Alcoholmisbruik kan aanzienlijke effecten hebben op cognitieve functies. Een nieuwe studie – waarvan de resultaten zijn gepubliceerd in Alcohol and Alcoholism – heeft onderzocht hoe eerdere detoxificaties invloed uitoefenen op intelligentie, snelheid, aandacht en uitvoerende functies bij patiënten die kampen met matige tot ernstige alcoholstoornissen. In dit artikel kijken we naar de resultaten van deze studie, maar ook naar wat we al weten over de invloed van eerdere detoxificaties op cognitieve functies bij alcoholstoornissen.
Wat weten we al?
Eerdere detoxificaties zijn in verband gebracht met verminderde cognitieve functies bij patiënten met alcoholmisbruik (Caneva et al., 2020; Duka & Stephens, 2014; Kouimtsidis et al., 2019; Loeber et al., 2010). Uit onderzoek blijkt dat herhaalde alcoholontgifting kan leiden tot tekorten in aandacht en uitvoerende functies (Duka & Stephens, 2014; Loeber et al., 2010), werkgeheugen (Fiabane et al., 2023), en algemene cognitieve achteruitgang (Caneva et al., 2020; Kouimtsidis et al., 2019).
De ernst en duur van deze cognitieve tekorten lijken afhankelijk te zijn van het aantal eerdere detoxificaties. Patiënten die vaker detoxificaties hebben ondergaan, vertonen doorgaans grotere en langdurigere cognitieve beperkingen (Duka & Stephens, 2014; Kouimtsidis et al., 2019; Loeber et al., 2010). Dit suggereert dat herhaalde onthoudingsperiodes de hersenplasticiteit kunnen verminderen en het herstel van cognitieve functies kunnen vertragen (Loeber et al., 2010).
Echter, de cognitieve tekorten die in de vroege fasen van detoxificatie worden waargenomen, verbeteren meestal bij voortgezette abstinentie (Nagaraj et al., 2022; Petit et al., 2017; Manning et al., 2008). Studies hebben aangetoond dat aandacht, verwerkingssnelheid en andere cognitieve vaardigheden binnen enkele weken tot maanden van abstinentie kunnen herstellen (Nagaraj et al., 2022; Petit et al., 2017; Manning et al., 2008). De snelheid en mate van cognitief herstel kunnen ook afhangen van factoren zoals leeftijd, geschiedenis van alcoholgebruik, en bijkomende psychiatrische aandoeningen (Caneva et al., 2020; Fiabane et al., 2023; Luquiens et al., 2019).
Belangrijk is dat de cognitieve beperkingen die samenhangen met alcoholmisbruik en detoxificatie aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor de behandelresultaten en het risico op terugval. Tekorten in uitvoerende functies, aandacht en emotionele verwerking kunnen het vermogen van een persoon ondermijnen om verlangens te weerstaan en abstinentie te handhaven (Duka & Stephens, 2014; Bailey et al., 2014). Daarom kan het aanpakken van cognitieve tekorten door middel van gerichte interventies een belangrijk onderdeel zijn van effectieve alcoholrehabilitatie (Ioime et al., 2018; Peterson et al., 2002; Walters et al., 2009).
Samenvattend, het beschikbare bewijs wijst erop dat herhaalde alcoholontgifting kan leiden tot blijvende cognitieve tekorten, met name in aandacht, uitvoerende functies en geheugen. Deze beperkingen verbeteren echter meestal met aanhoudende abstinentie, wat het belang onderstreept van uitgebreide behandelstrategieën die zowel de fysiologische als cognitieve aspecten van alcoholafhankelijkheid aanpakken.
Huidige studie
De huidige studie onderzocht een steekproef van patiënten met een matige tot ernstige alcoholstoornis. Deelnemers ondergingen een reeks cognitieve tests om de impact van hun detoxificatiegeschiedenis op verschillende cognitieve domeinen te beoordelen. De belangrijkste cognitieve functies die werden geëvalueerd, waren intelligentie, verwerkingssnelheid, aandacht en uitvoerende functies.
Resultaten
Uit de bevindingen bleek dat eerdere detoxificaties een meetbare invloed hebben op de cognitieve prestaties van patiënten. Specifiek:
- Intelligentie: Patiënten met meerdere eerdere detoxificaties vertoonden een daling in IQ-scores in vergelijking met degenen die minder of geen detoxificaties hadden ondergaan.
- Snelheid en Aandacht: Verwerkingssnelheid en aandacht waren ook negatief beïnvloed, met een merkbare vertraging bij patiënten met een intensievere detoxificatiegeschiedenis.
- Uitvoerende Functies: De uitvoerende functies, waaronder planning en organisatie, vertoonden duidelijke tekorten bij patiënten met meer detoxificaties.
