Body Dysmorphic Disorder (BDD) – of de morfodysfore stoornis – is een relatief veelvoorkomende en ernstige psychische stoornis die vaak over het hoofd wordt gezien en onderbehandeld in de jeugdpsychiatrie. Recente onderzoeksontwikkelingen hebben belangrijke inzichten opgeleverd in de kenmerken, epidemiologie, beoordeling en behandeling van BDD bij jongeren. Uit onderzoek blijkt dat BDD meestal ontstaat tijdens de tienerjaren en ongeveer 2% van de adolescenten op enig moment treft. Het is geassocieerd met aanzienlijke beperkingen, psychiatrische comorbiditeit en een verhoogd risico op zelfmoord.

Body Dysmorphic Disorder (BDD) is een psychische stoornis waarbij individuen een overmatige preoccupatie hebben met vermeende afwijkingen in hun uiterlijk, die voor anderen vaak niet waarneembaar zijn. Deze obsessie leidt tot intense gevoelens van walging en schaamte. Mensen met BDD besteden aanzienlijke tijd aan het controleren en bekritiseren van hun uiterlijk, wat vaak leidt tot problemen in sociale interacties en op belangrijke levensgebieden. Daarnaast vertonen zij vaak rituelen, zoals het camoufleren van de vermeende afwijking en vermijden van situaties waarin zij zich kwetsbaar voelen. Dit kan leiden tot isolatie en vervreemding van de samenleving. In het geval van BDD vermijden mensen vaak situaties waarin zij zich kwetsbaar voelen, zoals werk, school en sociale interacties, uit angst om belachelijk gemaakt te worden. Deze vermijdingsgedragingen kunnen leiden tot ernstige sociale isolatie. Daarnaast vertonen mensen met BDD vaak rituelen, zoals het camoufleren van de vermeende afwijking en het vermijden van spiegels. Deze obsessieve gedachten en gedragingen kunnen leiden tot aanzienlijke beperkingen in het dagelijks functioneren.

Wat zegt de literatuur?

Body dysmorphic disorder (BDD) is een psychiatrische aandoening die wordt gekenmerkt door een overmatige preoccupatie met vermeende gebreken in het uiterlijk. Het begint vaak tijdens de adolescentie en wordt geassocieerd met hoge percentages psychiatrische ziekenhuisopnames, huisgebonden gedrag en zelfmoordpogingen (Phillips et al., 2006; Phillips et al., 2005). BDD kan samengaan met andere stoornissen zoals anorexia nervosa en angst (Grant et al., 2002; Rangaprakash & Vayalapalli, 2017). De ernst van BDD-symptomen kan worden beoordeeld met behulp van instrumenten zoals de Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale Modified for BDD (BDD-YBOCS) en de Body Dysmorphic Disorder Examination (BDDE) (Phillips et al., 2006; Björnsson et al., 2013).

De behandeling van BDD omvat doorgaans een combinatie van farmacotherapie en cognitieve gedragstherapie (Hong et al., 2019). Ondanks effectieve behandelingen die beschikbaar zijn, krijgen veel mensen met BDD geen juiste diagnose of behandeling (Schulte et al., 2020). Toegang tot op bewijs gebaseerde behandelingen voor jongeren met BDD is cruciaal (Krebs et al., 2023). Bovendien is het essentieel dat aanbieders van cosmetische behandelingen zich bewust zijn van BDD, aangezien een aanzienlijk aantal patiënten met BDD dermatologische of chirurgische ingrepen zoekt (Almuhanna et al., 2022; Bouman et al., 2017).

De invloed van sociale media op BDD is opmerkelijk, waarbij platforms lichaamsbeeldzorgen verergeren en bijdragen aan de prevalentie van de stoornis (Peng et al., 2023). Screeningtools zoals de Dysmorphic Concern Questionnaire (DCQ) en het Screening Instrument for Body Dysmorphic Disorder (SI-BDDr) worden gebruikt om de prevalentie van BDD te beoordelen (Kollei et al., 2012). Het begrijpen van de onderlinge relaties tussen BDD, anorexia nervosa en angst is belangrijk voor een alomvattende behandeling (Rangaprakash & Vayalapalli, 2017).

Onderbehandeling

Het is zorgwekkend dat BDD vaak niet wordt herkend en onderbehandeld in de jeugdpsychiatrie. Dit kan deels te wijten zijn aan een gebrek aan up-to-date klinische richtlijnen en een tekort aan getrainde therapeuten. Het is van cruciaal belang om vroege screening en beoordeling van BDD bij jongeren te benadrukken, aangezien veel jongeren hun symptomen niet uit zichzelf melden. Daarom is het essentieel dat clinici getraind worden in het herkennen en diagnosticeren van BDD, en dat er meer toegang komt tot evidence-based behandelingen, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) met of zonder selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s).

