Uit een studie onder meer dan 700.000 Finse individuen – waarvan de resultaten zijn gepubliceerd in JAMA Psychiatry – blijkt een verband tussen het hebben van klasgenoten met een psychische stoornis tijdens de adolescentie en een verhoogd risico op het krijgen van een psychische stoornis op latere leeftijd.
Het onderzoek toont aan dat het risico het hoogst is in het eerste jaar na blootstelling aan een klasgenoot met een psychische stoornis en dat er een dosis-responsrelatie bestaat, waarbij het risico toeneemt wanneer er meerdere gediagnosticeerde individuen in het peer-netwerk zijn. De bevindingen suggereren dat psychische stoornissen mogelijk worden overgedragen binnen adolescentenpeer-netwerken, met name voor stemmings-, angst- en eetstoornissen. Het onderzoek benadrukt de noodzaak van preventie- en interventiemaatregelen die rekening houden met mogelijke invloeden van leeftijdsgenoten op de geestelijke gezondheid op jonge leeftijd. Verdere onderzoek is nodig om de mechanismen achter deze waargenomen associaties te verduidelijken.
Adolescentie en geestelijke gezondheid: Kwetsbaarheid van bepaalde groepen binnen adolescentenpeer-netwerken
Adolescentie is een kritieke periode gekenmerkt door significante veranderingen in sociale interacties, emotionele ontwikkeling en het begin van geestelijke gezondheidsproblemen. Studies hebben aangetoond dat adolescenten met een verstandelijke beperking een hoger risico lopen op psychiatrische stoornissen in vergelijking met hun leeftijdsgenoten zonder verstandelijke beperking (Emerson, 2003). Dit benadrukt de kwetsbaarheid van bepaalde groepen binnen adolescentenpeer-netwerken voor geestelijke gezondheidsproblemen.
Invloed van peer-groepen op geestelijke gezondheid van adolescenten
De opkomst van peer-groepen als invloedrijke factoren tijdens de adolescentie valt samen met een toename van risicogedrag en het begin van psychiatrische stoornissen (Frenkel et al., 2015). Dit suggereert dat peer-netwerken een aanzienlijke invloed kunnen hebben op de geestelijke gezondheidsresultaten van adolescenten. Bovendien is de relevantie van sociale relaties tijdens de adolescentie, met name negatieve ervaringen met leeftijdsgenoten, cruciaal bij de ontwikkeling van sociaal-emotionele stoornissen zoals sociale angst (Rapee et al., 2020). Dit benadrukt het belang van peer-interacties bij het vormgeven van geestelijke gezondheidsresultaten tijdens deze ontwikkelingsfase.
Langetermijneffect van negatieve peer-interacties op geestelijke gezondheid
Adolescenten die peer-slachtofferschap en agressie ervaren, hebben een grotere kans om geestelijke gezondheidsproblemen te ondervinden in de volwassenheid (Sarala et al., 2022). Dit duidt op een langetermijneffect van negatieve peer-interacties op de geestelijke gezondheid. Bovendien is de kwaliteit van peer-relaties gekoppeld aan de geestelijke gezondheid van adolescenten, waarbij prosociaal gedrag van leeftijdsgenoten een beschermende rol speelt tegen depressie en middelenmisbruik (Mason et al., 2018). Positieve peer-interacties kunnen dienen als buffer tegen geestelijke gezondheidsproblemen bij adolescenten.
Hechting aan leeftijdsgenoten is geïdentificeerd als een significante factor in de geestelijke gezondheidsresultaten van adolescenten, waarbij zowel peer- als ouderlijke hechting van invloed is op de geestelijke gezondheid in latere adolescentie en jonge volwassenheid (Starks et al., 2015). Veilige hechting aan leeftijdsgenoten kan bijdragen aan betere geestelijke gezondheidsresultaten voor adolescenten. Daarentegen kunnen adolescenten met depressie moeite hebben om hun geestelijke gezondheid te beheren binnen peer-groepen vanwege angsten over hoe leeftijdsgenoten hun toestand kunnen waarnemen (Pinto et al., 2009). Deze angst voor stigma binnen peer-netwerken kan adolescenten ervan weerhouden om noodzakelijke geestelijke gezondheidssteun te zoeken.
