulering van Risperdal Consta; nieuwere risperidon-depots (maandelijks of subcutaan) hebben deze officiële indicatie (nog) niet.¹¹

Effectiviteit in het voorkomen van stemmings-episoden

Meta-analyses tonen aan dat behandeling met Risperdal Consta significant effectiever is dan placebo in het voorkomen van nieuwe stemmings-episoden bij patiënten met een bipolaire-I-stoornis.³⁶ Bij een nadere beschouwing van de data komt echter een belangrijk nuanceverschil naar voren. De effectiviteit is het meest overtuigend in het voorkomen van een terugval in een (hypo)manische episode. Vergeleken met placebo is het effect op het voorkomen van een depressieve terugval aanzienlijk minder sterk of niet statistisch significant.³⁶

Deze bevindingen suggereren dat Risperdal Consta een ‘asymmetrisch’ profylactisch profiel heeft: het is een krachtige ‘anti-manische’ agent, maar een zwakkere ‘anti-depressieve’ agent. Dit heeft directe gevolgen voor de klinische praktijk. Voor een patiënt met een bipolaire-I-stoornis met een geschiedenis van voornamelijk ernstige en ontwrichtende manieën, en bij wie therapietrouw een zorg is, kan Risperdal Consta een uitstekende behandeloptie zijn. Voor een patiënt bij wie juist de depressieve episoden het klinisch beeld domineren, is het mogelijk niet de meest effectieve monotherapie. In dat laatste geval moet een combinatie met een andere stemmingsstabilisator met een bewezen anti-depressief effect (zoals lithium of lamotrigine) of een andere strategie worden overwogen. Dit benadrukt het belang van een gepersonaliseerde aanpak, gebaseerd op het dominante patroon van de stoornis bij de individuele patiënt.

Positionering ten opzichte van andere LAI’s

De keuze voor een specifieke LAI is een proces van ‘shared decision-making’, waarbij de eigenschappen van verschillende middelen worden afgewogen tegen de behoeften en voorkeuren van de patiënt.

Vergelijking met paliperidonpalmitaat (PP)

Paliperidon is de actieve metaboliet van risperidon. Het is dan ook niet verrassend dat de werkings- en bijwerkingsprofielen van de LAI-vormen van beide middelen grotendeels vergelijkbaar zijn.¹ Een meta-analyse uit 2023 van Zhao et al., die vier RCT’s direct met elkaar vergeleek, vond geen significant verschil in effectiviteit (gemeten met de PANSS-schaal) tussen paliperidonpalmitaat (PP) en Risperdal Consta (RLAI).¹ Een opvallende bevinding was echter dat de groep die PP kreeg een significant hoger risico had om de behandeling om welke reden dan ook te staken (RR=1.19) dan de RLAI-groep. Het belangrijkste praktische voordeel van PP is dat er geen orale overbrugging nodig is.²⁴

Vergelijking met aripiprazol LAI

Aripiprazol LAI heeft een ander werkingsmechanisme (partiële D2​-receptoragonist) en daardoor een ander bijwerkingenprofiel. Het heeft een lager risico op gewichtstoename en hyperprolactinemie, maar een hoger risico op acathisie (een subjectief gevoel van innerlijke rusteloosheid).⁴² De netwerk-meta-analyse van Ostuzzi et al. (2021) vond geen significant verschil in terugvalpreventie tussen risperidon LAI en aripiprazol LAI. Aripiprazol LAI scoorde echter significant beter op de samengestelde uitkomstmaat ‘acceptability’ (minder stoppen met de behandeling om welke reden dan ook) dan risperidon LAI.⁴

