In een onlangs gepubliceerde studie, uitgevoerd door onderzoekers verbonden aan de Veterans Health Administration, is een belangrijke vraag binnen de gerontologie en psychiatrie aangesneden: wat is de impact van antidepressiva op het risico van het ontwikkelen van Alzheimer en gerelateerde dementieën? De omvangrijke studie, met een cohort van ruim 35.000 Amerikaanse veteranen, allen 55 jaar of ouder en eerder gediagnosticeerd met ernstige depressieve stoornis (MDD), biedt nieuwe perspectieven.
Eerder onderzoek
In een eerder cohortonderzoek dat zich richtte op het risico op dementie bij patiënten die psychotrope medicijnen gebruiken, werd gevonden dat de meeste antidepressiva geen associatie vertoonden met latere dementie, behalve paroxetine, die werd gelinkt aan een verhoogd risico (Tournier et al., 2021). Bovendien zijn de anticholinergische effecten van bepaalde tricyclische antidepressiva geassocieerd met een verhoogd risico op dementie, mogelijk door versnelde gliale transitie naar een neurodegeneratief fenotype (Hakim, 2022).
Het effect van antidepressiva op dementierisico wordt verder gecompliceerd door factoren zoals de duur van gebruik en het voorkomen van comorbide aandoeningen. Sommige studies hebben aangegeven dat het starten van antidepressiva tijdens follow-up de gezamenlijke trajecten van depressieve symptomen en dementierisico kan beïnvloeden (Petkus, 2024).
Al met al is de relatie tussen het gebruik van antidepressiva en dementierisico meervoudig, beïnvloed door verschillende factoren zoals het type antidepressivum, de duur van gebruik, comorbide aandoeningen en individuele respons op behandeling.
Huidige studie
In het onderzoek zijn gegevens verzameld over een periode van ruim twee decennia – van begin 2000 tot medio 2022 – en is de medische geschiedenis van deze individuen nauwkeurig onder de loep genomen. Met een meerderheid van mannelijke deelnemers (91%) en een gemiddelde leeftijd van 65 jaar, geeft dit onderzoek inzicht in de lange-termijn effecten van antidepressiva.
Geen verband
De kern van de studie richtte zich op de analyse van antidepressivagebruik over de jaren. Van de bestudeerde groep gebruikte de helft, ongeveer 17.000 patiënten, antidepressiva gedurende een mediane periode van vier jaar. De bevindingen zijn opmerkelijk: er werd geen statistisch significante associatie gevonden tussen het gebruik van antidepressiva en een verhoogd risico op Alzheimer of gerelateerde dementieën, met een hazard ratio van 0.93 (95% betrouwbaarheidsinterval van 0.80 tot 1.08).
De studie, gepubliceerd in Alzheimer’s & Dementia, belicht ook de noodzaak van verder onderzoek, vooral gezien de relatief homogene en gender-specifieke steekproef. De onderzoekers benadrukken verder dat vervolgonderzoek in meer diverse populaties noodzakelijk is, met inbegrip van een grotere vertegenwoordiging van vrouwen.
Relevantie
Dit onderzoek is niet alleen van belang voor de wetenschappelijke gemeenschap maar ook voor de miljoenen mensen wereldwijd die antidepressiva gebruiken. Het biedt een geruststelling dat het gebruik van deze medicijnen in het midden van het leven niet noodzakelijkerwijs gepaard gaat met een verhoogd risico op dementie. De bevindingen onderstrepen verder het belang van een nauwkeurige en individuele behandeling van depressie bij ouderen, met voortdurende aandacht voor de mogelijke langetermijneffecten van medicatie op de cognitieve gezondheid.
Referenties
Ramos-Cejudo, J., Corrigan, J. K., Zheng, C., et al. (2024). Antidepressant exposure and long-term dementia risk in a nationwide retrospective study on US veterans with midlife major depressive disorder. Alzheimer’s & Dementia, 1-9. https://doi.org/10.1002/alz.13853
Tournier, M., Moride, Y., Ducruet, T., et al. (2021). Antidepressant use and the risk of dementia: A nested case-control study. Journal of Alzheimer’s Disease, 80(1), 177-185. https://doi.org/10.3233/JAD-200915
Hakim, O. (2022). The impact of anticholinergic tricyclic antidepressants on dementia risk: A potential link through glial transition. Neuropharmacology, 194, 108645. https://doi.org/10.1016/j.neuropharm.2021.108645
Petkus, A. J. (2024). Antidepressant initiation and the joint trajectories of depressive symptoms and dementia risk. American Journal of Geriatric Psychiatry, 32(1), 10-19. https://doi.org/10.1016/j.jagp.2023.10.001
