Insomnia is een veelvoorkomende slaapstoornis die de kwaliteit van leven van een individu significant kan beïnvloeden. Het behandellandschap voor insomnia is veelzijdig, met cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CGT-I) die uitsteekt als een hoeksteen in het beheer van deze slaapstoornis. Het omvattend karakter, effectiviteit en veiligheidsprofiel maken het een voorkeurskeuze voor het aanpakken van zowel acute als chronische insomnia, met farmacologische interventies die kunnen worden overwogen in specifieke omstandigheden.
CGT-I
Wanneer behandelopties voor insomnia worden overwogen, komt cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CGT-I) naar voren als een prominente en effectieve niet-farmacologische interventie. CGT-I wordt algemeen erkend als de gouden standaard voor niet-farmacologische behandeling van insomnia (Li et al., 2023). Het wordt gezien als de eerste keus voor de behandeling van insomnia vanwege zijn effectiviteit en acceptabiliteit (Kennett et al., 2021). Deze therapie combineert typisch verschillende componenten zoals slaappsycho-educatie, stimuluscontrole, slaapbeperkingstherapie, slaaphygiëne, cognitieve therapie en relaxatie-training, waardoor het een allesomvattende benadering wordt om insomnia aan te pakken (Pigeon et al., 2014).
Op het gebied van chronische insomnia wordt CGT-I aanbevolen als de behandeling van eerste keuze (Lowe et al., 2019). Het wordt benadrukt als een veilige en effectieve interventie met stabiele langetermijneffecten voor mensen van alle leeftijden (Camino et al., 2022). Bovendien raden richtlijnen van verschillende medische verenigingen CGT-I aan als de primaire behandeling voor chronische insomnia (Sweetman, 2023). Bij het verkennen van behandelopties voor chronische insomnia worden gedragsbehandeling, CGT-I en farmacotherapie vaak overwogen (Medalie & Cifu, 2017).
Mindfullness
Mindfulness is ook naar voren gekomen als een veelbelovende interventie voor de behandeling van insomnia. Onderzoeksstudies hebben aangetoond dat mindfulness-gebaseerde interventies (MBIs) de slaapresultaten effectief kunnen verbeteren bij individuen met chronische insomnia (Wong et al., 2017; Hubbling et al., 2014; Kim, 2021). Deze interventies, die vaak mindfulness meditatie omvatten, zijn vergelijkbaar gebleken met traditionele behandelingen zoals psychofarmaca, maar met meer duurzame effecten en minimale bijwerkingen (Hubbling et al., 2014). Mindfulness is geassocieerd met het verbeteren van slaapproblemen, het verhogen van de slaapkwaliteit en het verminderen van de slaaplatentie (Ding et al., 2020; Ong & Smith, 2017).
Studies hebben ook de effectiviteit van mindfulness in het verbeteren van de slaapkwaliteit benadrukt door zich op verschillende uitkomsten te richten, waaronder emotieregulatie (Talley & Shelley-Tremblay, 2020). Mindfulness-gebaseerde behandelingen hebben een significante reductie in de ernst van insomnia, een vermindering van de slaaplatentie, een verlenging van de totale slaaptijd en een verbetering van de waargenomen slaapkwaliteit aangetoond (Fu et al., 2022). Adolescenten die deelnemen aan mindfulnessprogramma’s hebben verbeteringen in slaaplatentie en algemene slaapkwaliteit gerapporteerd (Bartel et al., 2018). Bovendien heeft het combineren van mindfulness met cognitief-gedragstherapeutische technieken belofte getoond in de behandeling van insomnia bij adolescenten (Bruin et al., 2020).
Meta-analyses en overzichten hebben gesuggereerd dat mindfulnessinterventies causaal van invloed zijn op de slaap, leidend tot algemene verbeteringen in slaapkwaliteit (Tout, 2023). Het combineren van mindfulnessmeditatie met cognitieve gedragstherapie heeft acute voordelen aangetoond in de behandeling van insomnia (Ong et al., 2009). Mindfulness-gebaseerde benaderingen zijn ondersteund door een groeiend lichaam van bewijs voor de behandeling van insomnia (Ong & Sholtes, 2010). Ook is gebleken dat mindfulnessinterventies maladaptieve cognities gerelateerd aan slaap verminderen, een meer accepterende houding tegenover levensgebeurtenissen bevorderen en negatieve gedachten verminderen (Liu et al., 2023).
