Recent onderzoek van de Universiteit van Southampton heeft aangetoond dat problemen met onze slaap en interne lichaamsklok een scala aan psychiatrische stoornissen kunnen uitlokken of verergeren. Deze bevindingen, die zijn gepubliceerd in de ‘Proceedings of the National Academy of Sciences’ (PNAS), benadrukken het belang van een beter begrip van de relatie tussen slaap, circadiane ritmes en mentale gezondheid.

De onderzoekers stellen dat slaap-circadiaanse verstoringen vaker voorkomen dan uitzonderingen binnen elke categorie van psychiatrische aandoeningen. Slaapstoornissen, zoals slapeloosheid, zijn bekend voor het ontwikkelen en in stand houden van psychiatrische stoornissen, maar het begrip van circadiane verstoringen blijft achter. Het is cruciaal om te begrijpen hoe deze factoren interageren om effectieve slaap-circadiaanse interventies te ontwikkelen en toe te passen die de slaap en mentale gezondheidssymptomen van patiënten ten goede komen.

Kernpunten van het onderzoek

• Risico’s voor adolescenten en jongvolwassenen: De studie focust op adolescenten en jongvolwassenen met psychiatrische stoornissen, een groep die een verhoogd risico loopt op het ontwikkelen van mentale gezondheidsstoornissen en waarbij verstoringen in slaap en circadiane ritmes waarschijnlijk zijn.
• Verband tussen slaapstoornissen en mentale gezondheid: Insomnia komt vaker voor bij personen met mentale gezondheidsstoornissen. Tijdens remissie, acute episodes en in het bijzonder bij vroege psychose, ondervindt meer dan de helft van de individuen moeilijkheden met inslapen en doorslapen.
• Circadiane ritmestoornissen: Studies suggereren dat 32% van de patiënten met een bipolaire stoornis later dan normaal slaapt en wakker wordt, wat bekend staat als Delayed Sleep-Wake Phase Disorder.
• Mogelijke mechanismen: Fysiologische veranderingen in slaappatronen tijdens de adolescentie, gecombineerd met gedragsveranderingen zoals later opblijven, kunnen leiden tot een misalignement tussen onze lichaamsklok en ons slaap-waakritme, wat het risico op slaapstoornissen en negatieve mentale gezondheidsuitkomsten verhoogt.
• Genen, licht en neuroplasticiteit: Een genetische aanleg voor verminderde activiteitsniveaus tussen rust en waakfasen kan leiden tot depressie en stemmingsinstabiliteit. Tijd buitenshuis doorbrengen wordt geassocieerd met een lagere kans op stemmingsstoornissen. Slaap speelt een cruciale rol in hoe de hersenen nieuwe neurale verbindingen vormen en emotionele herinneringen verwerken.

Nieuwe behandelingen

• Cognitieve Gedragstherapie voor Insomnia (CBT-I): Deze therapie heeft aangetoond dat het angst- en depressieve symptomen, evenals trauma symptomen bij PTSS, kan verminderen.
• Lichttherapie: Bij unipolaire en bipolaire depressie is lichttherapie bij het ontwaken in de ochtend effectief gebleken in vergelijking met een placebo. Het combineren van lichttherapie met medicatie bleek effectiever dan alleen medicatie.
• Melatonine: Het nemen van melatonine in de avond kan mensen met Delayed Sleep-Wake Phase Disorder helpen om hun lichaamsklok naar voren te verschuiven naar een meer conventioneel slaappatroon.
• Eetpatronen: Eten overdag in plaats van ’s nachts kan helpen om stemmingsstoornissen te voorkomen.
• Multi-component interventies: Bijvoorbeeld Transdiagnostic Intervention for Sleep and Circadian dysfunction (Trans-C), die verschillende aspecten van slaap en circadiane ritmes aanpakt binnen een slaapgezondheidskader dat toepasbaar is op een scala aan mentale gezondheidsstoornissen.

Conclusie

Dit onderzoek benadrukt de complexe interactie tussen onze slaap, lichaamsklok en geestelijke gezondheid. Door de vooruitgang in slaap- en circadiaanse wetenschap kunnen nieuwe inzichten en behandelingen voor psychiatrische stoornissen ontstaan.

Referentie

Nicholas Meyer, Renske Lok, Christina Schmidt, Simon D. Kyle, Colleen A. McClung, Christian Cajochen, Frank A. J. L. Scheer, Matthew W. Jones, Sarah L. Chellappa. The sleep–circadian interface: A window into mental disorders. Proceedings of the National Academy of Sciences, 2024; 121 (9) DOI: 10.1073/pnas.2214756121