Repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS) is een niet-invasieve behandelmethode die steeds vaker wordt toegepast bij de behandeling van ernstige depressieve stoornissen (MDD). Dit artikel bespreekt de belangrijkste bevindingen van een recente studie over rTMS en plaatst deze in de context van andere recente wetenschappelijke onderzoeken.
Leerdoelen
- Je leert de effectiviteit van repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS) bij de behandeling van eerste-episode grote depressieve stoornis (MDD) te begrijpen, inclusief de significante verbeteringen in klinische symptomen zoals gemeten met de Hamilton Depression Rating Scale (HAMD).
- Je ontdekt hoe rTMS de graadcentraliteit (DC) in specifieke hersengebieden beïnvloedt, zoals de linker superieure mediale frontale gyrus en de rechter anterior cingulate cortex, en hoe deze veranderingen samenhangen met genexpressie.
- Je krijgt inzicht in de moleculaire mechanismen van rTMS, waaronder de rol van belangrijke hubgenen zoals SCN1A, SNAP25 en PVALB, en hoe deze genen bijdragen aan synaptische plasticiteit en neurale connectiviteit.
Belangrijkste bevindingen uit recente studies over rTMS
Klinische Toepassingen: rTMS kan worden geïntegreerd in behandelplannen voor MDD, vooral voor patiënten die resistent zijn tegen andere therapieën (Dell’osso et al., 2011; Nemeroff, 2007).De studie van Guan et al. (2025) richt zich op de effectiviteit van repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS) als behandeling voor patiënten met een eerste episode van een grote depressieve stoornis (MDD). MDD is een veelvoorkomende mentale aandoening die wereldwijd meer dan 264 miljoen mensen treft en gekenmerkt wordt door een gebrek aan interesse en plezier in dagelijkse activiteiten. Ondanks de beschikbaarheid van farmacotherapie en psychotherapie blijven veel patiënten resistent tegen deze behandelingen. rTMS is een niet-invasieve techniek die gebruikmaakt van herhaalde magnetische pulsen om de neuronale excitabiliteit in de hersenen te moduleren, met name in de linker dorsolaterale prefrontale cortex (DLPFC), die vaak hypoactief is bij MDD.
Effectiviteit van rTMS: Onderzoek toont aan dat rTMS effectief is in het verminderen van depressieve symptomen bij patiënten die niet reageren op traditionele behandelingen (Fitzgerald et al., 2006; Voigt et al., 2019).
Neurobiologische Mechanismen: rTMS beïnvloedt de neuronale connectiviteit en kan leiden tot veranderingen in genexpressie die betrokken zijn bij synaptische plasticiteit (Etiévant et al., 2015; Godfrey et al., 2021).
Langdurige Effecten: Studies suggereren dat de effecten van rTMS langdurig kunnen zijn, met blijvende verbeteringen in de stemming en cognitieve functies (George et al., 2010; Papakostas & Ionescu, 2015).
Veiligheid en Tolerantie: rTMS wordt over het algemeen goed verdragen, met een laag risico op bijwerkingen in vergelijking met farmacologische behandelingen (Brunoni et al., 2017; Otte et al., 2016).
Toepassing bij Specifieke Populaties: rTMS blijkt effectief te zijn bij verschillende subgroepen, waaronder adolescenten en ouderen met MDD (Li et al., 2020; Zheng et al., 2023).
Verhoogde Corticale Excitabiliteit: Hoge frequentie rTMS (zoals 10 Hz) verhoogt de corticale excitabiliteit, wat kan bijdragen aan de antidepressieve effecten (Huang et al., 2012; Lee et al., 2015).
Genetische Factoren: Genetische variaties kunnen de respons op rTMS beïnvloeden, wat suggereert dat gepersonaliseerde behandelingen mogelijk zijn (Tian et al., 2022; Liu et al., 2023).
Neuroplasticiteit: rTMS bevordert neuroplasticiteit, wat essentieel is voor herstel bij depressieve stoornissen (Marsden, 2013; Hashimoto, 2009).
Plaats van Stimulatie: De effectiviteit van rTMS hangt af van de specifieke hersengebieden die worden gestimuleerd, met de dorsolaterale prefrontale cortex als een belangrijk doelwit (Wang et al., 2017; Voigt et al., 2017).
Abonnement benodigd
Dit artikel kopen & lezen
Kosten:1 credit
Beschikbaar krediet: N/A.
Methode
In de huidige studie werden 58 drug-naïeve patiënten met een eerste episode van MDD gerekruteerd, die voldeden aan de DSM-5 criteria voor depressie. De deelnemers werden willekeurig toegewezen aan een actieve behandelingsgroep (n=30) of een sham-controle groep (n=24). De effectiviteit van rTMS werd beoordeeld aan de hand van de Hamilton Depression Rating Scale (HAMD) en de Patient Health Questionnaire (PHQ). De rTMS-behandeling bestond uit dagelijkse sessies van 10 Hz stimulatie gericht op de linker DLPFC gedurende 15 werkdagen. De gegevens werden geanalyseerd met behulp van statistische methoden, waaronder onafhankelijke t-toetsen en gepaarde t-toetsen om de veranderingen in symptomen en graadcentraliteit (DC) te evalueren.
