Metacognitieve therapie (MCT) is een relatief nieuwe benadering in de geestelijke gezondheidszorg, gericht op het verbeteren van de metacognitie van patiënten met psychose. Dit artikel bespreekt de effectiviteit van MCT, gebaseerd op een recente systematische meta-review van Meinhart et al. (2025), en biedt een samenvatting van relevante bevindingen uit andere studies.
Leerdoelen
- Je begrijpt de basisprincipes van metacognitieve therapie (MCT) en de toepassing ervan bij psychose.
- Je kunt de belangrijkste bevindingen van recente studies over MCT samenvatten en toepassen in de praktijk.
- Je bent in staat om de effectiviteit van MCT te evalueren op basis van wetenschappelijk bewijs.
MCT richt zich op het verbeteren van het bewustzijn van cognitieve biases, zoals het “jumping to conclusions” en overconfidence in fouten, die vaak voorkomen bij mensen met schizofrenie en aanverwante stoornissen (Meinhart et al., 2025).
Belangrijkste bevindingen uit recente studies
- Effectiviteit van MCT: Penney et al. (2022) toonden aan dat MCT significante verbeteringen in psychotische symptomen kan opleveren, met name bij delusies en positieve symptomen (Penney et al., 2022).
- Cognitieve Biases: Moritz et al. (2019) benadrukken dat MCT effectief is in het verminderen van cognitieve biases die bijdragen aan psychotische symptomen, wat de noodzaak van deze therapie onderstreept (Moritz et al., 2019).
- Langdurige Effecten: Een studie van Thibaudeau et al. (2020) vond dat de effecten van MCT op delusies en hallucinaties aanhouden na de behandeling, wat wijst op de duurzaamheid van de therapie (Thibaudeau et al., 2020).
- Kosten-effectiviteit: Liu et al. (2018) concludeerden dat MCT een kosteneffectieve interventie is voor de behandeling van psychose, wat belangrijk is voor de gezondheidszorg (Liu et al., 2018).
- Toegankelijkheid: Eichner en Berna (2016) gaven aan dat MCT eenvoudig te implementeren is in verschillende zorgsettings, wat de toegankelijkheid voor patiënten vergroot (Eichner & Berna, 2016).
- Verbetering van de Kwaliteit van Leven: Sauvé et al. (2020) rapporteerden dat patiënten die MCT ondergingen een significante verbetering in hun kwaliteit van leven ervoeren (Sauvé et al., 2020).
- Ondersteuning van Psychiatrische Behandelingen: Bighelli et al. (2018) stelden vast dat MCT goed samenwerkt met andere psychologische behandelingen, wat de effectiviteit van de totale zorg verhoogt (Bighelli et al., 2018).
- Vermindering van Stigma: Freeman et al. (2006) ontdekten dat MCT kan helpen bij het verminderen van stigma en zelfstigma bij patiënten met psychose, wat hun algehele welzijn bevordert (Freeman et al., 2006).
- Verhoogde Therapeutische Betrokkenheid: McLean et al. (2016) toonden aan dat MCT de betrokkenheid van patiënten bij hun behandeling kan verhogen, wat leidt tot betere behandelresultaten (McLean et al., 2016).
- Ondersteuning van Zelfmanagement: Moritz et al. (2016) benadrukken dat MCT patiënten helpt bij het ontwikkelen van zelfmanagementvaardigheden, wat cruciaal is voor hun herstel (Moritz et al., 2016).
Abonnement benodigd
Dit artikel kopen & lezen
Kosten:1 credit
Beschikbaar krediet: N/A.
Methode
In de meta-review van Meinhart et al. (2025) werden acht meta-analyses en twee heranalyses onderzocht. De auteurs gebruikten een random-effects model om de effectiviteit van MCT te beoordelen op verschillende symptomen van schizofrenie, zoals positieve symptomen, delusies, hallucinaties en negatieve symptomen (Meinhart et al., 2025, p. 1-2). De gegevens werden verzameld uit vijf elektronische databases, en de studies werden beoordeeld op methodologische kwaliteit met behulp van de AMSTAR-2 checklist (Meinhart et al., 2025, p. 3).
