Het gebruik van antipsychotica bij patiënten met schizofrenie en andere psychiatrische aandoeningen brengt een bekend cardiaal risico met zich mee, voornamelijk in de vorm van aritmieën. In dit artikel wordt het cardiaal risico bij gebruik van antipsychotica besproken en worden tevens de resultaten van een studie besproken die de iCEB en QT-interval bij patiënten die antipsychotica gebruiken, heeft vergeleken.
Cardiaal risico
Het gebruik van antipsychotica is geassocieerd met een verhoogd cardiovasculair risico, wat een belangrijke overweging is bij de behandeling van patiënten met psychische aandoeningen. Verschillende studies hebben aangetoond dat antipsychotica, vooral de atypische varianten, kunnen leiden tot ernstige cardiovasculaire bijwerkingen, waaronder een verhoogd risico op plotselinge hartdood en andere hartgerelateerde complicaties (Ralph & Espinet, 2018; Wu et al., 2015; Leonard et al., 2012). Dit risico is met name verhoogd bij patiënten met een voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten of bij degenen die antipsychotica in combinatie met andere medicaties gebruiken (Yu et al., 2016).
Hartslagvariabiliteit en de autonome regulatie
Een belangrijke factor die bijdraagt aan het cardiovasculaire risico van antipsychotica is de invloed op de hartslagvariabiliteit en de autonome regulatie van het hart. Onderzoek heeft aangetoond dat antipsychotica de deceleratiecapaciteit van het hart kunnen verminderen, wat kan leiden tot een verhoogd risico op hartritmestoornissen en plotselinge hartdood (Birkhofer et al., 2011). Bovendien is er bewijs dat het gebruik van antipsychotica geassocieerd is met een verhoogde incidentie van metabool syndroom, wat op zijn beurt het risico op hart- en vaatziekten verhoogt (Vancampfort et al., 2015; Leonard et al., 2012). Metabool syndroom omvat aandoeningen zoals obesitas, dyslipidemie en diabetes, die allemaal bekende risicofactoren zijn voor cardiovasculaire aandoeningen (Leonard et al., 2012).
Ventriculaire aritmieën
Daarnaast is er een significante correlatie gevonden tussen het gebruik van antipsychotica en de ontwikkeling van ventriculaire aritmieën. Een nationaal onderzoek toonde aan dat patiënten die antipsychotica gebruikten, een 1,7- tot 3,2-voudige toename in het risico op hartstilstand en ventriculaire aritmieën vertoonden (Wu et al., 2015). Dit benadrukt de noodzaak voor zorgverleners om de cardiovasculaire gezondheid van patiënten die antipsychotica gebruiken nauwlettend te monitoren, vooral gezien het feit dat deze medicijnen vaak worden voorgeschreven aan patiënten met bestaande psychische aandoeningen die ook andere gezondheidsproblemen hebben (Kasteridis et al., 2019).
Het is ook belangrijk om te vermelden dat de risico’s niet uniform zijn voor alle antipsychotica. Sommige studies hebben aangetoond dat atypische antipsychotica zoals clozapine en olanzapine een hoger risico op metabool syndroom en cardiovasculaire complicaties met zich meebrengen in vergelijking met typische antipsychotica (Vancampfort et al., 2015; Murray‐Thomas et al., 2013). Dit benadrukt de noodzaak voor een zorgvuldige afweging van de voordelen en risico’s bij het voorschrijven van deze medicaties, evenals het belang van regelmatige follow-up en monitoring van de cardiovasculaire status van patiënten (Kasteridis et al., 2019).
De ICEB/QT-interval-studie
De studie, gepubliceerd in BMC Psychiatry, volgde 80 volwassenen met schizofrenie die atypische antipsychotica gebruikten gedurende een periode van vier jaar. De primaire doelstelling was om te bepalen of de iCEBc (gecorrigeerd voor hartritme) een betere voorspeller is van cardiale aritmieën dan de QTc-interval. De data werden verzameld en geanalyseerd om de gevoeligheid en specificiteit van beide metingen te bepalen.
Resultaten
De resultaten van de studie toonden aan dat de iCEBc een hogere gevoeligheid had dan de QTc-interval in het voorspellen van aritmieën bij patiënten die antipsychotica gebruiken. Dit suggereert dat de iCEBc een meer accurate biomarker kan zijn voor het identificeren van patiënten die een verhoogd risico lopen op cardiale complicaties.
Beperkingen
Hoewel de studie interessante resultaten opleverde, waren er ook beperkingen. De steekproefgrootte was relatief klein, en het aantal vrouwelijke deelnemers was laag, terwijl vrouwen een hoger risico hebben voor aritmieën. Dit kan de algemeenheid van de bevindingen beperken.