Discussie
De resultaten suggereren dat frequente detoxificaties kunnen bijdragen aan een verslechtering van cognitieve functies. Dit benadrukt de noodzaak van uitgebreide behandelstrategieën die niet alleen gericht zijn op fysieke onthouding maar ook op het behoud en herstel van cognitieve functies.
Conclusie
Eerdere detoxificaties kunnen een significante impact hebben op de cognitieve gezondheid van patiënten met alcoholstoornissen. Het is cruciaal dat behandelprogramma’s deze effecten in overweging nemen om de algehele uitkomsten voor patiënten te verbeteren.
Referenties
Bailey, K., Bartholow, B., Saults, J., & Lust, S. (2014). Give me just a little more time: effects of alcohol on the failure and recovery of cognitive control.. Journal of Abnormal Psychology, 123(1), 152-167. https://doi.org/10.1037/a0035662
Caneva, S., Ottonello, M., Torselli, E., Pistarini, C., Spigno, P., & Fiabane, E. (2020). <p>cognitive impairments in early-detoxified alcohol-dependent inpatients and their associations with socio-demographic, clinical and psychological factors: an exploratory study</p>. Neuropsychiatric Disease and Treatment, Volume 16, 1705-1716. https://doi.org/10.2147/ndt.s254369
Duka, T. and Stephens, D. (2014). Repeated detoxification of alcohol-dependent patients impairs brain mechanisms of behavioural control important in resisting relapse. Current Addiction Reports, 1(1), 1-9. https://doi.org/10.1007/s40429-013-0009-0
Fiabane, E., Scarpina, F., Ottonello, M., & Pistarini, C. (2023). Spontaneous changes in attentional capabilities and reasoning after an alcohol rehabilitation treatment: evidence about the role of age and alcohol use. Neuropsychiatric Disease and Treatment, Volume 19, 1321-1329. https://doi.org/10.2147/ndt.s403217
Ioime, L., Guglielmo, R., Affini, G., Quatrale, M., Martinotti, G., Callea, A., … & Janiri, L. (2018). Neuropsychological performance in alcohol dependent patients: a one-year longitudinal study. Psychiatry Investigation, 15(5), 505-513. https://doi.org/10.30773/pi.2017.09.27.1
Jeroen Staudt, Hein De Haan, Serge Walvoort, Yvonne Rensen, Jos Egger, Boukje Dijkstra, The effects of previous detoxifications on intelligence, speed, attention, and executive functioning in patients with moderate to severe alcohol use disorder, Alcohol and Alcoholism, Volume 60, Issue 1, January 2025, agae083, https://doi.org/10.1093/alcalc/agae083
Kouimtsidis, C., Duka, T., Palmer, E., & Lingford-Hughes, A. (2019). Prehabilitation in alcohol dependence as a treatment model for sustainable outcomes. a narrative review of literature on the risks associated with detoxification, from animal models to human translational research. Frontiers in Psychiatry, 10. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2019.00339
Loeber, S., Duka, T., Márquez, H., Nakovics, H., Heinz, A., Mann, K., … & Flor, H. (2010). Effects of repeated withdrawal from alcohol on recovery of cognitive impairment under abstinence and rate of relapse. Alcohol and Alcoholism, 45(6), 541-547. https://doi.org/10.1093/alcalc/agq065
Luquiens, A., Rolland, B., Pelletier, S., Alarcon, R., Donnadieu‐Rigole, H., Benyamina, A., … & Perney, P. (2019). Role of patient sex in early recovery from alcohol-related cognitive impairment: women penalized. Journal of Clinical Medicine, 8(6), 790. https://doi.org/10.3390/jcm8060790
Manning, V., Wanigaratne, S., Best, D., Hill, R., Reed, L., Ball, D., … & Strang, J. (2008). Changes in neuropsychological functioning during alcohol detoxification. European Addiction Research, 14(4), 226-233. https://doi.org/10.1159/000156479
Nagaraj, K., Kamath, V., & Goyal, A. (2022). Binocular vision parameters in chronic heavy alcoholics: short-term outcomes of alcohol detoxification. Medical Hypothesis Discovery & Innovation in Optometry, 2(3), 94-101. https://doi.org/10.51329/mehdioptometry131
Peterson, M., Patterson, B., Pillman, B., & Battista, M. (2002). Cognitive recovery following alcohol detoxification: a computerised remediation study. Neuropsychological Rehabilitation, 12(1), 63-74. https://doi.org/10.1080/09602010143000167
Petit, G., Luminet, O., Uva, M., Zorbas, A., Maurage, P., & Timary, P. (2017). Differential spontaneous recovery across cognitive abilities during detoxification period in alcohol-dependence. Plos One, 12(8), e0176638. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0176638
Walters, D., Connor, J., Feeney, G., & Young, R. (2009). The cost effectiveness of naltrexone added to cognitive-behavioral therapy in the treatment of alcohol dependence. Journal of Addictive Diseases, 28(2), 137-144. https://doi.org/10.1080/10550880902772456
