Een nieuwe studie suggereert dat bètablokkers kunnen worden gebruikt om agressie te beheersen en vijandigheid te verminderen bij personen met psychiatrische aandoeningen. Personen met psychiatrische aandoeningen en een geschiedenis van geweld vertoonden een significante vermindering van agressief gedrag tijdens het gebruik van bètablokkers, zo blijkt uit gegevens van een bevolkingsonderzoek onder meer dan 1,4 miljoen personen.
Bètablokkers voor psychiatrisch gedrag
Bètablokkers worden vaak voorgeschreven voor medische aandoeningen zoals hypertensie, angina en acute cardiovasculaire gebeurtenissen, evenals migraine, symptomen van hyperthyreoïdie en glaucoom. De medicijnen worden ook off-label gebruikt voor angst en bij de behandeling van gedragsproblemen zoals agressie en geweld, maar studies naar de associaties tussen het gebruik van bètablokkers en psychiatrische en gedragsresultaten zijn beperkt, met kleine steekproeven en twijfelachtige methodologie.
Methoden
De onderzoekers gebruikten een Zweedse nationale database om een populatiegebaseerd longitudinaal onderzoek [zotpressInText item=”{9309347:TG9WEF9A}” format=”(%num%)” brackets=”yes”] uit te voeren. De onderzoekspopulatie bestond uit 1.400.766 personen van 15 jaar en ouder met recepten voor bètablokkers. De deelnemers werden gedurende 8 jaar tussen 2006 en 2013 gevolgd en de receptgegevens werden gecombineerd met uitkomstgegevens over ziekenhuisopnames voor psychiatrische stoornissen, suïcidaal gedrag en gewelddadige misdaden.
Het grootste deel van de onderzoekspopulatie (86,8%) was 50 jaar en ouder en 52,2% was vrouw. De meest voorgeschreven bètablokker was metoprolol (60,0%) en 84,8% van de patiënten kreeg bètablokkers voorgeschreven voor een cardiale indicatie. In totaal werd 6,9% van degenen die bètablokkers gebruikten in het ziekenhuis opgenomen voor een psychiatrische stoornis, 0,7% had suïcidaal gedrag en 0,7% was beschuldigd van een geweldsmisdrijf tijdens de onderzoeksperiode.
Bevindingen
Periodes van behandeling met bètablokkers waren significant geassocieerd met een lager risico op psychiatrische ziekenhuisopname en beschuldigingen van geweldsmisdrijven. Periodes van gebruik van bètablokkers waren echter significant geassocieerd met een verhoogd risico op suïcidaal gedrag. Verdere analyse per diagnose toonde aan dat de verminderde associatie met psychiatrische ziekenhuisopname tijdens behandelingsperioden met bètablokkers voornamelijk het gevolg was van minder ziekenhuisopnames voor depressieve stoornissen en psychotische stoornissen. Een aanvullende gevoeligheidsanalyse van het verband tussen het gebruik van bètablokkers en gewelddadige misdaad toonde een consistent verminderd risico, maar associaties tussen verminderde psychiatrische ziekenhuisopnames en toegenomen suïcidaal gedrag waren inconsistent.
Discussie
Het werkingsmechanisme achter het effect van bètablokkers op agressie blijft onduidelijk, aldus de auteurs. “Mogelijke verklaringen zijn milde sedatie of verminderde adrenerge activiteit op centraal of perifeer niveau, resulterend in verminderde catecholaminerge reacties (dwz ‘vechten of vluchten’) op stressvolle situaties”.
Beperkingen van de studie waren onder meer het observationele ontwerp en het onvermogen van het binnen-individuele model om rekening te houden met verstorende factoren die tijdens de behandeling zouden kunnen veranderen. De resultaten werden echter versterkt door de grote onderzoekspopulatie en volledige details van bètablokkerrecepten, merkten de onderzoekers op. Er is meer werk nodig, inclusief RCT’s, om de associaties te bevestigen, maar de huidige studie ondersteunt een mogelijke rol voor bètablokkers bij het beheersen van agressie en vijandig gedrag bij personen met psychiatrische stoornissen, concluderen de onderzoekers.
Een gerelateerde recensie gepubliceerd in Drugs in Context in 2022 onderzocht het gebruik van bètablokker propranolol voor het beheersen van gedrags- en psychologische symptomen van dementie, waaronder agitatie en agressie. De onderzoekers van die studie concludeerde dat hoewel het beschikbare bewijs niet voldoende was om routinematig gebruik van propranolol voor deze problematiek aan te bevelen, het wel zou kunnen worden gebruikt bij patiënten bij wie andere behandelingen hebben gefaald.
[zotpressInTextBib style=”vancouver” sort=”ASC”]