Een belangrijke bevinding is dat jongeren met BDD vaak eerder selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) ontvangen dan CGT, vanwege een gebrek aan getrainde therapeuten. Daarom is er een dringende behoefte aan meer training voor clinici in de jeugdpsychiatrie om de detectie en diagnose van BDD te verbeteren, evenals de behandeltoegang te vergroten. Digitale therapieprogramma’s kunnen een oplossing bieden door zelfhulp te integreren met lage-intensiteitstherapeutische ondersteuning, wat de toegankelijkheid van CGT voor BDD bij jongeren kan verbeteren.

Het is ook van cruciaal belang om toekomstig onderzoek naar BDD bij jongeren te benadrukken, met name gericht op het begrijpen van oorzakelijke factoren, langetermijngevolgen en behandeling van BDD. Grote epidemiologische studies in representatieve steekproeven van jongeren zijn nodig om de prevalentie van BDD bij kinderen en adolescenten vast te stellen, vooral in niet-westerse landen. Daarnaast is er behoefte aan onderzoek naar specifieke genetische en omgevingsrisicofactoren die verband houden met de stoornis.

Conclusie

Het is van vitaal belang om de vroege screening en assessment van BDD bij jongeren te verbeteren, de toegang tot evidence-based behandelingen te vergroten en toekomstig onderzoek te stimuleren om een beter begrip van BDD bij jongeren te bevorderen.

Referenties

Almuhanna, N., Abdullah, F., Zainalabedin, A., Algaidi, M., & Algamdi, W. (2022). Prevalence of body dysmorphic disorder among female patients seeking cosmetic procedures. Psychology and Mental Health Care, 6(3), 01-04. https://doi.org/10.31579/2637-8892/159

Björnsson, A., Didie, E., Grant, J., Menard, W., Stalker, E., & Phillips, K. (2013). Age at onset and clinical correlates in body dysmorphic disorder. Comprehensive Psychiatry, 54(7), 893-903. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2013.03.019

Bouman, T., Mulkens, S., & Lei, B. (2017). Cosmetic professionals’ awareness of body dysmorphic disorder. Plastic & Reconstructive Surgery, 139(2), 336-342. https://doi.org/10.1097/prs.0000000000002962

Grant, J., Kim, S., & Eckert, E. (2002). Body dysmorphic disorder in patients with anorexia nervosa: prevalence, clinical features, and delusionality of body image. International Journal of Eating Disorders, 32(3), 291-300. https://doi.org/10.1002/eat.10091

Hong, K., Nezgovorova, V., Uzunova, G., Schlussel, D., & Hollander, E. (2019). Pharmacological treatment of body dysmorphic disorder. Current Neuropharmacology, 17(8), 697-702. https://doi.org/10.2174/1570159×16666180426153940

Kollei, I., Schieber, K., Zwaan, M., Svitak, M., & Martin, A. (2012). Body dysmorphic disorder and nonweight‐related body image concerns in individuals with eating disorders. International Journal of Eating Disorders, 46(1), 52-59. https://doi.org/10.1002/eat.22067

Krebs, G., Rifkin-Zybutz, R., Clark, B., & Jassi, A. (2023). Access to evidence-based treatments for young people with body dysmorphic disorder. Archives of Disease in Childhood, 108(8), 684-685. https://doi.org/10.1136/archdischild-2023-325444

Krebs, G., Rautio, D., Fernandez de la Cruz, L., Hartmann, A. S., Jassi, A., Martin, A., Stringaris, A., & Mataix-Cols, D. (2024). Practitioner Review: Assessment and treatment of body dysmorphic disorder in young people. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 0(0), 1-13. doi:10.1111/jcpp.13984

Peng, R., Liu, K., Mi, Y., & Shi, H. (2023). Am i ugly or sick? the influence of social media on body dysmorphic disorder: china and the west. Lecture Notes in Education Psychology and Public Media, 3(1), 1010-1021. https://doi.org/10.54254/2753-7048/3/2022561

Phillips, K., Didie, E., Menard, W., Pagano, M., Fay, C., & Weisberg, R. (2006). Clinical features of body dysmorphic disorder in adolescents and adults. Psychiatry Research, 141(3), 305-314. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2005.09.014

Phillips, K., Menard, W., & Fay, C. (2006). Gender similarities and differences in 200 individuals with body dysmorphic disorder. Comprehensive Psychiatry, 47(2), 77-87. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2005.07.002

Phillips, K., Menard, W., Fay, C., & Pagano, M. (2005). Psychosocial functioning and quality of life in body dysmorphic disorder. Comprehensive Psychiatry, 46(4), 254-260. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2004.10.004

Rangaprakash, D. and Vayalapalli, A. (2017). Understanding interrelationships between body dysmorphic disorder with anorexia nervosa and anxiety. International Journal of Neuroscience and Behavioral Science, 5(3), 55-58. https://doi.org/10.13189/ijnbs.2017.050302

Schulte, J., Schulz, C., Wilhelm, S., & Buhlmann, U. (2020). Treatment utilization and treatment barriers in individuals with body dysmorphic disorder. BMC Psychiatry, 20(1). https://doi.org/10.1186/s12888-020-02489-0