Recent onderzoek laat zien dat ADHD, hartklachten en hormonale
stemmingswisselingen vaak bij dezelfde patiënten voorkomen. Vrouwen met ADHD
hebben meer last van hart – en hormonale klachten dan gemiddeld en lopen hier
onnodig lang mee rond. Naar aanleiding van de uitkomsten van dit onderzoek,
lanceren psychiater prof. dr. Sandra Kooij, cardioloog dr. Janneke Wittekoek en
gynaecoloog drs. Dorenda van Dijken op 8 maart 2023 het Hoofd-Hart-Hormonen (H3)
Netwerk.
Het H3-netwerk wordt het eerste niet gesponsorde dus geheel onafhankelijke medische
online platform met als doel om geïntegreerde zorg te stimuleren en te faciliteren om zo de
zorg voor vrouwen te verbeteren. Met het H3-netwerk wordt kennis voor zowel professional
als patiënt toegankelijker, waardoor vrouwen sneller en beter behandeld kunnen worden.
Empowerment van patiënt en professional
Via webinars, vragenlijsten en e-learnings wordt kennis beschikbaar gesteld voor de
zorgprofessional en ervaringsdeskundige. „Vrouwen staan nu bijvoorbeeld op de wachtlijst
bij zowel een psychiater als bij een gynaecoloog. Door de multidisciplinaire samenwerking te
stimuleren en faciliteren wint de patiënt tijd en kan zij eerder geholpen worden,” zegt
gynaecoloog Dorenda van Dijken.
Vrouwen met ADHD meer last van hart – en hormonale klachten
Het is al langer bekend dat een groot aantal vrouwen onnodig lang rondloopt met
gezondheidsklachten. Zo blijkt dat vrouwen met bijvoorbeeld ADHD bovengemiddeld vaak
last hebben van hormonale stemmingswisselingen/depressie en hartklachten, vooral in de
periode rond de overgang. Ook zijn er nog veel misverstanden over bijvoorbeeld ADHD bij
vrouwen, hartproblemen bij vrouwen, de overgang en hormoontherapie, waardoor vrouwen
niet de hulp krijgen die ze nodig hebben en/of onnodig lang op de wachtlijst staan: de
ultieme reden om het H3-netwerk te creëren.
„Als cardioloog houd ik me al jaren bezig met hartklachten bij vrouwen. De laatste tien jaar
zie ik steeds vaker dat deze klachten voortkomen uit een stukje onderliggend psychisch
lijden of hormonale problemen. Daarom is het belangrijk om de juiste zorg te integreren en
krachten te bundelen,” zegt cardioloog dr.Janneke Wittekoek.
ADHD en invloed van hormonale veranderingen
Er is wetenschappelijk bewijs dat suggereert dat vrouwen met ADHD veranderingen in symptomen kunnen ervaren tijdens hormonale veranderingen zoals menstruatie, zwangerschap en menopauze.
Studies hebben aangetoond dat vrouwen met ADHD een toename van symptomen kunnen ervaren, met name onoplettendheid, tijdens de premenstruele fase van hun menstruatiecyclus. Daarnaast kunnen hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap en postpartum ook invloed hebben op ADHD-symptomen, waarbij sommige vrouwen verergering van symptomen ervaren en andere verbetering.
Tijdens de menopauze kunnen hormonale schommelingen ook ADHD-symptomen beïnvloeden, waarbij sommige vrouwen een toename van symptomen, met name impulsiviteit, rapporteren.
Het onderzoek naar de relatie tussen hormonen en ADHD bij vrouwen is echter nog beperkt en er zijn meer studies nodig om de relatie tussen hormonen en ADHD-symptomen volledig te begrijpen.
ADHD en invloed van hormonale veranderingen op het effect van de medicatie
Er is enig wetenschappelijk bewijs dat suggereert dat hormonen een rol kunnen spelen in hoe effectief ADHD-medicatie is voor vrouwen. Een studie wees uit dat vrouwen met ADHD mogelijk een lager responspercentage hebben op methylfenidaat, een veel voorgeschreven medicijn voor ADHD, tijdens de luteale fase van hun menstruatiecyclus (de fase die optreedt na de ovulatie en vóór de menstruatie). Dit suggereert dat hormonale veranderingen tijdens deze fase de effectiviteit van ADHD-medicatie voor sommige vrouwen kunnen beïnvloeden.
Uit een ander onderzoek bleek dat vrouwen die orale anticonceptiva gebruikten hogere bloedspiegels van methylfenidaat hadden in vergelijking met vrouwen die geen orale anticonceptiva gebruikten. Dit suggereert dat hormonale veranderingen veroorzaakt door orale anticonceptiva het metabolisme van ADHD-medicatie kunnen beïnvloeden. Er is echter meer onderzoek nodig om de relatie tussen hormonen, ADHD-medicatie en behandelingsresultaten voor vrouwen met ADHD volledig te begrijpen.
35% van de vrouwen met hartklachten heeft ook ADHD
Mannen en vrouwen hebben even vaak ADHD. Bij vrouwen wordt dit echter vaak pas
ontdekt tijdens de overgang. Uit recent onderzoek van PsyQ is naar voren gekomen dat
vrouwen met ADHD twee tot drie keer zo vaak premenstruele, postnatale en
overgangsklachten hebben als de algemene bevolking. Uit een screening bij HeartLife
Klinieken scoorde meer dan 1 op de 3 vrouwen met onbegrepen hartklachten ook positief op
een scorelijst voor ADHD.
Op woensdag 8 maart wordt het H3-netwerk officieel gelanceerd via www.h3-netwerk.nl.
Over de oprichters van het H3-netwerk
Professor dr. Sandra Kooij is psychiater bij PsyQ in Den Haag. Namens Parnassia Groep
bekleedt zij de bijzondere leerstoel ADHD bij volwassenen aan Amsterdam UMC/VUMc. Ze
is een van de eersten die signaleerde dat ADHD ook bij volwassenen voorkomt en heeft het
bevolkingsonderzoek naar ADHD bij volwassen in Nederland geïnitieerd. Drs. Dorenda van
Dijken is gynaecoloog en verbonden aan het OLVG West in Amsterdam, ze is docent aan de
opleiding voor verpleegkundig overgangsconsulenten aan de Breederode Hogeschool en
voorzitter van de stuurgroep Women’s Health van de NVOG en voorzitter van de Dutch
Menopause Society. Vanaf mei is ze tevens bestuurslid van de Europese menopauze
vereniging (EMAS) Dr. Janneke Wittekoek is gezondheidswetenschapper, cardioloog en
gespecialiseerd in het vrouwenhart. Ze is ondernemer in de zorg en oprichter van HeartLife
Klinieken. Ze is lid van de werkgroep Gender van de NVVC. Janneke Wittekoek heeft zes
boeken geschreven waaronder Hart & Hormonen, dat ze samen met Dorenda van Dijken
schreef.