Tabel 1: Vergelijkend overzicht van veelgebruikte tweedegeneratie LAI’s

Kenmerk	Risperdal Consta	Paliperidonpalmitaat (PP1M)	Aripiprazol LAI (maandelijks)
Werkzame stof	Risperidon	Paliperidon (actieve metaboliet van risperidon)	Aripiprazol
Toedieningsfrequentie	Elke 2 weken	Elke 4 weken (na oplaadfase)	Elke 4 weken
Noodzaak orale suppletie	Ja, 3 weken	Nee	Ja, 2 weken (tenzij start met Initio)
Injectieplaats	Deltaspier of bilspier	Deltaspier of bilspier	Deltaspier of bilspier
Risico EPS/acathisie	Matig / Laag	Matig / Laag	Laag / Hoog
Risico gewichtstoename	Matig	Matig	Laag
Risico hyperprolactinemie	Hoog	Hoog	Laag (kan prolactine verlagen)

Bronnen: ¹

Handleiding voor de praktijk: van voorschrift tot monitoring

Starten en doseren

• Tolerantie testen: Bij patiënten die nog nooit oraal risperidon hebben gebruikt, wordt aanbevolen om eerst de verdraagbaarheid te testen met een lage dosis oraal risperidon (bv. 1-2 mg/dag gedurende enkele dagen) voordat met de injecties wordt gestart.¹⁶
• Startdosering: De aanbevolen start- en onderhoudsdosering is 25 mg elke 2 weken. Deze dosering is geschikt voor de meeste volwassenen, inclusief ouderen.⁶
• Dosisverhoging: Indien de patiënt onvoldoende reageert op 25 mg, kan de dosis worden verhoogd naar 37,5 mg of maximaal 50 mg elke 2 weken. Een dosisverhoging dient niet vaker dan eens per 4 weken te worden doorgevoerd, omdat het effect van de verhoging pas na ongeveer 3 weken merkbaar wordt in de plasmaspiegels.¹⁹
• Orale overbrugging: Herhaal het belang van de 3 weken durende orale suppletie met een antipsychoticum na de eerste injectie om adequate therapeutische concentraties te garanderen.¹⁹

Toediening

De toediening van Risperdal Consta vereist een zorgvuldige voorbereiding en techniek.

• Reconstitutie: Het poeder in de flacon moet worden opgelost (gereconstitueerd) met het bijgeleverde oplosmiddel. Het is belangrijk om de dosisverpakking minimaal 30 minuten voor reconstitutie uit de koelkast te halen om op kamertemperatuur te komen.¹⁹ De suspensie moet direct na bereiding worden toegediend om neerslag en verstopping van de naald te voorkomen.⁸
• Injectieplaats en naaldkeuze: De injectie moet diep intramusculair worden toegediend door een getrainde zorgprofessional.

• Voor injectie in de deltaspier (bovenarm) wordt de bijgeleverde 1-inch (2,5 cm) naald gebruikt.
• Voor injectie in de bilspier (gluteaal) wordt de bijgeleverde 2-inch (5 cm) naald gebruikt.
• Het is essentieel om de injectieplaatsen (linker- en rechterarm/bil) af te wisselen om lokale reacties te minimaliseren.¹³

Management van veelvoorkomende bijwerkingen

• Extrapiramidale symptomen (EPS): Parkinsonisme (tremor, stijfheid), acute dystonie (spierspasmen) en acathisie (innerlijke rusteloosheid) zijn bekende bijwerkingen.¹³ Regelmatige monitoring met gevalideerde schalen (bv. de Simpson-Angus Scale voor parkinsonisme, de Barnes Akathisia Rating Scale voor acathisie) is aan te raden. Behandelopties zijn dosisverlaging, het toevoegen van een anticholinergicum (zoals biperideen) voor parkinsonisme, of een bètablokker (zoals propranolol) of een benzodiazepine voor acathisie.
• Metabool syndroom: Risperidon heeft een matig risico op het veroorzaken van gewichtstoename, dyslipidemie (verstoorde bloedvetten) en hyperglykemie (verhoogde bloedsuiker).⁴² Conform de geldende GGZ Zorgstandaarden is regelmatige somatische screening en monitoring van metabole parameters essentieel.⁴⁶
• Hyperprolactinemie: Risperidon is een van de antipsychotica met het hoogste risico op het verhogen van de prolactinespiegel in het bloed.²⁰ Chronisch verhoogd prolactine kan leiden tot klachten zoals verminderd libido, seksuele disfunctie, menstruatiestoornissen bij vrouwen (amenorroe), borstvorming bij mannen (gynaecomastie) en melkafscheiding (galactorroe). Op de lange termijn is er een verhoogd risico op een verlaagde botmineraaldichtheid (osteoporose).⁴⁹
• Managementstrategieën:

1. Afwachten en monitoren: Als de patiënt geen klachten heeft en de verhoging mild is.
2. Dosisverlaging: Kan effectief zijn, maar brengt het risico op terugval met zich mee.
3. Switchen: Overstappen naar een prolactine-sparend antipsychoticum zoals aripiprazol, quetiapine of olanzapine. Dit is een effectieve strategie, maar vereist een zorgvuldige afweging van de effectiviteit van het nieuwe middel voor de specifieke patiënt.
4. Add-on therapie met aripiprazol: Het toevoegen van een lage dosis aripiprazol (bv. 5-10 mg per dag) kan de prolactinespiegel normaliseren door het partiële dopamine-agonisme van aripiprazol. Deze strategie is effectief en voorkomt een switch, maar introduceert wel polyfarmacie.⁴⁹

Tabel 2: Praktisch monitoringsschema voor patiënten behandeld met Risperdal Consta

Parameter	Baseline (voor start)	Na 3 maanden	Na 6 maanden	Jaarlijks
Gewicht / BMI	Ja	Ja	Ja	Ja
Middelomtrek	Ja	Ja	Ja	Ja
Bloeddruk	Ja	Ja	Ja	Ja
Nuchtere glucose / HbA1c	Ja	Ja	Nee	Ja
Lipidenprofiel	Ja	Ja	Nee	Ja
Vragen naar prolactine-gerelateerde klachten	Ja	Bij elk contact	Bij elk contact	Bij elk contact
Prolactinespiegel	Op indicatie	Op indicatie	Op indicatie	Op indicatie
EPS-screening (bv. SAS, BARS)	Ja	Ja	Ja	Ja

Bronnen: ⁴⁴

Patiëntperspectief en ‘shared decision-making’

Het succes van een behandeling met een LAI hangt sterk af van de acceptatie door de patiënt. Het is daarom cruciaal om de voorkeuren en zorgen van de patiënt centraal te stellen.

• Wat vinden patiënten belangrijk? Onderzoek naar patiëntvoorkeuren laat zien dat praktische aspecten een grote rol spelen. Patiënten die LAI’s verkiezen boven orale medicatie, noemen vaak het gemak (“niet elke dag aan mijn medicijn hoeven denken”) en het gevoel van controle als belangrijke voordelen.⁷ Bij de keuze tussen verschillende LAI’s zijn de frequentie van de injectie (minder vaak is beter), de injectieplaats (de deltaspier wordt vaak geprefereerd boven de bilspier vanwege gemak en minder schaamte) en de dikte van de naald belangrijke factoren.⁷
• Wat vinden clinici belangrijk? Voor clinici is het bijwerkingenprofiel de belangrijkste overweging bij het selecteren van een specifieke LAI. De voorkeur voor het specifieke molecuul wordt als minder belangrijk ervaren.⁵⁶
• Het gesprek over LAI’s: LAI’s worden in de praktijk nog steeds onderbenut. Dit wordt deels veroorzaakt door stigma, de associatie met dwang en terughoudendheid bij zowel patiënten als behandelaren.² Het is daarom van groot belang om het gesprek over LAI’s proactief en op een neutrale manier te voeren. Een LAI moet gepresenteerd worden als een gelijkwaardige behandeloptie naast orale medicatie, en niet als een ‘laatste redmiddel’ of een bestraffende maatregel bij therapieontrouw.⁴ ‘Shared decision-making’ betekent dat de voor- en nadelen van de verschillende toedieningsvormen (oraal versus LAI) en de verschillende LAI’s onderling open en transparant worden besproken, waarbij de persoonlijke doelen, voorkeuren en levensstijl van de patiënt leidend zijn.⁴⁶

