Een dosis nicotine, gelijk aan die in een enkele sigaret, blokkeert de oestrogeenproductie in de hersenen van vrouwen. Dit kan verschillende gedragsverschillen verklaren bij vrouwen die roken, waaronder waarom ze meer moeite hebben dan mannen om te stoppen met roken. De bevindingen zijn gepresenteerd op het 35e congres van het European College of Neuropsychopharmacology (ECNP).
Het effect kon zelfs worden waargenomen met een enkele dosis nicotine, gelijk aan slechts één sigaret, wat aantoont hoe krachtig de effecten van roken op de hersenen van een vrouw zijn.
De onderzoekers weten nog steeds niet zeker wat de gedrags- of cognitieve veranderingen zijn; alleen dat nicotine inwerkt op dit deel van de hersenen, maar hierbij moet worden opgemerkt dat het aangetaste hersensysteem een doelwit is voor verslavende stoffen, zoals nicotine.
Het effect is aangetoond in de thalamus, die deel uitmaakt van het limbische systeem in de hersenen. Dit systeem is betrokken bij gedragsmatige en emotionele reacties.
Methode
De onderzoekers, van de Universiteit van Uppsala in Zweden, werkten met een groep van tien gezonde vrouwelijke vrijwilligers.
De vrouwen kregen intranasaal een in de handel verkrijgbare nicotinedosis toegediend en werden tegelijkertijd geïnjecteerd met een radioactieve tracer bevestigd aan een molecuul dat zich bindt aan het enzym aromatase: aromatase, ook wel oestrogeensynthase genoemd, is het enzym dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van oestrogeen. Met MRI- en PET-hersenscans konden de onderzoekers zowel de hoeveelheid aromatase als de plaats in de hersenen visualiseren. De onderzoekers ontdekten dat een enkele dosis de hoeveelheid aromatase in de hersenen matig verminderde.
Verschil tussen mannen en vrouwen
Het is al enige tijd bekend dat vrouwen en mannen verschillend reageren op nicotine, waarbij vrouwen resistenter zijn tegen nicotinevervangende therapie en een grotere neiging vertonen dan mannen om terug te vallen wanneer ze proberen te stoppen met roken. De biologische basis voor deze verschillen wordt echter niet begrepen. Dit is de eerste keer dat dit remmende effect op de productie van aromatase bij mensen is aangetoond. Het effect op mannen is niet onderzocht.
Betrokkenheid hormonale systeem
Vrouwen lijken resistenter tegen nicotinevervangende therapie, ze ervaren meer terugvallen, zijn kwetsbaarder voor erfelijkheid van roken en lopen een groter risico op het ontwikkelen van primaire rookgerelateerde ziekten, zoals longkanker en hartaanvallen. De onderzoekers willen gaan begrijpen of deze werking van nicotine op het hormonale systeem betrokken is bij een van deze reacties.
Implicaties voor de praktijk
Het betreft een relatief kleine groep vrouwen, en er is dus een grotere steekproef nodig om de bevindingen te bevestigen.
Het is dan ook een belangrijke eerste bevinding. Roken heeft veel nadelige effecten bij mannen en bij vrouwen, maar dit specifieke effect van nicotine op de vermindering van de oestrogeenproductie bij vrouwen was niet eerder bekend.
Er moet wel worden opgemerkt dat tabaksverslaving een complexe aandoening is met veel bijdragende factoren. Het is dan ook onwaarschijnlijk dat dit specifieke effect van nicotine op de thalamus (en de productie van oestrogeen) alle waargenomen verschillen in de ontwikkeling, behandeling en resultaten tussen mannelijke en vrouwelijke rokers verklaart.
Het is dan ook nog een lange weg van een door nicotine geïnduceerde vermindering van de oestrogeenproductie tot een verminderd risico op nicotineverslaving en negatieve effecten van behandeling en terugval bij vrouwelijke sigarettenrokers.
Bron: European College of Neuropsychopharmacology
