Een nieuwe State of the Art Review in Britisch Medical Journal geeft een overzicht van de klinische kenmerken, diagnostische subtypes en de belangrijkste behandelmodaliteiten die beschikbaar zijn om mensen met een bipolaire stoornis te behandelen, met aandacht voor recente vorderingen en de voortdurende therapeutische uitdagingen.
Bipolaire stoornis
Bipolaire stoornissen (BD’s) zijn terugkerende en soms chronische stemmingsstoornissen die een spectrum omvatten van ernstig verhoogde en prikkelbare stemmingstoestanden (manie) tot de dysforie, lage energie en moedeloosheid van depressieve episodes. De ziekte begint gewoonlijk bij jonge volwassenen en is een belangrijke oorzaak van invaliditeit en voortijdige sterfte.
Prevalentie
Volgens schattingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft ongeveer 1-2% van de volwassen bevolking wereldwijd een bipolaire stoornis. Dit cijfer kan echter variëren afhankelijk van de criteria die worden gebruikt bij het stellen van de diagnose en de onderzochte populatie.
In Nederland is er niet veel specifieke recente informatie beschikbaar over de exacte prevalentie van bipolaire stoornis. Echter, volgens schattingen van het Nederlands Instituut voor onderzoek van de Gezondheidszorg (NIVEL) had ongeveer 1,1% van de Nederlandse bevolking in 2011-2012 een bipolaire stoornis. Deze schatting was gebaseerd op gegevens van huisartsenpraktijken.
Vroege diagnostiek
De klinische manifestaties van een bipolaire stoornis kunnen gedurende het hele leven aanzienlijk variëren tussen en binnen individuen. Vroege diagnostiek is een uitdaging en er worden vaak verkeerde diagnoses gesteld, wat weer kan leiden tot gemiste vroege interventies en een verhoogd risico op iatrogene schade.
Er zijn meer dan 15 ‘goedgekeurde’ behandelingen voor de verschillende fasen van een bipolaire stoornis, maar de resultaten zijn vaak suboptimaal vanwege onvoldoende werkzaamheid, bijwerkingen of gebrek aan beschikbaarheid. Lithium blijft over het algemeen het meest effectieve medicijn, hoewel volledige remissie alleen wordt gezien bij een subgroep van patiënten. Nieuwere atypische antipsychotica blijken in toenemende mate effectief te zijn bij de behandeling van bipolaire depressie; hun verdraagbaarheid en veiligheid op de lange termijn zijn echter onzeker. Voor velen met een bipolaire stoornis kan combinatietherapie en aanvullende psychotherapie nodig zijn om symptomen in verschillende ziektefasen te behandelen. Er bestaan verschillende soorten medicijnen voor de behandeling van een bipolaire stoornis, maar het is nog niet mogelijk om te voorspellen welke medicatie waarschijnlijk het meest effectief of draaglijk is.
Goes F S. Diagnosis and management of bipolar disorders BMJ 2023; 381 :e073591 doi:10.1136/bmj-2022-073591