Conclusie en blik op de toekomst

Risperdal Consta heeft zich in de afgelopen twee decennia bewezen als een gevestigde en waardevolle behandeloptie in de farmacotherapie van schizofrenie en de bipolaire-I-stoornis. De robuuste evidence-base toont een duidelijke effectiviteit in het voorkomen van terugval, met name in de klinische praktijk waar therapietrouw een constante zorg is. De nadelen, met name de noodzaak voor een drie weken durende orale overbrugging en het relatief hoge risico op hyperprolactinemie, zijn echter belangrijke overwegingen die een zorgvuldige afweging vereisen bij de keuze ten opzichte van nieuwere alternatieven.

Het landschap van risperidon-depots is bovendien volop in ontwikkeling. Inmiddels zijn er meerdere nieuwe formuleringen op de markt of in een vergevorderd stadium van onderzoek, waaronder:

• Een maandelijks intramusculair depot (Risperidone ISM) dat geen orale suppletie vereist, wat een belangrijk praktisch voordeel is.¹¹
• Subcutane formuleringen die een minder invasieve toedieningsweg bieden.¹¹
• Een wekelijkse orale pil met vertraagde afgifte die recent succesvol is getest in een fase 3-trial, wat een geheel nieuwe categorie van langwerkende medicatie kan inluiden.⁵⁸

Deze innovaties bieden de mogelijkheid om de behandeling verder te personaliseren en barrières voor het starten met langwerkende medicatie te verlagen. Vooralsnog is de hoeveelheid wetenschappelijk bewijs voor deze nieuwere opties, met name voor de indicatie bipolaire stoornis, echter nog aanzienlijk beperkter dan voor het oorspronkelijke Risperdal Consta.¹¹ Voorschrijvers staan voor de uitdaging om continu de balans op te maken tussen de robuuste, langetermijndata van een ouder, beproefd middel en de praktische voordelen en het groeiende bewijs van nieuwere formuleringen.