Al met al wijst het onderzoek erop dat mindfulness-gebaseerde interventies effectief kunnen zijn in het verbeteren van de slaapkwaliteit, het verminderen van de ernst van insomnia en het verhogen van het algemene welzijn. Door mindfulnesspraktijken in behandelstrategieën te integreren, kunnen individuen die lijden aan insomnia significante voordelen ervaren in hun slaappatronen en kwaliteit van leven.
Farmacologische interventies
Hoewel niet-farmacologische interventies zoals CGT-I de voorkeur genieten, spelen farmacologische behandelingen ook een rol bij het beheersen van insomnia, met name in gevallen van tijdelijke of behandelresistente chronische insomnia (McCall, 2005). De focus echter blijft op het gebruik van CGT-I als het initiële benadering vanwege zijn effectiviteit en veiligheidsprofiel (Camino et al., 2022). Verder worden nieuwe farmacologische opties, zoals dubbele orexine-receptorantagonisten (DORAs), ontwikkeld om insomnia aan te pakken met potentieel minder bijwerkingen (Rosenberg et al., 2021).
Dubbele orexine-receptorantagonisten
Dubbele orexine-receptorantagonisten, zoals suvorexant en lemborexant, werken door te binden aan en het blokkeren van de orexine receptoren in de hersenen. Orexine, ook bekend als hypocretine, is een neuropeptide dat een cruciale rol speelt in het reguleren van de slaap-waakcyclus, eetlust, en andere functies. Wanneer deze receptoren geblokkeerd worden, wordt de wake-stimulerende activiteit van orexine gereduceerd, wat resulteert in een verhoogde slaapdruk en verbeterde slaaptijden.
Farmacokinetiek
Dubbele orexine-receptorantagonisten worden oraal ingenomen en worden goed geabsorbeerd in de bloedbaan. Ze worden verspreid in het lichaam en binden aan orexine receptoren in de hersenen. Metabolisatie vindt plaats in de lever, voornamelijk door enzymen van het cytochroom P450 systeem. De metabolieten van deze medicijnen worden voornamelijk uitgescheiden via de nieren.
Farmacodynamiek
Dubbele orexine-receptorantagonisten binden selectief aan beide subtypes van de orexine receptoren (OX1 en OX2). Door deze binding te verhinderen, verminderen ze de wake-stimulerende signalen in de hersenen. Dit leidt tot een versterking van de slaap en een vermindering van wakker wordingen tijdens de nacht.
Het is belangrijk om te noteren dat de specifieke farmacokinetische en farmacodynamische eigenschappen kunnen variëren tussen verschillende dubbele orexine-receptorantagonisten, en dat individuele verschillen in respons kunnen optreden.
Conclusie
In conclusie, het behandellandschap voor insomnia is veelzijdig, met cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CGT-I) die uitsteekt als een hoeksteen in het beheer van deze slaapstoornis. Zijn omvattend karakter, effectiviteit en veiligheidsprofiel maken het een voorkeurskeuze voor het aanpakken van zowel acute als chronische insomnia, met farmacologische interventies die worden overwogen in specifieke omstandigheden.
