Eerder onderzoek heeft de werkzaamheid van clozapine onderzocht bij het verminderen van suïcidaliteit bij patiënten met schizofrenie en schizoaffectieve stoornis. In een nieuwe review is nu ook gekeken naar studies over toediening van clozapine voor de behandeling van refractaire suïcidaliteit bij andere psychische stoornissen, waaronder bipolaire stoornis en borderline en andere persoonlijkheidsstoornissen en hardnekkige gevallen van niet-suïcidale zelfverwonding.
Eenenvijftig studies kwamen in aanmerking voor opname in de review. De meeste onderzoeken suggereren een superieur anti-zelfmoordeffect van clozapine bij schizofrenie/schizoaffectieve stoornis, in vergelijking met andere antipsychotica, of geen therapie met antipsychotica, wat niet te wijten is aan het nauwlettend volgen van patiënten op bloeddyscrasieën. Er bestaat geen consensus over de vraag of andere antipsychotica dit effect delen. Stopzetting van clozapine gaat gepaard met een toename van suïcidaliteit.
Bij met clozapine behandelde patiënten met een bipolaire stoornis of borderline- persoonlijkheidsstoornis worden verminderingen van refractaire suïcidaliteit/NSSI waargenomen, maar het bewijs is beperkt.
Mogelijke biologische onderbouwingen van het anti-zelfmoordeffect van clozapine zijn onder meer het unieke profiel van modulatie van hersenneurotransmitters; de niet-selectiviteit voor neurotransmitterreceptoren; specifieke genetische en hormonale factoren; effecten op neuro-inflammatie; en het vermogen om epileptiforme activiteit op te wekken.
Het superieure anti-zelfmoordeffect van clozapine bij patiënten met schizofrenie/schizoaffectieve stoornis is algemeen bekend. Het kan daarnaast een rol spelen bij ernstige en refractaire gevallen van suïcidaliteit en niet-suïcidale zelfverwonding bij patiënten met een bipolaire stoornis of borderline persoonlijkheidsstoornis, maar het niveau en de kwaliteit van ondersteunend bewijs is wel beperkt.
European Neuropsychopharmacology : the Journal of the European College of Neuropsychopharmacology. 2023 Jan 12; 69 : 4-23.