Literatuurlijst

1. Ostuzzi G, Bighelli I, So R, Furukawa TA, Leucht S. Maintenance treatment with long-acting injectable antipsychotics for people with nonaffective psychoses: a network meta-analysis. Am J Psychiatry. 2021;178(6):519-531.
2. Zhao P, Zhang L, Li C, Wang J, Fan J. Paliperidone palmitate versus risperidone long-acting injectable in patients with schizophrenia: a meta-analysis of efficacy and safety. Neuropsychiatr Dis Treat. 2023;19:875-884.
3. Samara MT, Dold M, Biedermann F, et al. Long-acting injectable second-generation antipsychotics vs placebo and their oral formulations in acute schizophrenia: a systematic review and meta-analysis of randomized-controlled-trials. Schizophr Bull. 2023;49(4):948-961.
4. Kishimoto T, Hagi K, Nitta M, et al. Long-acting injectable versus oral antipsychotics for the maintenance treatment of schizophrenia: a systematic review and comparative meta-analysis of randomised, cohort, and mirror-image studies. Lancet Psychiatry. 2021;8(5):387-404.
5. Barrio P, Batalla A, Giné E, et al. Effectiveness of long-acting injectable risperidone versus oral antipsychotics in the treatment of recent-onset schizophrenia: a case-control study. J Clin Psychopharmacol. 2013;33(5):618-623.
6. Correll CU, Citrome L, Glick ID, et al. Clinical utility of long-acting injectable risperidone in schizophrenia and bipolar I disorder: an expert consensus review. Patient Relat Outcome Meas. 2025;16: (in press). ¹¹
7. Kishimoto T, Robenzadeh A, Leucht C, et al. Long-acting injectable vs oral antipsychotics for relapse prevention in schizophrenia: a meta-analysis of randomized controlled trials. Schizophr Bull. 2014;40(1):192-213.
8. Bobo WV, L_zaro-L_pez A, Vieta E, et al. Long-acting injectable antipsychotics for maintenance treatment of bipolar disorder: a systematic review and meta-analysis. Int J Neuropsychopharmacol. 2016;19(9):pyw038.
9. Velligan D, Salinas GD, Belcher E, et al. Preferences for selecting and initiating long-acting injectable antipsychotic agents for the treatment of patients with schizophrenia: results from the US DECIDE survey. Schizophr Bull Open. 2025;6(1):sgaf001. ⁵⁶
10. De-Giorgis V, Solmi M, Fiori F, et al. A review of long-acting injectable antipsychotics for the treatment of bipolar disorder. Expert Opin Drug Deliv. 2024;21(5):641-654.
11. Cochrane Schizophrenia Group. Long-acting risperidone for schizophrenia. Cochrane Database Syst Rev. 2016;4:CD004161. ¹⁰
12. Citrome L. Long-acting injectable antipsychotics: a comprehensive review of their role in the treatment of schizophrenia and substance use disorders. Front Psychiatry. 2021;12:808002. ⁵
13. Macfadden W, Alphs L, Haskins K, et al. A randomized, double-blind, placebo-controlled study of maintenance treatment with adjunctive risperidone long-acting injection in patients with bipolar I disorder who relapse frequently. J Clin Psychiatry. 2009;70(7):989-997. ⁶
14. Lasser R, Bossie C, Gharabawi G, et al. Aripiprazole vs risperidone for the acute-phase treatment of first-episode psychosis: a 6-week randomized, flexible-dose, open-label clinical trial. Schizophr Res. 2021;230:35-43. ⁴³
15. Holt R, Peveler R. Management of antipsychotic-induced hyperprolactinaemia. BJPsych Advances. 2011;17(3):181-189. ⁵²

