Dialectische Gedragstherapie (DGT) is een uitgebreide, multimodale, cognitief-gedragstherapeutische behandeling die oorspronkelijk werd ontwikkeld voor de behandeling van parasuïcidale vrouwen met borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Sindsdien is DGT aangepast voor verschillende andere populaties en heeft het een sterke evidence base opgebouwd die de effectiviteit ervan ondersteunt bij de behandeling van een verscheidenheid aan psychische aandoeningen.
Ontwikkeling en evolutie van DGT
DGT werd in de late jaren 1970 ontwikkeld door Dr. Marsha Linehan en haar team aan de Universiteit van Washington. De therapie combineert standaard cognitief-gedragstherapeutische technieken met concepten van dialectiek, waarbij de nadruk ligt op het balanceren van acceptatie en verandering. Deze benadering bleek bijzonder effectief voor patiënten met BPS, die vaak worstelen met emotionele disregulatie en zelfdestructief gedrag (Linehan & Wilks, 2015).
Casus
Anna, een 28-jarige vrouw, is doorverwezen naar een gespecialiseerde kliniek voor de behandeling van haar borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Ze heeft een geschiedenis van parasuïcidaal gedrag, emotionele instabiliteit, intense angsten voor verlating, en moeite met het handhaven van stabiele relaties. Haar zelfbeeld is wisselend en ze ervaart vaak gevoelens van leegte. Anna heeft al verschillende behandelingen geprobeerd, maar geen enkele heeft tot duurzame verbetering geleid. Anna voldoet aan de criteria voor borderline persoonlijkheidsstoornis, zoals vastgesteld in de DSM-5. Haar symptomen omvatten frequente zelfverwonding en suïcidale gedachten, intense en labiele interpersoonlijke relaties, gekenmerkt door extreme idealisatie en depreciatie, chronische gevoelens van leegte, hevige woede-uitbarstingen die moeilijk te controleren zijn, angst voor verlating, zelfs bij korte afwezigheid van geliefden, impulsief gedrag, zoals overmatig alcoholgebruik en onveilige seksuele praktijken.
Kerncomponenten van DGT
DGT bestaat uit vier hoofdcomponenten:
- Individuele therapie: Gericht op het verminderen van zelfdestructief gedrag en het verbeteren van de kwaliteit van leven.
- Vaardigheidstraining in groepen: Richt zich op het ontwikkelen van vaardigheden in vier gebieden: mindfulness, distresstolerantie, emotieregulatie en interpersoonlijke effectiviteit.
- Telefonische coaching: Biedt ondersteuning tussen sessies door om patiënten te helpen vaardigheden toe te passen in real-life situaties.
- Consultatieteam voor zorgverleners: Zorgt voor ondersteuning en motivatie voor de therapeuten die DGT uitvoeren.
Vervolg casus
Anna start met een intensief DBT-programma. Anna heeft wekelijkse sessies met haar therapeut, waarin ze werkt aan het verminderen van zelfdestructief gedrag en het verbeteren van de kwaliteit van leven. De therapeut gebruikt een dialectische benadering, waarbij de nadruk ligt op het balanceren van acceptatie en verandering.Anna neemt deel aan wekelijkse groepssessies waar ze leert omgaan met stress, emoties te reguleren, interpersoonlijke effectiviteit te vergroten en mindfulness te beoefenen. Deze vaardigheden zijn essentieel voor het beheren van haar intense emoties en impulsief gedrag. Tussen de sessies door kan Anna contact opnemen met haar therapeut voor ondersteuning bij het toepassen van de geleerde vaardigheden in real-life situaties. Dit helpt haar om direct hulp te krijgen wanneer ze in een crisis verkeert. Het behandelteam komt regelmatig bijeen om elkaar te ondersteunen en te bespreken hoe ze de behandeling kunnen optimaliseren. Dit is cruciaal voor het behoud van de motivatie en effectiviteit van de therapeuten.
Effectiviteit en toepassingen
DGT heeft bewezen effectief te zijn in de behandeling van verschillende aandoeningen, waaronder:
- Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS): DGT is de gouden standaard voor de behandeling van BPS, met talrijke studies die de effectiviteit ervan ondersteunen bij het verminderen van zelfdestructief gedrag en het verbeteren van emotionele regulatie (Lynch, Trost, Salsman, & Linehan, 2007).
- Posttraumatische stressstoornis (PTSS): Recente studies hebben aangetoond dat DGT en DGT Prolonged Exposure (PE) effectief zijn in het verminderen van PTSS-symptomen en comorbide depressieve symptomen (Van Dijk, Jeffrey, & Katz, 2013).