Resultaten
De resultaten toonden aan dat MCT significante verbeteringen opleverde in positieve symptomen (g=0.473), delusies (g=0.639) en hallucinaties (g=0.265) (Meinhart et al., 2025, p. 4-5). Echter, geen van de meta-analyses voldeed aan de criteria voor ‘overtuigende’ of ‘hoogst suggestieve’ bewijs, wat aangeeft dat er meer onderzoek nodig is met grotere steekproefgroottes (Meinhart et al., 2025, p. 6).
Discussie
De bevindingen van deze meta-review ondersteunen de effectiviteit van MCT voor het verminderen van psychotische symptomen. Ondanks de positieve resultaten is het belangrijk om te erkennen dat de methodologische kwaliteit van de studies variabel was en dat er behoefte is aan verder onderzoek met grotere steekproefgroottes en langere follow-up periodes (Meinhart et al., 2025, p. 7-8).
Peer Review van de Studie
De studie van Meinhart et al. (2025) biedt een waardevolle bijdrage aan het begrip van MCT. De systematische aanpak en het gebruik van de AMSTAR-2 checklist versterken de betrouwbaarheid van de bevindingen. Echter, de variabiliteit in de methodologische kwaliteit van de opgenomen studies kan de generaliseerbaarheid van de resultaten beïnvloeden. Toekomstig onderzoek zou zich moeten richten op het verbeteren van de methodologische kwaliteit en het vergroten van de steekproefgroottes.
Referenties
Bighelli, I., Salanti, G., Huhn, M., Schneider-Thoma, J., Krause, M., Reitmeir, C., et al. (2018). Psychological interventions to reduce positive symptoms in schizophrenia: systematic review and network meta-analysis. World Psychiatry, 17(3), 316-329. https://doi.org/10.1002/wps.20577
Eichner, C., & Berna, F. (2016). Acceptance and efficacy of metacognitive training (MCT) on positive symptoms and delusions in patients with schizophrenia: a meta-analysis taking into account important moderators. Schizophrenia Bulletin, 42(4), 952-962. https://doi.org/10.1093/schbul/sbv225
Freeman, D., Garety, P., Kuipers, E., Colbert, S., Jolley, S., Fowler, D., et al. (2006). Delusions and decision-making style: use of the need for closure scale. Behavior Research and Therapy, 44(8), 1147-1158. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.10.002
Liu, Y., Tang, C., Hung, T., Tsai, P., & Lin, M. (2018). The efficacy of metacognitive training for delusions in patients with schizophrenia: a meta-analysis of randomized controlled trials informs evidence-based practice. Worldviews on Evidence-Based Nursing, 15(2), 130-139. https://doi.org/10.1111/wvn.12282
McLean, B. F., Mattiske, J. K., & Balzan, R. P. (2016). Association of the jumping to conclusions and evidence integration biases with delusions in psychosis: a detailed meta-analysis. Schizophrenia Bulletin, 43(2), 344-354. https://doi.org/10.1093/schbul/sbw056
Moritz, S., Klein, J. P., Lysaker, P. H., & Mehl, S. (2019). Metacognitive training for psychosis (MCT): past, present, and future. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 273(6), 811-817. https://doi.org/10.1007/s00406-019-01006-1
Penney, D., Sauvé, G., Mendelson, D., Thibaudeau, É., Moritz, S., & Lepage, M. (2022). Immediate and sustained outcomes and moderators associated with metacognitive training for psychosis. JAMA Psychiatry, 79(4), 417-426. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2022.0277
Sauvé, G., Lavigne, K. M., Pochiet, G., Brodeur, M. B., & Lepage, M. (2020). Efficacy of psychological interventions targeting cognitive biases in schizophrenia: a systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 78, 101854. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2020