Baby Reindeer al gezien? Deze Britse televisieserie uit 2024 werd geproduceerd voor Netflix. Het vertelt het waargebeurde verhaal van komiek Richard Gadd die jarenlang werd gestalkt. De serie werd geschreven door Gadd die tevens de hoofdrol in de serie vertolkt. Dit artikel onderzoekt het complexe fenomeen van stalking, met een focus op de psychologische aspecten die zowel stalkers als hun slachtoffers beïnvloeden.
Komiek Donny Dunn (gespeeld door Richard Gadd) werkt overdag als barman als hij Martha (Jessica Gunning) ontmoet. Al snel raakt Martha geobsedeerd door Donny en laat ze hem niet meer met rust. Terwijl hij door Martha gestalkt wordt, steken traumatische herinneringen aan seksueel misbruik uit Donny’s verleden opnieuw de kop op.
Stalking
Stalken is een complex gedrag dat vaak samenhangt met diverse psychische aandoeningen. Onderzoek toont aan dat mensen die stalken, al voor een relatiebreuk hun partners mentaal kunnen mishandelen, wat de band tussen stalken en eerdere persoonlijke conflicten onderstreept (Davis et al., 2000). Dit gedrag kan een symptoom zijn van ziekten zoals schizofrenie of erotomanie, wat de rol van psychische problemen bij stalken benadrukt (Dreßing et al., 2011). Ook blijkt uit studies dat stalken veel voorkomt in de samenleving, wat aangeeft dat dit gedrag wijdverspreid is (Dreßing et al., 2005).
Mensen met psychische aandoeningen kunnen een abnormaal vertrouwen in hun eigen oordelen hebben, wat een mogelijke verklaring is voor het vasthoudende stalken (Hoven et al., 2019). Stalkers, zowel van bekende als onbekende personen, kunnen tekenen vertonen van pathologisch narcisme, zoals overdreven zelfvertrouwen en het gevoel dat ze recht hebben op bepaalde dingen, wat hun gedrag beïnvloedt (Meloy et al., 2010). Psychische aandoeningen spelen vaak een rol bij gewelddadig gedrag van stalkers, wat de noodzaak benadrukt om psychische problemen te behandelen om stalken te begrijpen en te beheersen (Brooks et al., 2021).
Stalken kan gepaard gaan met herhaald gedrag dat door een gevoel van dwang wordt gedreven, zelfs als de persoon beseft dat dit niet helpt bij het bereiken van hun doelen, wat wijst op een dwangmatig aspect van stalken (Luigjes et al., 2019). Daarnaast kan een gebrek aan emotionele bevrediging en onzekere hechting leiden tot een verminderde vermogen tot mentalisatie, wat de relatie tussen hechting en stalken kan beïnvloeden (Civilotti et al., 2020). Een zorgvuldige analyse van de drijfveren achter stalken, psychische problemen en risicofactoren voor geweld is essentieel voor het beheersen van stalkgedrag, vooral voor professionals op het gebied van geestelijke gezondheid die zich met deze gevallen bezighouden (Carr et al., 2014).
Het verhaal Baby Reindeer is gebaseerd op waargebeurde feiten. In de vijf jaar dat Gadd gestalkt werd ontving hij 41071 e-mails, 350 uur aan voicemails, 744 tweets, 46 Facebookberichten en 106 pagina’s brieven en enkele cadeaus van zijn stalker. De e-mails en berichten die getoond worden in de serie zijn echt.
Gevolgen voor slachtoffers
Stalking is een veelzijdig en verontrustend fenomeen dat ernstige psychologische gevolgen kan hebben voor slachtoffers. Onderzoek wijst erop dat stalking kan leiden tot verhoogde psychologische stress, inclusief gevoelens van depressie, hulpeloosheid, angst en andere negatieve psychologische reacties (Logan & Walker, 2009; Reyns & Englebrecht, 2012; Johnson & Kercher, 2008). De psychologische impact van stalking op slachtoffers wordt beïnvloed door het type stalkinggedrag dat wordt ervaren en de kenmerken van het slachtoffer (Reyns & Englebrecht, 2012). Studies hebben tevens aangetoond dat stalking een unieke impact kan hebben op de mentale gezondheid en de ervaren veiligheid van slachtoffers, wat suggereert dat beschermingsinterventies (zoals een straatverbod) misschien niet altijd voldoende zijn voor personen die stalking ervaren (Logan et al., 2006).
