Dit artikel verkent de complexe relatie tussen ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) en autisme, twee veel voorkomende neuro-ontwikkelingsstoornissen die vaak gelijktijdig optreden en overlap vertonen in symptomen en behandeling. Het artikel biedt inzicht in de uitdagingen bij diagnose en behandeling vanwege de symptomatische crossover en belicht daarnaast de noodzaak van gepersonaliseerde benaderingen in farmacotherapie, vooral wanneer men te maken heeft met de interacties en bijwerkingen van traditionele ADHD-medicatie bij patiënten met autisme.
ADHD en Autisme
ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) en autisme zijn twee verschillende neuro-ontwikkelingsstoornissen, maar ze komen vaak samen voor en delen enkele gemeenschappelijke kenmerken (Bethlehem et al., 2017). Onderzoek heeft aangetoond dat er een aanzienlijke overlap is in symptomen tussen ADHD en autisme, waarbij individuen kenmerken van beide stoornissen vertonen (Anholt et al., 2009). Deze overlap kan leiden tot uitdagingen bij de diagnostiek en behandeling, aangezien individuen symptomen van beide aandoeningen kunnen vertonen (McVey et al., 2018). Studies hebben aangegeven dat tot 50% van de individuen met ADHD ook symptomen van autisme vertonen, terwijl 30% tot 80% van individuen met autisme symptomen van ADHD vertonen (Bellato et al., 2021). Deze hoge mate van comorbiditeit benadrukt de noodzaak voor een beter begrip van hoe deze aandoeningen elkaar beïnvloeden (Hatch et al., 2022).
Medicijnbeheer en Specifieke Responsen
Bij het overwegen van farmacotherapie voor individuen met zowel ADHD als autisme, is het van belang om rekening te houden met het feit dat de responspercentages op stimulerende medicijnen, zoals Ritalin, lager kunnen zijn bij individuen met gelijktijdig voorkomend autisme in vergelijking met degenen met alleen ADHD. Stimulantia zijn effectief in het verminderen van ADHD-symptomen, maar kunnen tegelijkertijd de kenmerken van autisme meer laten opvallen, doordat de verbeterde focus die de medicatie biedt, de gebruiker meer bewust kan maken van hun autistische trekken (Hatch et al., 2022). Dit suggereert dat de aanwezigheid van autisme de effectiviteit van traditionele ADHD-medicijnen kan beïnvloeden, en specifieke gevoeligheden voor stimulerende medicijnen vereisen mogelijk alternatieve benaderingen zoals het gebruik van niet-stimulerende medicijnen zoals alpha-agonisten (bijvoorbeeld guanfacine en clonidine), die effectief kunnen zijn voor hyperactiviteit en impulsiviteit zonder de nadelen van stimulerende middelen.
Complexiteit van Behandeling
Een studie naar het farmacotherapeutisch beheer van ADHD met bijkomend autisme vond dat kinderen met ADHD meer kans hadden om psychotrope medicatie te gebruiken in vergelijking met degenen met alleen autisme, wat de complexiteit van medicijngebruik bij individuen met overlappende aandoeningen benadrukt (Mellahn et al., 2022). Een gepersonaliseerde benadering van de behandeling, inclusief duidelijke communicatie over mogelijke bijwerkingen en de duur ervan, is van groot belang. Patiënten moeten worden aangemoedigd om vragen te stellen en actief deel te nemen aan hun behandeling. Naast medicatie kunnen andere vormen van ondersteuning zoals gedragstherapie, vaardigheidstraining en coaching van executieve functies nuttig zijn voor het beheer van samen voorkomende ADHD en autisme.
Genetische en Neurobiologische Overwegingen
Genetische studies hebben gedeelde genetische factoren aan het licht gebracht die ten grondslag liggen aan autisme en ADHD, wat wijst op een biologische overlap tussen de twee stoornissen (Perkovic et al., 2014). Dit kan bijdragen aan de hoge percentages van comorbiditeit die in de klinische praktijk worden waargenomen. Het begrijpen van de genetische basis van ADHD en autisme kan waardevolle inzichten bieden in de mechanismen die bijdragen aan het gelijktijdig voorkomen van deze aandoeningen.
Conclusie
Samengevat, de interactie tussen ADHD-medicijnen en autisme is veelzijdig en omvat genetische, neurobiologische en klinische overwegingen. De comorbiditeit tussen ADHD en autisme onderstreept het belang van op maat gemaakte behandelbenaderingen die rekening houden met de unieke uitdagingen waarmee individuen met beide aandoeningen worden geconfronteerd. Toekomstig onderzoek moet zich (blijven) richten op de vraag welke onderliggende mechanismen bijdragen aan het gelijktijdig voorkomen van ADHD en autisme, met als doel de diagnostische nauwkeurigheid en behandelresultaten voor individuen met complexe neuro-ontwikkelingsprofielen te verbeteren.
Referenties
Anholt, G., Cath, D., Oppen, P., Eikelenboom, M., Smit, J., Megen, H., … & Balkom, A. (2009). Autism and adhd symptoms in patients with ocd: are they associated with specific oc symptom dimensions or oc symptom severity?. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40(5), 580-589. https://doi.org/10.1007/s10803-009-0922-1
Bedford, S. (2023). Brain-charting autism and attention deficit hyperactivity disorder reveals distinct and overlapping neurobiology.. https://doi.org/10.1101/2023.12.06.23299587
Bellato, A., Arora, I., Kochhar, P., Hollis, C., & Groom, M. (2021). Indices of heart rate variability and performance during a response-conflict task are differently associated with adhd and autism. Journal of Attention Disorders, 26(3), 434-446. https://doi.org/10.1177/1087054720972793
Bethlehem, R., Romero-García, R., Mak, E., Bullmore, E., & Baron‐Cohen, S. (2017). Structural covariance networks in children with autism or adhd. Cerebral Cortex, 27(8), 4267-4276. https://doi.org/10.1093/cercor/bhx135
Hatch, B., Kadlaskar, G., & Miller, M. (2022). Diagnosis and treatment of children and adolescents with autism and adhd. Psychology in the Schools, 60(2), 295-311. https://doi.org/10.1002/pits.22808
McVey, A., Schiltz, H., Haendel, A., Dolan, B., Willar, K., Pleiss, S., … & Hecke, A. (2018). Social difficulties in youth with autism with and without anxiety and adhd symptoms. Autism Research, 11(12), 1679-1689. https://doi.org/10.1002/aur.2039
Mellahn, O., Knott, R., Tiego, J., Kallady, K., Williams, K., Bellgrove, M., … & Johnson, B. (2022). Understanding the diversity of pharmacotherapeutic management of adhd with co-occurring autism: an australian cross-sectional survey. Frontiers in Psychiatry, 13. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.914668
Perkovic, M., Erjavec, G., Štefulj, J., Muck-Šeler, D., Pivac, N., Hercigonja, D., … & Dodig-Ćurković, K. (2014). Association between the polymorphisms of the selected genes encoding dopaminergic system with adhd and autism. Psychiatry Research, 215(1), 260-261. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2013.10.018
Påhlman, M., Gillberg, C., & Himmelmann, K. (2020). Autism and attention‐deficit/hyperactivity disorder in children with cerebral palsy: high prevalence rates in a population‐based study. Developmental Medicine & Child Neurology, 63(3), 320-327. https://doi.org/10.1111/dmcn.14736
