Clozapine is een antipsychoticum dat veel wordt voorgeschreven voor de behandeling van schizofrenie, vooral bij patiënten die niet reageren op andere medicijnen. De effectiviteit van clozapine is goed gedocumenteerd, maar vragen over de optimale doseringsschema’s blijven bestaan. Een recente overweging is of een eenmalige dagelijkse dosis even effectief is als een verdeeld doseringsschema, waarbij de dosis over de dag wordt verdeeld. Dit artikel bespreekt de voor- en nadelen van beide doseringsschema’s. Daarnaast gaat het artikel in op de effectiviteit van clozapine in vergelijking met andere antipsychotica.
Effectiviteit van clozapine
De effectiviteit van clozapine vergeleken met andere antipsychotische medicijnen in de behandeling van schizofrenie is een onderwerp van voortdurend debat. Sommige studies suggereren dat clozapine, olanzapine en amisulpiride superieur zijn aan andere antipsychotische medicijnen wat betreft effectiviteit, gebaseerd op resultaten van gerandomiseerde klinische proeven (RCT’s) (Tiihonen et al., 2017). Echter, ander onderzoek geeft aan dat er onvoldoende bewijs is om te bepalen welk antipsychoticum effectiever is voor patiënten met therapieresistente schizofrenie, en geblindeerde RCT’s leveren weinig bewijs van de superioriteit van clozapine vergeleken met andere antipsychotica van de tweede generatie (Samara et al., 2016). Daarnaast vond een systematische kwantitatieve meta-review dat terwijl clozapine gunstige effecten toont op de psychosociale functie, het geen superioriteit aantoont in vergelijking met andere antipsychotica (Wagner et al., 2021).
Verder hebben meta-analyses het idee van de superioriteit van clozapine bij therapieresistente patiënten uitgedaagd, met sommige studies die vinden dat andere antipsychotica van de tweede generatie even effectief zijn, en die inconsistente resultaten opleveren (Masuda et al., 2019). Aan de andere kant is er bewijs dat suggereert dat clozapine effectiever is dan antipsychotische medicijnen van de eerste generatie bij resistente schizofrenie (Lewis et al., 2005). Bovendien hebben verschillende meta-analyses aangegeven dat clozapine superieur is aan alle andere orale antipsychotica wat betreft zowel symptoomverbetering als het risico op mortaliteit door alle oorzaken (Kyllesø et al., 2021).
Samenvattend blijft de effectiviteit van clozapine vergeleken met andere antipsychotische medicijnen in de behandeling van schizofrenie een complex en zich ontwikkelend onderzoeksgebied. Terwijl sommige studies de superioriteit van clozapine in bepaalde aspecten suggereren, geven anderen aan dat er een gebrek is aan duidelijk bewijs voor de algehele effectiviteit vergeleken met andere antipsychotica. Daarom is verder hoogwaardig onderzoek, inclusief vergelijkende effectiviteitsstudies, nodig om een meer definitief antwoord te geven met betrekking tot de relatieve effectiviteit van clozapine in vergelijking met andere antipsychotische medicijnen in de behandeling van schizofrenie.
Eenmalige dagelijkse dosering
De voordelen van een eenmalige dagelijkse dosis clozapine zijn onder meer het gemak voor de patiënt en de potentieel betere therapietrouw. Het is eenvoudiger voor patiënten om zich aan hun medicatieschema te houden als ze slechts één keer per dag medicatie hoeven in te nemen. Daarnaast kan het verminderen van de frequentie van dosering de bijwerkingen verminderen die optreden direct na inname van de medicatie.
Verdeelde dosering
Een verdeeld doseringsschema, waarbij de dagelijkse dosis clozapine wordt verdeeld over meerdere innames, kan leiden tot stabielere plasmaconcentraties en een potentieel lager risico op bijwerkingen. Sommige studies suggereren dat de verdeelde doses de incidentie van sedatie, orthostatische hypotensie en andere dosisgebonden bijwerkingen kunnen verlagen.
Discussie
Er is een aanhoudend debat over welk doseringsschema superieur is. De keuze tussen een eenmalige dagelijkse dosis en verdeelde dosering moet worden afgestemd op de individuele behoeften en voorkeuren van de patiënt, evenals hun specifieke reactie op de medicatie. Bovendien kan de ernst van de aandoening en de aanwezigheid van comorbide aandoeningen de doseringsstrategie beïnvloeden.
Conclusie
Het kiezen van het juiste doseringsschema voor clozapine is cruciaal voor het maximaliseren van de therapeutische voordelen en het minimaliseren van de bijwerkingen. Het vereist een zorgvuldige overweging van de behoeften van de patiënt, hun levensstijl en de specifieke kenmerken van de medicatie.
Referenties
Kyllesø, L., Smith, R., Karlstad, Ø., Andreassen, O., & Molden, E. (2021). Absolute and dose-adjusted serum concentrations of clozapine in patients switching vs. maintaining treatment: an observational study of 1979 patients. CNS Drugs, 35(9), 999-1008. https://doi.org/10.1007/s40263-021-00847-4
Lewis, S., Barnes, T., Davies, L., Murray, R., Dunn, G., Hayhurst, K., … & Jones, P. (2005). Randomized controlled trial of effect of prescription of clozapine versus other second-generation antipsychotic drugs in resistant schizophrenia. Schizophrenia Bulletin, 32(4), 715-723. https://doi.org/10.1093/schbul/sbj067
Masuda, T., Misawa, F., Takase, M., Kane, J., & Correll, C. (2019). Association with hospitalization and all-cause discontinuation among patients with schizophrenia on clozapine vs other oral second-generation antipsychotics. Jama Psychiatry, 76(10), 1052. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2019.1702
Samara, M., Dold, M., Gianatsi, M., Nikolakopoulou, A., Helfer, B., Salanti, G., … & Leucht, S. (2016). Efficacy, acceptability, and tolerability of antipsychotics in treatment-resistant schizophrenia. Jama Psychiatry, 73(3), 199. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2015.2955
Tiihonen, J., Mittendorfer‐Rutz, E., Majak, M., Mehtälä, J., Hoti, F., Jedenius, E., … & Taipale, H. (2017). Real-world effectiveness of antipsychotic treatments in a nationwide cohort of 29 823 patients with schizophrenia. Jama Psychiatry, 74(7), 686. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2017.1322
Wagner, E., Siafis, S., Fernando, P., Falkai, P., Honer, W., Röh, A., … & Hasan, A. (2021). Efficacy and safety of clozapine in psychotic disorders—a systematic quantitative meta-review. Translational Psychiatry, 11(1). https://doi.org/10.1038/s41398-021-01613-2
