Anti-epileptica en de ziekte van Parkinson

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat er een verband bestaat tussen epilepsie en de ziekte van Parkinson. Begin vorig jaar ontdekten onderzoekers in het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld dat mensen met epilepsie 2,5 keer meer kans hebben om de ziekte van Parkinson te krijgen dan de algemene bevolking. Nu suggereert een studie uitgevoerd door verschillende van dezelfde onderzoekers dat het nemen van bepaalde anti-epileptica een reden kan zijn voor het verhoogde risico. De bevindingen zijn gepubliceerd in JAMA Neurology.

Er zijn momenteel veel anti-epileptica beschikbaar op de markt, en er worden voortdurend nieuwe medicijnen ontwikkeld en onderzocht. De keuze van het juiste medicijn hangt af van verschillende factoren, waaronder de specifieke vorm van epilepsie, de leeftijd van de patiënt en eventuele andere medische aandoeningen. Sommige van de meest recent ontwikkelde anti-epileptica zijn onder andere brivaracetam, perampanel en eslicarbazepine. Brivaracetam is goedgekeurd voor de behandeling van partiële aanvallen, terwijl perampanel is goedgekeurd voor de behandeling van partiële aanvallen en gegeneraliseerde tonisch-clonische aanvallen. Eslicarbazepine is goedgekeurd voor de behandeling van partiële aanvallen.

Onderzoekers onderzochten receptgegevens van 1.433 volwassenen met een diagnose van de ziekte van Parkinson en 8.598 mensen zonder een diagnose van de ziekte van Parkinson in de U.K. Biobank. Ze ontdekten dat 4,3% van de mensen met de diagnose van de ziekte van Parkinson epilepsie had. Mensen die een anti-epilepticum kregen voorgeschreven, hadden 1,8 keer meer kans op de diagnose van de ziekte van Parkinson in vergelijking met mensen die geen recept voor een anti-epilepticum hadden gekregen.

Degenen die een recept kregen voor carbamazepine, lamotrigine, levetiracetam en natriumvalproaat hadden respectievelijk 1,43, 2,83, 3,02 en 3,82 keer meer kans op de diagnose van de ziekte van Parkinson, vergeleken met degenen aan wie geen anti-epilepticum was voorgeschreven. Bovendien nam de kans op een diagnose van de ziekte van Parkinson toe met het aantal verschillende anti-epileptica dat een persoon had ingenomen en het aantal recepten dat een persoon voor elk medicijn had gekregen.

Werkingsmechanisme
Het werkingsmechanisme van anti-epileptica kan variëren afhankelijk van het specifieke medicijn. Over het algemeen werken anti-epileptica echter door het verminderen van de prikkelbaarheid en overactiviteit van de neuronen in de hersenen die epileptische aanvallen kunnen veroorzaken.

Sommige anti-epileptica werken door de activiteit van ionkanalen in de neuronen te veranderen, wat kan helpen de elektrische signalen in de hersenen te reguleren. Andere medicijnen werken door de werking van neurotransmitters te beïnvloeden, die chemische boodschappers zijn die signalen tussen neuronen doorgeven. Sommige anti-epileptica verhogen bijvoorbeeld de werking van de neurotransmitter GABA, die de activiteit van neuronen kan remmen en zo epileptische aanvallen kan voorkomen. Bovendien kunnen sommige anti-epileptica ook de hoeveelheid glutamaat, een neurotransmitter die neuronen kan activeren, verminderen. Dit kan helpen om overmatige neuronale activiteit te voorkomen die epileptische aanvallen kan veroorzaken.

Hoewel anti-epileptica over het algemeen veilig en effectief zijn, kunnen ze bijwerkingen hebben. Sommige veelvoorkomende bijwerkingen zijn vermoeidheid, duizeligheid, gewichtstoename en problemen met het geheugen of de concentratie.

De resultaten waren geen complete verrassing, omdat anti-epileptica betrokken zijn bij een reeks bewegingsstoornissen, waaronder door drugs geïnduceerd parkinsonisme. Daarnaast hebben kleine onderzoeken aangetoond dat bepaalde anti-epileptica de dopamineroutes kunnen verstoren en mogelijk personen met de subklinische ziekte van Parkinson kunnen ontmaskeren. De biologische routes die deze relatie verklaren, vereisen echter verder onderzoek.

Belete D, Jacobs BM, Simonet C, et al. Association Between Antiepileptic Drugs and Incident Parkinson Disease. JAMA Neurol. 2023;80(2):183–187. doi:10.1001/jamaneurol.2022.4699