Het Trimbos-instituut en Verslavingskunde Nederland hebben nieuwe richtlijnen gepubliceerd voor effectieve middelenpreventie in het onderwijs, voor basisonderwijs, voortgezet onderwijs en mbo/hbo/wo. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten en bieden scholen en preventieprofessionals handvatten om jongeren te beschermen tegen de risico’s van middelengebruik.
Basisonderwijs
Uit onderzoek blijkt dat klassikale voorlichting over roken, alcohol en drugs aan leerlingen in het basisonderwijs niet effectief is en zelfs averechtse effecten kan hebben. De meeste leerlingen in deze leeftijdsgroep hebben nog een negatieve houding ten opzichte van middelengebruik, en voorlichting kan deze houding onbedoeld positiever maken. Het is effectiever om de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen te versterken en voorlichting over middelengebruik te richten op ouders. Scholen moeten een gezond schoolbeleid opstellen en naleven, en ouders betrekken bij preventieprogramma’s.
Voortgezet onderwijs
In het voortgezet onderwijs is het belangrijk om een gezonde omgeving te creëren en ouders te betrekken bij preventieprogramma’s. Interventies gericht op het weerbaar maken tegen groepsdruk zijn in de vroege en midden-adolescentie niet effectief, omdat jongeren in deze fase gevoelig zijn voor sociale invloeden. Voor risicogroepen, zoals leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs, is een specifieke aanpak nodig vanwege hun verhoogde risico op problematisch middelengebruik. Het is cruciaal dat docenten problemen vroegtijdig signaleren en het gesprek aangaan met leerlingen en ouders.
Late adolescentie en hoger onderwijs
In de late-adolescentie, wanneer jongeren minder gevoelig zijn voor groepsdruk, zijn interventies die zelfcontrole en probleemoplossende vaardigheden versterken effectief. Het is ook belangrijk om aandacht te besteden aan de sociale norm ten aanzien van middelengebruik. Voor studenten in het mbo, hbo en wo is een integrale aanpak van middelenpreventie het meest effectief. Dit omvat monitoring van middelengebruik, een middelenbeleid op onderwijsinstellingen en samenwerking met lokale partners. Specifieke risicogroepen binnen deze leeftijdscategorie vragen om een doelgerichte aanpak, waarbij ook ouders betrokken worden.
De richtlijnen kun je hier vinden.
Referentie
Onrust, S., Maat, M., & Cornelius, G. (2024). Trimbos-Richtlijnen-VKN-Middelenpreventie-onderwijs. Trimbos-instituut, Verslavingskunde Nederland/Antes. Utrecht, Nederland