Rol van peer-netwerken in het vormgeven van geestelijke gezondheidsresultaten
De invloed van peer-netwerken op de geestelijke gezondheid strekt zich uit tot verder dan individuele interacties naar bredere sociale contexten. Schoolklimaat en peer-relaties zijn geassocieerd met de geestelijke gezondheid van adolescenten, waarbij het belang van het overwegen van omgevingsfactoren bij het begrijpen van geestelijke gezondheidsresultaten wordt benadrukt (Long et al., 2020). Bovendien is aangetoond dat op de gemeenschap gebaseerde peer-ondersteuningsinterventies sociale isolatie en stigma met betrekking tot tienermoederschap kunnen verminderen, wat wijst op het potentieel van peer-ondersteuning bij het verbeteren van geestelijke gezondheidsresultaten (Tinago, 2023).
Belang van begrip van peer-netwerken voor effectieve interventies en ondersteuningssystemen
Tot slot is de overdracht van psychische stoornissen in adolescentenpeer-netwerken een complex fenomeen dat wordt beïnvloed door individuele interacties, sociale contexten en de kwaliteit van peer-relaties. Het begrijpen van de rol van peer-netwerken bij het vormgeven van geestelijke gezondheidsresultaten tijdens de adolescentie is cruciaal voor het ontwikkelen van effectieve interventies en ondersteuningssystemen voor kwetsbare individuen. Door de impact van peer-interacties op de geestelijke gezondheid te erkennen, kunnen belanghebbenden gerichte strategieën implementeren om positieve peer-relaties te bevorderen en de geestelijke gezondheid van adolescenten te verbeteren.
Referenties
Alho, J. (2024). Transmission of mental disorders in adolescent peer networks. Jama Psychiatry. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2024.1126
Emerson, E. (2003). Prevalence of psychiatric disorders in children and adolescents with and without intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 47(1), 51-58. https://doi.org/10.1046/j.1365-2788.2003.00464.x
Frenkel, T., Fox, N., Pine, D., Walker, O., Degnan, K., & Chronis‐Tuscano, A. (2015). Early childhood behavioral inhibition, adult psychopathology and the buffering effects of adolescent social networks: a twenty‐year prospective study. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 56(10), 1065-1073. https://doi.org/10.1111/jcpp.12390
Long, E., Zucca, C., & Sweeting, H. (2020). School climate, peer relationships, and adolescent mental health: a social ecological perspective. Youth & Society, 53(8), 1400-1415. https://doi.org/10.1177/0044118×20970232
Mason, M., Mennis, J., Russell, M., Moore, M., & Brown, A. (2018). Adolescent depression and substance use: the protective role of prosocial peer behavior. Journal of Abnormal Child Psychology, 47(6), 1065-1074. https://doi.org/10.1007/s10802-018-0501-z
Pinto, M., Hines‐Martin, V., & Logsdon, M. (2009). How adolescent girls understand and manage depression within their peer group: a grounded theory investigation. School Mental Health, 2(1), 36-43. https://doi.org/10.1007/s12310-009-9024-7
Rapee, R., Forbes, M., Oar, E., Richardson, C., Johnco, C., Magson, N., … & Fardouly, J. (2020). Testing a concurrent model of social anxiety in preadolescence. International Journal of Behavioral Development, 44(6), 505-514. https://doi.org/10.1177/0165025420912014
Sarala, M., Miettunen, J., Alakokkare, A., Mustonen, A., Scott, J., Thomas, H., … & Niemelä, S. (2022). Substance use confounds associations between peer victimization and aggression in adolescence with mental disorders in adulthood: a prospective birth cohort study. Journal of Adolescence, 94(7), 996-1007. https://doi.org/10.1002/jad.12080
Starks, T., Newcomb, M., & Mustanski, B. (2015). A longitudinal study of interpersonal relationships among lesbian, gay, and bisexual adolescents and young adults: mediational pathways from attachment to romantic relationship quality. Archives of Sexual Behavior, 44(7), 1821-1831. https://doi.org/10.1007/s10508-015-0492-6
Tinago, C. (2023). Testing the effectiveness of a community-based peer support intervention to mitigate social isolation and stigma of adolescent motherhood in zimbabwe. Maternal and Child Health Journal, 28(4), 657-666. https://doi.org/10.1007/s10995-023-03821-2