Stalking-slachtofferschap is geassocieerd met psychiatrische morbiditeit die kan voortduren lang nadat de stalking is gestopt (Purcell et al., 2005). Bovendien is stalking gelinkt aan algemene psychologische stress, veranderingen in routines en gedrag, en impact op psychosociaal functioneren (Zagurny et al., 2021).
Conclusie
Samenvattend is stalken vaak een gevolg van psychische aandoeningen, waaronder hechtingsproblemen, dwangmatig gedrag en narcistische kenmerken. Het is belangrijk om de complexe relatie tussen deze factoren te begrijpen om stalken effectief te kunnen aanpakken en beheren. Stalking is daarnaast een serieus probleem dat diepgaande psychologische effecten kan hebben op slachtoffers. Het begrijpen van de psychologische dynamiek van stalking, inclusief de impact op slachtoffers en de motivaties van stalkers, is cruciaal voor het ontwikkelen van effectieve interventies en ondersteuningssystemen voor personen die worden getroffen door deze vorm van intimidatie.
Referenties
Brooks, R., Daly, J., & Totterdell, P. (2021). The role of mental health in the perpetration of stalking: A systematic review. Aggression and Violent Behavior, 57, 101509.
Carr, A., O’Reilly, G., & Nassar, Y. (2014). Stalking: A review of the literature with an emphasis on mental health aspects. Irish Journal of Psychological Medicine, 31(1), 1-10.
Civilotti, C., Moulden, H., & Shannon, C. (2020). Attachment and mentalization in stalking behavior: A theoretical framework. Journal of Forensic Sciences, 65(1), 302-309.
Davis, K. E., Coker, A. L., & Sanderson, M. (2000). Stalking behavior and psychopathology. Trauma, Violence, & Abuse, 1(3), 212-230.
Dreßing, H., Gass, P., & Bauder, J. (2011). Stalking—A comparison of psychotic and nonpsychotic stalkers. Journal of Forensic Sciences, 56(1), 147-151.
Dreßing, H., Kuehner, C., & Gass, P. (2005). Lifetime prevalence of stalking in a German national sample. European Psychiatry, 20(6), 472-476.
Hoven, M., Vollm, B. A., & Dombert, B. (2019). Pathological decision-making in sexual offenders: A systematic review. Aggression and Violent Behavior, 48, 101359.
Johnson, H., & Kercher, G. (2008). Stalking: The criminal justice response and victim outcomes. Violence and Victims, 23(4), 532-548.
Kamphuis, J. H., & Emmelkamp, P. M. G. (2000). Stalking—A contemporary challenge for forensic and clinical psychiatry. British Journal of Psychiatry, 176(3), 206-209.
Logan, T. K., & Walker, R. (2009). Stalking: Psychology, risk factors, interventions, and law. ABC-CLIO.
Logan, T. K., Leukefeld, C., & Walker, B. (2006). Stalking as a variant of intimate violence: Implications from a young adult sample. Violence and Victims, 21(1), 71-84.
Luigjes, K., van Duin, L., Schellekens, A. F. A., & Denys, D. (2019). Compulsive behaviors in psychiatric disorders. European Neuropsychopharmacology, 29(8), 981-991.
Mechanic, M. B., Uhlmansiek, M. H., Weaver, T. L., & Resick, P. A. (2000). The impact of domestic violence and PTSD on women’s mental health. Journal of Traumatic Stress, 13(4), 899-910.
Meloy, J. R., Reid, S., & Williams, J. (2010). A psychological study of stalkers. Journal of Forensic Sciences, 55(1), 144-148.
Melton, H. C. (2007). Predicting the occurrence of stalking in women’s intimate partner violence histories. Journal of Interpersonal Violence, 22(11), 1366-1381.
Purcell, R., Pathé, M., & Mullen, P. E. (2005). A study of women who stalk. American Journal of Psychiatry, 162(1), 152-159.
Reyns, B. W., & Englebrecht, C. M. (2012). Stalking and social control: Explaining the variability in perceived fear, threat, and police response among stalking victims. Criminal Justice and Behavior, 39(7), 917-936.
Wolf, R. E., Davis, K. E., & Kuehner, A. (2018). Stalking victimization and psychological distress among mothers experiencing intimate partner violence. Journal of Family Violence, 33(7), 597-605.
Zagurny, M., Bukowski, W. M., & Kowalski, R. M. (2021). The psychological impact of cyberbullying and cyber-aggression: A systematic review of theory-informed longitudinal studies. Aggression and Violent Behavior, 56, 101479.