In JAMA Psychiatry wordt de heropleving van psychedelische drugs in de psychiatrie en neurowetenschap besproken als mogelijke behandeling voor diverse geestelijke gezondheidsproblemen. Vier fundamentele vragen en uitdagingen worden door de auteurs benadrukt die voortkomen uit het gebruik van psychedelische therapie. In dit artikel in PSYMAG kijken we naar deze 4 vragen en uitdagingen en worden daarnaast aanvullend werkingsmechanisme, risico’s, bijwerkingen en behandelmogelijkheden van enkele psychedelica besproken.
| Psychedelica | Bekende namen | Onderzocht in de psychiatrie? | Toegepast in de psychiatrie? |
|---|---|---|---|
| Psilocybine | Paddo’s, magische truffels | Ja | Ja (bijvoorbeeld bij depressie en angst) |
| LSD | Zuur, acid | Ja | Beperkt onderzoek en toepassing |
| MDMA | XTC, molly | Ja (voornamelijk als hulpmiddel bij therapie) | Ja (bijvoorbeeld bij posttraumatische stressstoornis) |
| Ketamine | Special K | Ja (voornamelijk als antidepressivum) | Ja (bijvoorbeeld bij depressie en suïcidaliteit) |
| Ayahuasca | – | Ja (voornamelijk als onderdeel van rituele of spirituele praktijken) | Beperkt onderzoek en toepassing |
| Ibogaïne | – | Ja (voornamelijk als behandeling voor verslaving) | Beperkt onderzoek en toepassing |
| 5-MeO-DMT | – | Ja | Beperkt onderzoek en toepassing |
| DMT | – | Ja (voornamelijk in de vorm van ayahuasca) | Beperkt onderzoek en toepassing |
*Het is belangrijk op te merken dat hoewel sommige van deze psychedelica worden onderzocht en/of toegepast in de psychiatrie, hun gebruik vaak beperkt is en strikt gereguleerd wordt. Bovendien kunnen de toepassingen variëren afhankelijk van het specifieke onderzoek of de klinische setting.
Hoe worden rigoureuze studies ontworpen?Â
Het artikel gaat in op de uitdaging om rigoureuze studies te ontwerpen om de behandelspecifieke voordelen van psychedelische therapie vast te stellen. Dubbelblinde gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken (DB-RCT’s), de gouden standaard voor het beoordelen van effectiviteit, zijn moeilijk uit te voeren vanwege de psychoactieve effecten van psychedelische drugs. Het artikel suggereert verbeteringen in onderzoeksopzet, werving van deelnemers, informatieverschaffing en het gebruik van actieve placebo’s om de methodologische degelijkheid te vergroten.
Psilocybine
Werkingsmechanisme: Psilocybine wordt in het lichaam omgezet in psilocine, dat bindt aan serotonine receptoren in de hersenen, met name de 5-HT2A-receptor. Dit leidt tot verstoringen in de serotonine signalering en verhoogde communicatie tussen verschillende hersengebieden.
Risico’s: Hoewel psilocybine over het algemeen als veilig wordt beschouwd, kunnen risico’s optreden, zoals acute psychotische reacties, angstaanvallen en het risico op traumatische ervaringen bij mensen met een voorgeschiedenis van psychische aandoeningen.
Bijwerkingen: Mogelijke bijwerkingen zijn veranderingen in perceptie, verhoogde hartslag, misselijkheid en angst.
Behandelmogelijkheden: Psilocybine wordt onderzocht als een mogelijke behandeling voor depressie, angststoornissen (bijv. bij terminale kankerpatiënten) en verslaving.
Wat zijn de therapeutische werkingsmechanismen?Â
Het begrijpen van de werkingsmechanismen is essentieel in psychedelische therapie. Verschillende theorieën stellen mechanismen voor, variërend van cellulaire tot gedragsniveaus. Deze mechanismen zijn waarschijnlijk interactief en spelen een rol in de therapeutische effecten. Het artikel benadrukt ook de noodzaak om de combinatie van receptor-gebaseerde medicijnwerking en de psychotherapeutische component in psychedelische therapie te overwegen.
MDMA
Werkingsmechanisme: MDMA verhoogt de afgifte van serotonine, dopamine en noradrenaline in de hersenen. Het heeft zowel stimulerende als hallucinogene effecten.
Risico’s: MDMA kan acute bijwerkingen veroorzaken, zoals verhoogde lichaamstemperatuur, uitdroging, hoge bloeddruk en hartkloppingen. Langdurig en frequent gebruik kan leiden tot neurotoxiciteit en schade aan serotonine neuronen.
Bijwerkingen: Mogelijke bijwerkingen zijn verhoogde energie, verhoogde empathie, verhoogde angst en slaapproblemen.
Behandelmogelijkheden: MDMA wordt onderzocht als een mogelijke behandeling voor posttraumatische stressstoornis (PTSS), waarbij het wordt gebruikt in combinatie met psychotherapie.
Wat zijn de risico’s?Â
Het artikel onderzoekt de risico’s die gepaard gaan met psychedelische therapie. Terwijl psychedelische drugs minimale niet-psychiatrische medische risico’s hebben aangetoond, bestaan er zorgen over nadelige gebeurtenissen bij individuen met bepaalde psychiatrische aandoeningen. De mogelijke uitdagingen van psychologische ervaringen, verhoogde emotionele gevoeligheid en het risico op iatrogenese (schade veroorzaakt door medische behandeling) worden ook besproken. Bovendien benadrukt het artikel de mogelijkheid van grote levensveranderingen na psychedelische ervaringen en de noodzaak van ethisch toezicht.