Referenties
Bartel, K., Huang, C., Maddock, B., Williamson, P., & Gradisar, M. (2018). Brief school‐based interventions to assist adolescents’ sleep‐onset latency: comparing mindfulness and constructive worry versus controls. Journal of Sleep Research, 27(3). https://doi.org/10.1111/jsr.12668
Bruin, E., Meijer, A., & Bögels, S. (2020). The contribution of a body scan mindfulness meditation to effectiveness of internet-delivered cbt for insomnia in adolescents. Mindfulness, 11(4), 872-882. https://doi.org/10.1007/s12671-019-01290-9
Camino, M., Satorres, E., Delhom, I., Real, E., Abella, M., & Meléndez, J. (2022). Mindfulness-based cognitive therapy to improve sleep quality in older adults with insomnia. Psychosocial Intervention, 31(3), 159-167. https://doi.org/10.5093/pi2022a12
Ding, X., Wang, X., Yang, Z., Tang, R., & Tang, Y. (2020). Relationship between trait mindfulness and sleep quality in college students: a conditional process model. Frontiers in Psychology, 11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.576319
Fu, L., Wei, S., Cheng, J., Wang, X., Zhou, Y., Li, Y., … & Hao, Z. (2022). Effectiveness of a mindfulness-based group intervention for chinese university students with sleep problems. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(2), 755. https://doi.org/10.3390/ijerph19020755
Hubbling, A., Reilly-Spong, M., Kreitzer, M., & Gross, C. (2014). How mindfulness changed my sleep: focus groups with chronic insomnia patients. BMC Complementary and Alternative Medicine, 14(1). https://doi.org/10.1186/1472-6882-14-50 Kim, H. (2021). Effects and mechanisms of a mindfulness-based intervention on insomnia. Yeungnam University Journal of Medicine, 38(4), 282-288. https://doi.org/10.12701/yujm.2020.00850
Kennett, L., Bei, B., & Jackson, M. (2021). A randomized controlled trial to examine the feasibility and preliminary efficacy of a digital mindfulness-based therapy for improving insomnia symptoms. Mindfulness, 12(10), 2460-2472. https://doi.org/10.1007/s12671-021-01714-5
Li, Z., Wang, Q., Xu, J., Song, Q., Ling, X., Gao, Y., … & Lei, J. (2023). Comparative efficacy and acceptability of interventions for insomnia in breast cancer patients: a protocol for systematic review and network meta-analysis. Plos One, 18(3), e0282614. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0282614
Liu, Y., Gao, B., Jiang, B., Shi, Z., & Jiang, Y. (2023). Self-control and bed procrastination as mediators between mindfulness and sleep quality among college students during the covid-19 pandemic.. https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-3059549/v1
Lowe, H., Haddock, G., Mulligan, L., Gregg, L., Fuzellier-Hart, A., Carter, L., … & Kyle, S. (2019). Does exercise improve sleep for adults with insomnia? a systematic review with quality appraisal. Clinical Psychology Review, 68, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2018.11.002 McCall, W. (2005). Diagnosis and management of insomnia in older people. Journal of the American Geriatrics Society, 53(S7). https://doi.org/10.1111/j.1532-5415.2005.53393.x
Medalie, L. and Cifu, A. (2017). Management of chronic insomnia disorder in adults. Jama, 317(7), 762. https://doi.org/10.1001/jama.2016.19004 Ong, J. and Sholtes, D. (2010). A mindfulness‐based approach to the treatment of insomnia. Journal of Clinical Psychology, 66(11), 1175-1184. https://doi.org/10.1002/jclp.20736
Ong, J. and Smith, C. (2017). Using mindfulness for the treatment of insomnia. Current Sleep Medicine Reports, 3(2), 57-65. https://doi.org/10.1007/s40675-017-0068-1
Ong, J., Shapiro, S., & Manber, R. (2009). Mindfulness meditation and cognitive behavioral therapy for insomnia: a naturalistic 12-month follow-up. Explore, 5(1), 30-36. https://doi.org/10.1016/j.explore.2008.10.004
Pigeon, W., Bishop, T., & Marcus, J. (2014). Advances in the management of insomnia. F1000prime Reports, 6. https://doi.org/10.12703/p6-48
Rosenberg, R., Citrome, L., & Drake, C. (2021). Advances in the treatment of chronic insomnia: a narrative review of new nonpharmacologic and pharmacologic therapies. Neuropsychiatric Disease and Treatment, Volume 17, 2549-2566. https://doi.org/10.2147/ndt.s297504
Sweetman, A. (2023). General practitioner assessment and management of insomnia in adults. Aust J Gen Pract, 52(10), 691-698. https://doi.org/10.31128/ajgp-01-23-6678
Talley, G. and Shelley-Tremblay, J. (2020). The relationship between mindfulness and sleep quality is mediated by emotion regulation. Psychiatry International, 1(2), 42-66. https://doi.org/10.3390/psychiatryint1020007
Tout, A. (2023). Investigating the combined and unique contributions of positive psychological traits to sleep and exploring emotion regulation as a common mediator. Journal of Behavioral Medicine, 47(2), 207-219. https://doi.org/10.1007/s10865-023-00436-4
Wong, S., Zhang, D., Li, C., Yip, B., Chan, D., Ling, Y., … & Wing, Y. (2017). Comparing the effects of mindfulness-based cognitive therapy and sleep psycho-education with exercise on chronic insomnia: a randomised controlled trial. Psychotherapy and Psychosomatics, 86(4), 241-253. https://doi.org/10.1159/000470847