Discussie
De bevindingen van deze studie ondersteunen het potentieel van de iCEBc als een meer gevoelige biomarker voor cardiaal risico bij gebruik van antipsychotica. Desondanks benadrukken experts dat de QTc-interval nog steeds een belangrijke en geaccepteerde maatstaf is voor het schatten van het risico op torsades de pointes en andere aritmieën. Zij adviseren om beide metingen te gebruiken en klinische oordeel te gebruiken bij het monitoren en behandelen van patiënten. Het is belangrijk om hoog-risicopatiënten, zoals mensen met eerdere cardiale problemen, nauwkeurig te monitoren en eventuele veranderingen in hun cardiale status tijdig op te merken.
Conclusie
In conclusie, het gebruik van antipsychotica is geassocieerd met een verhoogd risico op cardiovasculaire complicaties, waaronder plotselinge hartdood en metabool syndroom. Het is cruciaal dat voorschrijvers zich bewust zijn van deze risico’s en dat ze passende monitoring en interventies implementeren om de cardiovasculaire gezondheid van patiënten te waarborgen.
De iCEBc biedt een nieuwe en mogelijk meer gevoelige manier om cardiaal risico bij gebruik van antipsychotica te evalueren. Echter, verdere onderzoeken met grotere en meer gediversifieerde steekproeven zijn nodig om de betrouwbaarheid en algemeenheid van deze biomarker te bevestigen. Tot die tijd blijft de QTc-interval een belangrijke parameter in de klinische praktijk, en moeten voorschrijvers beide metingen en klinische oordeel gebruiken om de veiligheid van hun patiënten te waarborgen.
Referentie
Liu, Q., Yuan, X., Sheng, C. et al. Effect of long-term use of antipsychotics on the ventricular repolarization index. BMC Psychiatry 24, 505 (2024). https://doi.org/10.1186/s12888-024-05947-1
Birkhofer, A., Geissendoerfer, J., Alger, P., Mueller, A., Rentrop, M., Strubel, T., … & Schmidt, G. (2011). The deceleration capacity – a new measure of heart rate variability evaluated in patients with schizophrenia and antipsychotic treatment. European Psychiatry, 28(2), 81-86. https://doi.org/10.1016/j.eurpsy.2011.06.010
Kasteridis, P., Ride, J., Gutacker, N., Aylott, L., Dare, C., Doran, T., … & Jacobs, R. (2019). Association between antipsychotic polypharmacy and outcomes for people with serious mental illness in england. Psychiatric Services, 70(8), 650-656. https://doi.org/10.1176/appi.ps.201800504
Leonard, B., Schwarz, M., & Myint, A. (2012). The metabolic syndrome in schizophrenia: is inflammation a contributing cause?. Journal of Psychopharmacology, 26(5_suppl), 33-41. https://doi.org/10.1177/0269881111431622
Leonard, C., Freeman, C., Newcomb, C., Bilker, W., Kimmel, S., Strom, B., … & Hennessy, S. (2012). Antipsychotics and the risks of sudden cardiac death and all-cause death: cohort studies in medicaid and dually eligible medicaid-medicare beneficiaries of five states. Journal of Clinical & Experimental Cardiology, 01(S10). https://doi.org/10.4172/2155-9880.s10-006
Murray‐Thomas, T., Jones, M., Patel, D., Brunner, E., Shatapathy, C., Motsko, S., … & Staa, T. (2013). Risk of mortality (including sudden cardiac death) and major cardiovascular events in atypical and typical antipsychotic users: a study with the general practice research database. Cardiovascular Psychiatry and Neurology, 2013, 1-15. https://doi.org/10.1155/2013/247486
Ralph, S. and Espinet, A. (2018). Increased all-cause mortality by antipsychotic drugs: updated review and meta-analysis in dementia and general mental health care. Journal of Alzheimer S Disease Reports, 2(1), 1-26. https://doi.org/10.3233/adr-170042
Vancampfort, D., Stubbs, B., Mitchell, A., Hert, M., Wampers, M., Ward, P., … & Correll, C. (2015). Risk of metabolic syndrome and its components in people with schizophrenia and related psychotic disorders, bipolar disorder and major depressive disorder: a systematic review and meta‐analysis. World Psychiatry, 14(3), 339-347. https://doi.org/10.1002/wps.20252
Wu, C., Tsai, Y., & Tsai, H. (2015). Antipsychotic drugs and the risk of ventricular arrhythmia and/or sudden cardiac death: a nation‐wide case‐crossover study. Journal of the American Heart Association, 4(2). https://doi.org/10.1161/jaha.114.001568
Yu, Z., Jiang, H., Shao, L., Zhou, Y., Shi, H., & Ruan, B. (2016). Use of antipsychotics and risk of myocardial infarction: a systematic review and meta‐analysis. British Journal of Clinical Pharmacology, 82(3), 624-632. https://doi.org/10.1111/bcp.12985
