Een recent onderzoek uitgevoerd door de Complexity Science Hub en de Medische Universiteit van Wenen heeft aangetoond dat obesitas het risico op verschillende psychische stoornissen in alle leeftijdsgroepen aanzienlijk verhoogt.
De studie, gepubliceerd in het tijdschrift Translational Psychiatry, analyseerde een nationaal register van intramurale ziekenhuisopnames in Oostenrijk van 1997 tot 2014. Het doel was om de relatieve risico’s van comorbiditeiten bij obesitas te bepalen en eventuele significante verschillen tussen geslachten te identificeren.
Obesitas
Obesitas is een medische aandoening die wordt gekenmerkt door overmatige ophoping van lichaamsvet, wat kan leiden tot negatieve gezondheidseffecten. Het wordt meestal bepaald aan de hand van de body mass index (BMI), een verhouding tussen het gewicht en de lengte van een persoon. De BMI wordt berekend door het lichaamsgewicht in kilogram te delen door het kwadraat van de lengte in meters (BMI = gewicht / lengte²).
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert de volgende classificaties voor obesitas op basis van de BMI:
BMI 25 tot 29,9: Overgewicht
BMI 30 of hoger: Obesitas
Obesitas kan verder worden onderverdeeld in drie niveaus:
Klasse I obesitas: BMI 30-34,9
Klasse II obesitas: BMI 35-39,9
Klasse III obesitas (ook wel morbide obesitas genoemd): BMI 40 of hoger
Resultaten
De resultaten toonden aan dat vrouwen een hoger risico lopen dan mannen voor de meeste ziekten die verband houden met obesitas. Uit de studie bleek dat obesitas vaak wordt gediagnosticeerd voorafgaand aan de manifestatie van psychiatrische stoornissen, behalve in het geval van schizofrenie. Dit daagt de algemene overtuiging uit dat psychofarmacologische medicijnen als enige verantwoordelijk zijn voor het verband tussen psychische stoornissen en obesitas of diabetes. Het blijft echter onduidelijk of obesitas een directe invloed heeft op de geestelijke gezondheid of dat vroege stadia van psychiatrische stoornissen onvoldoende worden herkend.
Recente inzichten m.b.t. obesitas
Genetica: Onderzoek heeft aangetoond dat genetische factoren een rol spelen bij het ontstaan van obesitas. Er zijn bepaalde genetische varianten geïdentificeerd die het risico op obesitas kunnen vergroten. Genetische aanleg alleen is echter niet de enige oorzaak van obesitas, omdat omgevingsfactoren ook een belangrijke rol spelen.
Microbioom: Het menselijke darmmicrobioom, de verzameling van bacteriën en andere micro-organismen in de darmen, is onderwerp van intensief onderzoek. Er zijn aanwijzingen dat het microbioom invloed kan hebben op het gewicht en de stofwisseling. Onevenwichtigheden in het microbioom kunnen mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling van obesitas.
Leefstijlfactoren: Ongezonde eetgewoonten en een sedentaire levensstijl blijven belangrijke risicofactoren voor obesitas. Recente studies benadrukken het belang van een gebalanceerd dieet met nadruk op volwaardige voeding, evenals regelmatige lichaamsbeweging, als cruciale factoren bij het voorkomen en behandelen van obesitas.
Sociale en omgevingsfactoren: De omgeving waarin mensen leven, heeft invloed op hun eet- en beweeggedrag. Recente inzichten benadrukken dat factoren zoals de beschikbaarheid van gezond voedsel, de aanwezigheid van voedselmarketing en de toegang tot veilige en betaalbare sportfaciliteiten een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van obesitas.
Gewichtsstigma: Gewichtsstigma verwijst naar negatieve stereotypen, vooroordelen en discriminatie gebaseerd op lichaamsgewicht. Recente onderzoeken hebben aangetoond dat gewichtsstigma schadelijke effecten kan hebben op de gezondheid en het welzijn van mensen met obesitas, waardoor het moeilijker wordt om gezonde gedragsveranderingen vol te houden.
De onderzoekers ontdekten ook significante sekseverschillen in de prevalentie van verschillende aandoeningen. Vrouwen vertoonden een verhoogd risico op de meeste aandoeningen, behalve schizofrenie en nicotineverslaving. Zwaarlijvige vrouwen hadden bijvoorbeeld een veel hoger percentage gediagnosticeerde depressieve episodes in vergelijking met niet-zwaarlijvige vrouwen, terwijl zwaarlijvige mannen een hoger maar minder uitgesproken risico hadden. Bovendien had obesitas een grotere impact op de geestelijke gezondheid van jongere leeftijdsgroepen.
Gezien de hoge prevalentie van obesitas wereldwijd, die meer dan 670 miljoen mensen treft, benadrukken deze bevindingen de rol ervan als risicofactor voor verschillende gezondheidsproblemen, waaronder psychische stoornissen. De onderzoekers benadrukken de noodzaak van grondige screening van psychische problemen bij zwaarlijvige patiënten om vroegtijdige preventie of passende behandeling mogelijk te maken.Â
Michael Leutner, Elma Dervic, Luise Bellach, Peter Klimek, Stefan Thurner, Alexander Kautzky. Obesity as pleiotropic risk state for metabolic and mental health throughout life. Translational Psychiatry, 2023; 13 (1) DOI: 10.1038/s41398-023-02447-w