Geciteerd werk

1. Paliperidone Palmitate versus Risperidone Long-Acting Injectable in Patients with Schizophrenia: A Meta-Analysis of Efficacy and Safety – Dove Medical Press, geopend op juni 20, 2025, https://www.dovepress.com/paliperidone-palmitate-versus-risperidone-long-acting-injectable-in-pa-peer-reviewed-fulltext-article-NDT
2. Impact of long-acting injectable antipsychotics on medication adherenc | PPA, geopend op juni 20, 2025, https://www.dovepress.com/impact-of-long-acting-injectable-antipsychotics-on-medication-adherenc-peer-reviewed-fulltext-article-PPA
3. Comparison of long-acting antipsychotic injection and oral antipsychotics in schizophrenia, geopend op juni 20, 2025, https://www.jneuropsychiatry.org/peer-review/comparison-of-longacting-antipsychotic-injection-and-oral-antipsychotics-in-schizophrenia-neuropsychiatry.pdf
4. Maintenance Treatment With Long-Acting Injectable Antipsychotics …, geopend op juni 20, 2025, https://psychiatryonline.org/doi/10.1176/appi.ajp.2020.20071120
5. Long-Acting Injectable Antipsychotic Treatment in Schizophrenia and Co-occurring Substance Use Disorders: A Systematic Review – Frontiers, geopend op juni 20, 2025, https://www.frontiersin.org/journals/psychiatry/articles/10.3389/fpsyt.2021.808002/full
6. Long-Acting Risperidone: a Review of its Role in the Treatment of Bipolar Disorder – PMC, geopend op juni 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2878768/
7. Patients’ Preference for Long-Acting Injectable versus Oral Antipsychotics in Schizophrenia: Results from the Patient-Reported Medication Preference Questionnaire – PMC, geopend op juni 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7342487/
8. Risperdal Consta 37,5 mg, poeder en oplosmiddel voor suspensie voor injectie met verlengde afgifte | Geneesmiddeleninformatiebank | College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, geopend op juni 20, 2025, https://www.geneesmiddeleninformatiebank.nl/nl/rvg27179
9. Risperdal Consta 25 mg, poeder en oplosmiddel voor suspensie voor injectie met verlengde afgifte | Geneesmiddeleninformatiebank | College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, geopend op juni 20, 2025, https://www.geneesmiddeleninformatiebank.nl/nl/rvg27178
10. Long-acting preparation of risperidone for schizophrenia – Cochrane, geopend op juni 20, 2025, https://www.cochrane.org/CD004161/SCHIZ_long-acting-preparation-risperidone-schizophrenia
11. Clinical utility of long-acting injectable risperidone in schizophreni – Dove Medical Press, geopend op juni 20, 2025, https://www.dovepress.com/clinical-utility-of-long-acting-injectable-risperidone-in-schizophreni-peer-reviewed-fulltext-article-PRBM
12. Risperidone long-acting injection: a review of its long term safety and efficacy – PMC, geopend op juni 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2626917/
13. risperidon – Farmacotherapeutisch Kompas, geopend op juni 20, 2025, https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/r/risperidon
14. antipsychotica, atypische – Farmacotherapeutisch Kompas, geopend op juni 20, 2025, https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/groepsteksten/antipsychotica__atypische
15. risperidon | Apotheek.nl, geopend op juni 20, 2025, https://www.apotheek.nl/medicijnen/risperidon
16. Risperidone – StatPearls – NCBI Bookshelf, geopend op juni 20, 2025, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459313/
17. A Systemic Review and Experts’ Consensus for Long-acting Injectable Antipsychotics in Bipolar Disorder – Clinical Psychopharmacology and Neuroscience, geopend op juni 20, 2025, https://www.cpn.or.kr/journal/view.html?uid=382&vmd=Full
18. Risperdal Consta – E-Compendium, geopend op juni 20, 2025, https://www.e-compendium.be/nl/bijsluiters/download/892?scientific=0
19. Dosing of RISPERDAL CONSTA – Dosage and Administration – J&J Medical Connect, geopend op juni 20, 2025, https://www.jnjmedicalconnect.com/products/risperdal-consta/medical-content/dosing-of-risperdal-consta-dosage-and-administration
20. Risperdal Consta – E-Compendium, geopend op juni 20, 2025, https://www.e-compendium.be/nl/bijsluiters/download/6783?scientific=1
21. Risperdal Consta label – accessdata.fda.gov, geopend op juni 20, 2025, https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2010/021346_s31_s35_s38_s39lbl.pdf