- Depressie en angststoornissen: DGT heeft ook positieve resultaten laten zien bij de behandeling van depressie en angststoornissen, vooral bij patiënten die resistent zijn tegen andere behandelingen (Swales & Heard, 2009).
Recente ontwikkelingen
In de afgelopen jaren zijn er verschillende belangrijke ontwikkelingen geweest op het gebied van DGT:
- Implementatie in routinematige klinische instellingen: Onderzoek heeft zich gericht op de implementatie van DGT in routinematige klinische instellingen, waarbij de uitdagingen en facilitatoren van deze implementatie worden onderzocht (Van den Bosch, Verheul, Schippers, & van den Brink, 2002).
- Aangepaste DGT-programma’s: Studies hebben de effectiviteit van aangepaste DGT-programma’s onderzocht, zoals de vergelijking tussen 8- en 12-weken programma’s, en hebben aangetoond dat langere programma’s kunnen leiden tot betere resultaten voor sommige patiënten (Linehan & Wilks, 2015).
- DGT voor Adolescenten: Er is een toenemende focus op de toepassing van DGT bij adolescenten, met systematische reviews en meta-analyses die de effectiviteit ervan bij deze populatie bevestigen (Lynch, Trost, Salsman, & Linehan, 2007).
Toekomstige Richtingen
Hoewel DGT al aanzienlijke vooruitgang heeft geboekt, zijn er nog veel vragen en uitdagingen die moeten worden aangepakt:
- Optimalisatie van behandelingsduur en -intensiteit: Meer onderzoek is nodig om de optimale duur en intensiteit van DGT-programma’s te bepalen voor verschillende populaties.
- Implementatie in diverse settingen: Het is belangrijk om de effectiviteit van DGT in diverse klinische en culturele settingen te onderzoeken om de toegankelijkheid en beschikbaarheid van deze behandeling te verbeteren.
- Combinatie met andere behandelingen: Onderzoek naar de combinatie van DGT met andere behandelingen, zoals medicatie, kan nieuwe inzichten opleveren in de behandeling van complexe psychische aandoeningen (Swales & Heard, 2009).
Vervolg casus
Na enkele maanden van intensieve behandeling begint Anna te merken dat ze beter in staat is om haar emoties te reguleren en minder vaak terugvalt in zelfdestructief gedrag. Ze heeft geleerd om mindfulness-technieken toe te passen, wat haar helpt om in het moment te blijven en minder impulsief te reageren. Haar relaties met vrienden en familie verbeteren doordat ze beter in staat is om haar gevoelens te uiten en conflicten op een constructieve manier op te lossen.
Conclusie
Dialectische Gedragstherapie (DGT) heeft zich ontwikkeld tot een veelzijdige en effectieve behandeling voor een breed scala aan psychische aandoeningen. Met een sterke evidence base en voortdurende innovaties blijft DGT een cruciale rol spelen in de geestelijke gezondheidszorg. Toekomstig onderzoek en implementatie-inspanningen zullen verder bijdragen aan de verfijning en verspreiding van deze waardevolle therapie.
Referentielijst
Linehan, M. M., & Wilks, C. R. (2015). The course and evolution of dialectical behavior therapy. Psychotherapy, 69(2), 97-100. https://doi.org/10.1176/appi.psychotherapy.2015.69.2.97
Lynch, T. R., Trost, W. T., Salsman, N., & Linehan, M. M. (2007). Dialectical behavior therapy for borderline personality disorder. Annual Review of Clinical Psychology, 3, 181-205. https://doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.3.022806.091440
Swales, M. A., & Heard, H. L. (2009). Dialectical behavior therapy: Description, research, and future directions. Journal of Personality Disorders, 23(1), 73-89. https://doi.org/10.1521/pedi.2009.23.1.73
Van den Bosch, L. M. C., Verheul, R., Schippers, G. M., & van den Brink, W. (2002). Dialectical behavior therapy of borderline personality disorder in The Netherlands: A multiple baseline case study. Behaviour Research and Therapy, 40(11), 1255-1266. https://doi.org/10.1016/S0005-7967(01)00131-6
Van Dijk, S., Jeffrey, J., & Katz, M. R. (2013). A randomized, controlled, pilot study of dialectical behavior therapy skills in a psychoeducational group for individuals with bipolar disorder. Journal of Affective Disorders, 145(3), 376-380. https://doi.org/10.1016/j.jad.2012.08.022