Resultaten
De resultaten toonden significante verbeteringen in de HAMD- en PHQ-scores in de actieve behandelingsgroep na de rTMS-behandeling, terwijl de sham-controle groep geen significante veranderingen vertoonde. Bovendien werd er een toename in DC waargenomen in de linker superieure mediale frontale gyrus, linker middelste occipitale gyrus en rechter anterior cingulate cortex. De correlatieanalyse toonde aan dat veranderingen in DC in de linker superieure mediale frontale gyrus en rechter anterior cingulate cortex significant gerelateerd waren aan verbeteringen in de HAMD-scores.
Discussie
De bevindingen van deze studie suggereren dat rTMS een effectieve behandeling kan zijn voor MDD door de neuronale connectiviteit te verbeteren en de expressie van genen die betrokken zijn bij synaptische plasticiteit te moduleren. De identificatie van SCN1A als een belangrijke voorspeller van DC-veranderingen benadrukt de rol van dit gen in de regulatie van neuronale excitabiliteit en synaptische transmissie. De resultaten ondersteunen de hypothese dat rTMS de therapeutische effecten kan uitoefenen door specifieke moleculaire paden en netwerken in de hersenen te beïnvloeden, wat waardevolle inzichten biedt in de mechanismen van actie van deze behandelmethode.
In conclusie, de studie biedt een integratieve benadering van neuroimaging en transcriptomische gegevens, wat helpt om de complexe interacties tussen genexpressie en hersenstructuur in MDD te begrijpen. Verdere studies met grotere steekproeven en longitudinale follow-ups zijn nodig om de langetermijneffecten van rTMS op MDD te onderzoeken.
Referenties
Brunoni, A. R., Chaimani, A., Moffa, A. H., Razza, L. B., Gattaz, W. F., & Daskalakis, Z. J. (2017). Repetitive transcranial magnetic stimulation for the acute treatment of major depressive episodes: A systematic review with network meta-analysis. JAMA Psychiatry, 74(2), 143-152.
Dell’osso, B., Camuri, G., Castellano, F., Vecchi, V., Benedetti, M., & Bortolussi, S. (2011). Meta-review of metanalytic studies with repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS) for the treatment of major depression. Clin Pract Epidemiol Ment Health, 7, 167-177.
Etiévant, A., Manta, S., Latapy, C., Magno, L. A. V., Fecteau, S., & Beaulieu, J.-M. (2015). Repetitive transcranial magnetic stimulation induces long-lasting changes in protein expression and histone acetylation. Sci Rep, 5, 16873.
Fitzgerald, P. B., Fountain, S., & Daskalakis, Z. J. (2006). A comprehensive review of the effects of rTMS on motor cortical excitability and inhibition. Clin Neurophysiol, 117(12), 2584-2596.
George, M. S., Lisanby, S. H., Avery, D., McDonald, W. M., Durkalski, V., & Pavlicova, M. (2010). Daily left prefrontal transcranial magnetic stimulation therapy for major depressive disorder: a sham-controlled randomized trial. Arch Gen Psychiatry, 67(5), 507-516.
Godfrey, K. E. M., Muthukumaraswamy, S. D., Stinear, C. M., & Hoeh, N. (2021). Effect of rTMS on GABA and glutamate levels in treatment-resistant depression: an MR spectroscopy study. Psychiatry Research: Neuroimaging, 317, 111377.
Huang, M.-I., Luo, B.-Y., Hu, J.-B., Wang, S.-S., Zhou, W.-H., & Wei, N. (2012). Repetitive transcranial magnetic stimulation in combination with citalopram in young patients with first-episode major depressive disorder: a double-blind, randomized, sham-controlled trial. Aust N Z J Psychiatry, 46(3), 257-264.
Lee, J. Y., Park, H. J., Kim, J. H., Cho, B. P., Cho, S.-R., & Kim, S. H. (2015). Effects of low- and high-frequency repetitive magnetic stimulation on neuronal cell proliferation and growth factor expression: a preliminary report. Neurosci Lett, 604, 167-172.
Liu, S., Abdellaoui, A., Verweij, K. J. H., & van Wingen, G. A. (2023). Gene expression has distinct associations with brain structure and function in major depressive disorder. Adv Sci, 10, 2205486.
Marsden, W. N. (2013). Synaptic plasticity in depression: Molecular, cellular and functional correlates. Prog Neuro-psychopharmacol Biol Psychiatry, 43, 168-184.
Nemeroff, C. B. (2007). Prevalence and management of treatment-resistant depression. J Clin Psychiatry, 68, 17-25.
Otte, C., Gold, S. M., Penninx, B. W., Pariante, C. M., Etkin, A., & Fava, M. (2016). Major depressive disorder. Nat Rev Dis Primers, 2, 16065.
Papakostas, G. I., & Ionescu, D. F. (2015). Towards new mechanisms: an update on therapeutics for treatment-resistant major depressive disorder. Mol Psychiatry, 20, 1142-1150.
Voigt, J., Carpenter, L., & Leuchter, A. (2019). A systematic literature review of the clinical efficacy of repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS) in non-treatment resistant patients with major depressive disorder. BMC Psychiatry, 19, 13.
Wang, Y.-M., Li, N., Yang, L.-L., Song, M., Shi, L., & Chen, W.-H. (2017). Randomized controlled trial of repetitive transcranial magnetic stimulation combined with paroxetine for the treatment of patients with first-episode major depressive disorder. Psychiatry Res, 254, 18-23.
Zheng, R. P., Chen, Y., Jiang, Y., Zhou, B. Q., Han, S. Q., & Wei, Y. R. (2023). Abnormal voxel-wise whole-brain functional connectivity in first-episode, drug-naive adolescents with major depression disorder. Eur Child Adolesc Psychiatry, 32, 1317-1327.