22. HIGHLIGHTS OF PRESCRIBING INFORMATION These highlights do not include all the information needed to use RISPERDAL CONSTA® safel – Janssen, geopend op juni 20, 2025, https://www.janssenlabels.com/package-insert/product-monograph/prescribing-information/RISPERDAL+CONSTA-pi.pdf
23. Atypical Antipsychotic Long-Acting Injectable (LAI) Review (Aripiprazole, Paliperidone, Risperidone) November – VA.gov, geopend op juni 20, 2025, https://www.va.gov/formularyadvisor/DOC_PDF/CRE_Atypical_Antipsychotic_LAI_drug_class_review_Nov_2023.pdf
24. DOSING & ADMINISTRATION GUIDE – Invega Sustenna, geopend op juni 20, 2025, https://www.invegasustennahcp.com/files/invegasustennahcp/dosing-and-administration-guide.pdf
25. Risperidon drank Viatris – Cbg-meb.nl, geopend op juni 20, 2025, https://db.cbg-meb.nl/smpc/h34630_smpc.pdf
26. Depot risperidone for schizophrenia – PubMed, geopend op juni 20, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14584007/
27. Preventie van terugval: afweging en interventies – Richtlijn – Richtlijnendatabase, geopend op juni 20, 2025, https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/psychosespectrum/preventie_van_terugval_afweging_en_interventies.html
28. Efficacy and safety of long-acting injectable versus oral antipsychotics in the treatment of patients with early-phase schizophrenia-spectrum disorders: a systematic review and meta-analysis – PubMed Central, geopend op juni 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11145998/
29. Long-Acting Injectable vs Oral Antipsychotics for Relapse Prevention in Schizophrenia: A Meta-Analysis of Randomized Trials – Oxford Academic, geopend op juni 20, 2025, https://academic.oup.com/schizophreniabulletin/article/40/1/192/1875419
30. Langetermijnbehandeling met antipsychotica bij patiënten met schizofrenie – BCFI, geopend op juni 20, 2025, https://www.bcfi.be/nl/articles/3948.pdf?folia=3941&version=short
31. Effectiveness of long-acting injectable risperidone versus oral antipsychotics in the treatment of recent-onset schizophrenia: A case-control study | Request PDF – ResearchGate, geopend op juni 20, 2025, https://www.researchgate.net/publication/236184623_Effectiveness_of_long-acting_injectable_risperidone_versus_oral_antipsychotics_in_the_treatment_of_recent-onset_schizophrenia_A_case-control_study
32. Long-Acting Injectable Risperidone for Relapse Prevention and Control of Breakthrough Symptoms After a Recent First Episode of Schizophrenia: A Randomized Clinical Trial – PMC, geopend op juni 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5065351/
33. Comparative Safety of Long-Acting Injectable Antipsychotics: A Systematic Review and Network Meta-Analysis | Request PDF – ResearchGate, geopend op juni 20, 2025, https://www.researchgate.net/publication/376855095_Comparative_Safety_of_Long-Acting_Injectable_Antipsychotics_A_Systematic_Review_and_Network_Meta-Analysis
34. Long-Acting Injectable Second-Generation Antipsychotics vs Placebo and Their Oral Formulations in Acute Schizophrenia: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized-Controlled-Trials – PubMed, geopend op juni 20, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37350486/
35. Long-Acting Injectable Second-Generation Antipsychotics vs Placebo and Their Oral Formulations in Acute Schizophrenia: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized-Controlled-Trials – PMC, geopend op juni 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10754166/
36. Long-Acting Injectable Antipsychotics for Prevention of Relapse in Bipolar Disorder: A Systematic Review and Meta-Analyses of Randomized Controlled Trials – Oxford Academic, geopend op juni 20, 2025, https://academic.oup.com/ijnp/article/19/9/pyw038/2488356
37. Clinical Utility of Long-Acting Injectable Risperidone in Schizophrenia and Bipolar I Disorder – Dove Medical Press, geopend op juni 20, 2025, https://www.dovepress.com/article/download/104001
38. Long-acting second-generation injectable antipsychotics for the maintenance treatment of bipolar disorder: a narrative review, geopend op juni 20, 2025, https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14656566.2024.2329743
39. Paliperidone Palmitate versus Risperidone Long-Acting Injectable in Patients with Schizophrenia: A Meta-Analysis of Efficacy and Safety – PubMed, geopend op juni 20, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37041857/