LSD
Werkingsmechanisme: LSD bindt aan serotonine receptoren in de hersenen, met name de 5-HT2A-receptor, en verandert de serotonine signalering. Dit leidt tot veranderingen in perceptie, gedachten en stemming.
Risico’s: LSD kan psychotische reacties veroorzaken, met name bij mensen met een voorgeschiedenis van psychische aandoeningen. Het kan ook angst, paranoia en verwarring veroorzaken.
Bijwerkingen: Mogelijke bijwerkingen zijn verhoogde hartslag, verhoogde bloeddruk, pupilverwijding en slaapproblemen.
Behandelmogelijkheden: LSD wordt momenteel niet routinematig gebruikt als behandeling in de psychiatrie, maar er is onderzoek gaande naar de potentiële therapeutische effecten ervan bij aandoeningen zoals depressie, angst en verslaving.
5-MeO-DMT
Werkingsmechanisme: 5-MeO-DMT bindt aan serotonine receptoren en veroorzaakt intense psychedelische ervaringen, vergelijkbaar met DMT.
Risico’s: 5-MeO-DMT kan acute psychologische reacties veroorzaken, waaronder angst, paniek en verlies van zelfbewustzijn. Het gebruik ervan vereist voorzichtigheid en medisch toezicht.
Bijwerkingen: Mogelijke bijwerkingen zijn veranderingen in perceptie, verhoogde hartslag, verwarring en misselijkheid.
Behandelmogelijkheden: 5-MeO-DMT wordt momenteel niet routinematig gebruikt als behandeling in de psychiatrie, maar er is interesse in het verkennen van de potentiële therapeutische effecten ervan, bijvoorbeeld bij depressie en angst.
DMT
Werkingsmechanisme: DMT bindt aan serotonine receptoren en veroorzaakt intense hallucinogene effecten, vergelijkbaar met andere psychedelica.
Risico’s: DMT kan intense psychologische en visuele ervaringen veroorzaken, met risico op angst, paniek en dissociatie. Het gebruik ervan vereist voorzichtigheid en medisch toezicht.
Bijwerkingen: Mogelijke bijwerkingen zijn veranderingen in perceptie, hallucinaties, verhoogde hartslag en veranderingen in de bloedruk.
Behandelmogelijkheden: DMT wordt momenteel niet routinematig gebruikt als behandeling in de psychiatrie, maar er is interesse in het onderzoeken van de potentiële therapeutische effecten ervan, bijvoorbeeld bij depressie, angst en verslaving.
Wat zijn de uitdagingen bij het opschalen van psychedelische therapie?Â
Het opschalen van psychedelische therapie van onderzoekstests naar klinische praktijk brengt uitdagingen met zich mee. Het huidige selectieproces is selectief en het waarborgen van gelijke toegang tot behandeling is van groot belang. De hoge kosten van huidige psychedelische therapie-modellen en het ontbreken van modellen voor regulering zijn aanvullende uitdagingen. Het artikel werpt vragen op over hoe verzekeraars, medische systemen en regulerende instanties de integratie van psychedelische therapie zullen aanpakken.
Ibogaïne
Werkingsmechanisme: Ibogaïne heeft complexe interacties in de hersenen, waaronder het beïnvloeden van verschillende neurotransmittersystemen. Het wordt verondersteld een effect te hebben op verlangen en ontwenningsverschijnselen bij verslaving.
Risico’s: Ibogaïne kan ernstige cardiale complicaties veroorzaken, evenals neurologische bijwerkingen en psychiatrische reacties. Het wordt als potentieel gevaarlijk beschouwd en vereist medisch toezicht.
Bijwerkingen: Mogelijke bijwerkingen zijn veranderingen in hartslag en bloeddruk, duizeligheid, hallucinaties en misselijkheid.
Behandelmogelijkheden: Ibogaïne wordt onderzocht als een mogelijke behandeling voor verslaving, met name bij opioïdenverslaving, maar de veiligheid en werkzaamheid ervan zijn nog steeds onderwerp van discussie.
Ayahuasca
Werkingsmechanisme: Ayahuasca bevat DMT (dimethyltryptamine) en MAO-remmers. DMT bindt aan serotonine receptoren en veroorzaakt intense visuele en spirituele ervaringen.
Risico’s: Ayahuasca kan intense psychologische en emotionele ervaringen veroorzaken, inclusief angst, paniek en verlies van controle. Het kan ook fysieke bijwerkingen veroorzaken, zoals braken, diarree en verhoogde hartslag.
Bijwerkingen: Mogelijke bijwerkingen zijn veranderingen in perceptie, hallucinaties, verhoogde bloeddruk en veranderingen in de hartslag.
Behandelmogelijkheden: Ayahuasca wordt momenteel niet routinematig gebruikt als behandeling in de psychiatrie, maar er is interesse in het onderzoeken van de potentiële therapeutische effecten ervan bij aandoeningen zoals depressie, angst en verslaving.
Het artikel erkent tenslotte het veelbelovende potentieel van psychedelische therapie, maar benadrukt tevens het belang van zorgvuldige overweging van zowel de voordelen als de uitdagingen. Het suggereert om deze uitdagingen aan te pakken om risico’s te verminderen, leermogelijkheden te maximaliseren en verbeterde behandelingen voor geestelijke gezondheidsproblemen te ontwikkelen.
Hoewel de in dit artikel genoemde psychedelica potentieel therapeutische effecten kunnen hebben, zijn de meeste van hen nog in onderzoeksfase en worden ze niet wijdverspreid gebruikt in de klinische praktijk.Â
Aday JS, Carhart-Harris RL, Woolley JD. Emerging Challenges for Psychedelic Therapy. JAMA Psychiatry. 2023;80(6):533–534. doi:10.1001/jamapsychiatry.2023.0549
