In een nieuwe klinische studie is een 1-jarige groepsgerichte leefstijlinterventie in een FACT-teamsetting in Nederland op effectiviteit onderzocht. De op groepen gebaseerde leefstijlinterventie verminderde het gewicht aanzienlijk vanaf de basislijn tot 12 maanden bij volwassenen met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA/SMI) en overgewicht of obesitas. De leefstijlinterventie zou een bruikbaar instrument kunnen zijn voor de verdere implementatie van leefstijlinterventies door FACT-teams. De resultaten zijn gepubliceerd in JAMA Psychiatry.
De morbiditeits- en mortaliteitscijfers van personen met ernstige psychische aandoeningen (EPA) zijn aanzienlijk hoger dan die van de algemene bevolking, wat leidt tot een verminderde levensverwachting van 10 tot 20 jaar. De belangrijkste oorzaak van deze vermindering zijn cardiometabole stoornissen. Verschillende factoren dragen bij aan het verhoogde risico, waaronder nadelige effecten van antipsychotische medicatie, onvoldoende behandeling van somatische ziekten, genetische kwetsbaarheid, beperkte toegang tot gezondheidszorg en ongezonde levensstijlen.
Mensen met EPA zijn minder actief, hebben een zittend bestaan, consumeren overmatige calorieën met een hoog gehalte aan vetten en suikers, en zijn vatbaarder voor roken. Het aannemen van een gezonde levensstijl kan echter leiden tot een betere fysieke en mentale gezondheid en een verbeterde kwaliteit van leven voor mensen met EPA. Ondanks het bestaan van meerdere leefstijlinterventies die zich richten op deze populatie, blijven cardiometabole risicofactoren vaak onbehandeld en worden deze interventies niet effectief toegepast in de dagelijkse praktijk.
STRIDE interventie
In de voorliggende studie is de effectiviteit geëvalueerd van een aangepaste versie van de Strategies to Reduce Injuries and Develop confidence in Elders (STRIDE) interventie, een groepsgerichte leefstijlinterventie, in een poliklinische behandelomgeving in vergelijking met gebruikelijke behandeling (TAU) voor mensen met EPA. De interventie was gebaseerd op de STRIDE interventie voor gewichtsverlies en leefstijlverandering bij personen die antipsychotica gebruiken.
Methode
De studie maakte gebruik van een pragmatische clustergerandomiseerde klinische trial met een follow-up van 1 jaar. In totaal namen 21 flexibele assertive community treatment (FACT) teams van 8 geestelijke gezondheidszorgcentra in Nederland deel. De studie omvatte individuen van 18 jaar en ouder die actieve zorg ontvingen van een FACT-team en een body mass index (BMI) van 27 of hoger hadden. Deelnemers werden willekeurig toegewezen aan ofwel de leefstijlinterventiegroep ofwel de TAU-groep.
De leefstijlinterventie was aangepast van de STRIDE interventie en bestond uit 24 wekelijkse groepsbijeenkomsten van 2 uur in de initiële fase (6 maanden) en 6 maandelijkse groepssessies in de onderhoudsfase (sessies 25 tot 30), met eventuele extra individuele telefonische sessies indien nodig. TAU omvatte reguliere zorg zonder gestructureerde leefstijlinterventies of advies over leefstijlveranderingen.
Evaluaties vonden plaats bij aanvang, na 6 maanden en na 12 maanden, met metingen van lichaamsgewicht, bloeddruk, lipidenniveaus, nuchtere glucosewaarden en verschillende uitkomsten die door de patiënt werden gerapporteerd.
Resultaten
De primaire uitkomst van de studie was verandering in lichaamsgewicht. De resultaten toonden aan dat deelnemers in de leefstijlinterventiegroep significant meer gewicht verloren in vergelijking met de TAU-groep op 3 maanden, 6 maanden en 12 maanden. Ook de afname in de body mass index was significant groter voor de leefstijlinterventiegroep.
Wat betreft klinische uitkomsten had de leefstijlinterventie een beperkte invloed op bloeddruk, lipidenniveaus en nuchtere glucosewaarden. Er werden geen significante verschillen gevonden in door de patiënt gerapporteerde uitkomsten, zoals fysieke en mentale gezondheid, fysieke activiteit, voeding en kwaliteit van leven.
Conclusie
Concluderend toonde de aangepaste leefstijlinterventie op basis van het STRIDE-programma effectiviteit in het bevorderen van gewichtsverlies voor mensen met ernstige psychische aandoeningen in een poliklinische behandelomgeving. De interventie had echter beperkte effecten op andere klinische en door de patiënt gerapporteerde uitkomsten. Verder onderzoek en innovatieve benaderingen zijn nodig om effectief om te gaan met cardiometabole risicofactoren en leefstijlinterventies succesvol te implementeren in de dagelijkse praktijk voor mensen met ernstige psychische aandoeningen.
Walburg FS, van Meijel B, Hoekstra T, et al. Effectiveness of a Lifestyle Intervention for People With a Severe Mental Illness in Dutch Outpatient Mental Health Care: A Randomized Clinical Trial. JAMA Psychiatry. Published online June 21, 2023. doi:10.1001/jamapsychiatry.2023.1566