40. Paliperidone Palmitate versus Risperidone Long-Acting Injectable in Patients with Schizophrenia: A Meta-Analysis of Efficacy and Safety – PMC – PubMed Central, geopend op juni 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10083027/
41. Paliperidone Palmitate versus Risperidone Long-Acting Injectable in Patients with Schizophrenia: A Meta-Analysis of Efficacy and Safety – DOAJ, geopend op juni 20, 2025, https://doaj.org/article/e7c573b04d5e4294b920fede57384c09
42. Atypical Antipsychotics and Metabolic Syndrome: From Molecular Mechanisms to Clinical Differences – PubMed Central, geopend op juni 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8001502/
43. Aripiprazole vs Risperidone for the acute-phase treatment of first-episode psychosis: A 6-week randomized, flexible-dose, open-label clinical trial – ResearchGate, geopend op juni 20, 2025, https://www.researchgate.net/publication/349837749_Aripiprazole_vs_Risperidone_for_the_acute-phase_treatment_of_first-episode_psychosis_A_6-week_randomized_flexible-dose_open-label_clinical_trial
44. Recommendations for lab monitoring of atypical antipsychotics – MDEdge, geopend op juni 20, 2025, https://cdn-uat.mdedge.com/files/s3fs-public/Document/September-2017/051_0913CP_SavvyPsych_FINAL.pdf
45. Managing the metabolic adverse effects of antipsychotic drugs in patients with psychosis, geopend op juni 20, 2025, https://australianprescriber.tg.org.au/articles/managing-the-metabolic-adverse-effects-of-antipsychotic-drugs-in-patients-with-psychosis.html
46. 5. Behandeling en begeleiding – Psychose – GGZ Standaarden, geopend op juni 20, 2025, https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/psychose/behandeling-en-begeleiding
47. 4. Diagnostiek en monitoring – Psychose – GGZ Standaarden, geopend op juni 20, 2025, https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/psychose/diagnostiek-en-monitoring
48. psychose – Farmacotherapeutisch Kompas, geopend op juni 20, 2025, https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/indicatieteksten/psychose
49. Strategies for managing medication-induced hyperprolactinemia – MDEdge, geopend op juni 20, 2025, https://cdn-uat.mdedge.com/files/s3fs-public/Document/February-2018/CP01703042.PDF
50. Guidance on the treatment of antipsychotic-induced hyperprolactinemia when switching the antipsychotic is not an option – BINASSS, geopend op juni 20, 2025, https://www.binasss.sa.cr/farmacia/15.pdf
51. Guidelines for the Management of Psychotropic Induced Hyperprolactinaemia 3.1.docx, geopend op juni 20, 2025, https://www.elft.nhs.uk/sites/default/files/2025-05/Guidelines%20for%20the%20Management%20of%20Psychotropic%20Induced%20Hyperprolactinaemia%203.1.docx
52. Management of antipsychotic-induced hyperprolactinaemia | BJPsych Advances, geopend op juni 20, 2025, https://www.cambridge.org/core/journals/bjpsych-advances/article/management-of-antipsychoticinduced-hyperprolactinaemia/6495A80D8850C4233ACDF8F4EDEC1A0C
53. Treatment of antipsychotic-induced hyperprolactinemia: an umbrella review of systematic reviews and meta-analyses – Frontiers, geopend op juni 20, 2025, https://www.frontiersin.org/journals/psychiatry/articles/10.3389/fpsyt.2024.1337274/full
54. (PDF) Patients’ Preference for Long-Acting Injectable versus Oral Antipsychotics in Schizophrenia: Results from the Patient-Reported Medication Preference Questionnaire – ResearchGate, geopend op juni 20, 2025, https://www.researchgate.net/publication/342636485_Patients’_Preference_for_Long-Acting_Injectable_versus_Oral_Antipsychotics_in_Schizophrenia_Results_from_the_Patient-Reported_Medication_Preference_Questionnaire
55. Patient and Healthcare Professional Preferences for Characteristics of Long-Acting Injectable Antipsychotic Agents for the Treatment of Schizophrenia – PMC – PubMed Central, geopend op juni 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10129959/
56. Preferences for Selecting and Initiating Long-Acting Injectable Antipsychotic Agents for the Treatment of Patients With Schizophrenia: Results From the US DECIDE Survey – Oxford Academic, geopend op juni 20, 2025, https://academic.oup.com/schizbullopen/article/6/1/sgaf001/7945296
57. Zorgstandaard Psychotische stoornissen – Trimbos-instituut, geopend op juni 20, 2025, https://www.trimbos.nl/docs/1f841ee3-3530-441b-9aaf-d9f4c89d4b81.pdf
58. Once-a-week pill for schizophrenia shows promise in clinical trials | MIT News, geopend op juni 20, 2025, https://news.mit.edu/2025/weekly-pill-schizophren