ADHD bij volwassenen en crimineel gedrag

Recent onderzoek heeft aangetoond dat ADHD niet alleen leidt tot functionele en relationele problemen, maar ook een significante associatie vertoont met crimineel gedrag (Modesti et al., 2025). Dit artikel bespreekt de belangrijkste bevindingen uit de literatuur over ADHD en crimineel gedrag bij volwassenen, gevolgd door een gedetailleerde bespreking van een recente studie die deze relatie verder onderzoekt.

Leerdoelen

1. Je begrijpt de belangrijkste risicofactoren voor crimineel gedrag bij volwassenen met ADHD.
2. Je kunt de rol van comorbiditeiten en gender in de relatie tussen ADHD en crimineel gedrag uitleggen.
3. Je bent in staat om de noodzaak van een multidisciplinaire aanpak in de behandeling van ADHD te onderbouwen.

Belangrijkste bevindingen uit de literatuur

Prevalentie van Crimineel Gedrag bij ADHD

Onderzoek toont aan dat volwassenen met ADHD een verhoogd risico lopen op crimineel gedrag. Mohr-Jensen en Steinhausen (2016) rapporteren dat jongeren met ADHD drie keer vaker worden gearresteerd dan hun neurotypische leeftijdsgenoten. Dit wordt verder ondersteund door Young et al. (2015), die een tienvoudige toename van ADHD-prevalentie in gevangenispopulaties vaststelden.

Comorbiditeit en Risico op Crimineel Gedrag

Comorbiditeiten zoals oppositional defiant disorder (ODD) en alcoholgebruikstoornissen zijn significante voorspellers van crimineel gedrag bij volwassenen met ADHD. Schiweck et al. (2021) benadrukken dat ODD een belangrijke prodromale aandoening is voor crimineel gedrag, terwijl Eme (2009) de rol van middelenmisbruik in deze context onderzoekt.

Genderverschillen

Er zijn significante genderverschillen in de prevalentie van crimineel gedrag bij volwassenen met ADHD. Dagistan et al. (2022) tonen aan dat mannen met ADHD een hoger risico op antisociaal gedrag vertonen dan vrouwen. Dit wordt bevestigd door de bevindingen van Modesti et al. (2025), die een mannelijke oververtegenwoordiging van 92% onder criminele ADHD-patiënten rapporteren.

Impact van Behandeling

Behandeling met farmacologische middelen zoals methylfenidaat en atomoxetine kan de impulscontrole verbeteren en het risico op recidive verminderen (Carlander et al., 2024). Echter, Widding-Havneraas et al. (2024) benadrukken dat een geïntegreerde aanpak, die zowel farmacologische als psychotherapeutische ondersteuning omvat, essentieel is voor het maximaliseren van de behandelresultaten.

Sociaal-Economische Factoren

Sociaal-economische factoren, zoals werkloosheid, spelen ook een rol in de relatie tussen ADHD en crimineel gedrag. Jangmo et al. (2021) wijzen op de hogere werkloosheidscijfers onder volwassenen met ADHD, wat kan bijdragen aan een verhoogd risico op crimineel gedrag.

Emotionele Dysregulatie

Emotionele dysregulatie, een kenmerk van ADHD, is een belangrijke factor die bijdraagt aan crimineel gedrag. Paulus et al. (2021) stellen dat deze dysregulatie kan leiden tot impulsieve en gewelddadige gedragingen.

Neurobiologische Factoren

Neurobiologische factoren, zoals dysfunctie in de dopaminerge en noradrenerge systemen, zijn ook betrokken bij ADHD en kunnen bijdragen aan impulsiviteit en crimineel gedrag (Biederman, 2005).

Preventie en Vroegtijdige Interventie

Vroegtijdige interventie en preventie zijn cruciaal om de risico’s van crimineel gedrag te verminderen. Maher et al. (2024) benadrukken het belang van programma’s die gericht zijn op het verminderen van blootstelling aan risicofactoren in de kindertijd.

Rol van Opleiding

Onderwijs en opleidingsniveau zijn ook belangrijke factoren. Onderzoek toont aan dat een lager opleidingsniveau geassocieerd is met een hoger risico op crimineel gedrag bij volwassenen met ADHD (Halleland et al., 2019).

Multidisciplinaire Aanpak

Een multidisciplinaire aanpak, die psychologische, educatieve en sociale ondersteuning combineert, is essentieel voor het verbeteren van de levenskwaliteit van volwassenen met ADHD en het verminderen van crimineel gedrag (Modesti et al., 2025).

Huidige studie

Methode

De studie van Modesti et al. (2025) is een cross-sectioneel onderzoek dat 308 patiënten met ADHD onderzocht, behandeld in een polikliniek. De onderzoekers gebruikten gestructureerde interviews en gestandaardiseerde diagnostische tools (ASRS, DIVA-5) om comorbiditeiten en crimineel gedrag te beoordelen. Statistische analyses omvatten chi-kwadraat tests en logistische regressiemodellen om de belangrijkste voorspellers van crimineel gedrag te identificeren.

Resultaten

De resultaten toonden aan dat 8,1% van de deelnemers crimineel gedrag vertoonde, met een significante oververtegenwoordiging van mannen (92%). Belangrijke voorspellers van crimineel gedrag waren onder andere mannelijke gender, alcoholgebruikstoornis en de gecombineerde presentatie van ADHD. De studie benadrukt ook de rol van comorbiditeiten zoals ODD en de impact van werkloosheid op crimineel gedrag.

Conclusies

De bevindingen van deze studie bevestigen de complexe relatie tussen ADHD, comorbiditeiten en crimineel gedrag. De auteurs pleiten voor gepersonaliseerde en multimodale interventies om de risico’s te verminderen en benadrukken de noodzaak van toekomstig onderzoek naar de effectiviteit van therapeutische strategieën in forensische contexten.

Peer Review van de Studie

De studie van Modesti et al. (2025) biedt waardevolle inzichten in de relatie tussen ADHD en crimineel gedrag. De methodologie is robuust, met een grote steekproef en gebruik van gestandaardiseerde diagnostische tools. Echter, de cross-sectionele opzet beperkt de mogelijkheid om causale verbanden vast te stellen. Toekomstig onderzoek zou moeten focussen op longitudinale studies om de dynamiek van deze relaties beter te begrijpen. Daarnaast zou het nuttig zijn om de rol van omgevingsfactoren en sociale contexten verder te onderzoeken.

Referenties

American Psychiatric Association & American Psychiatric Association (A c. Di). (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (5th ed.). American Psychiatric Association. 

Barra, S., Turner, D., Müller, M., Hertz, P. G., Retz-Junginger, P., Tüscher, O., … Retz, W. (2022). ADHD symptom profiles, intermittent explosive disorder, adverse childhood experiences, and internalizing/externalizing problems in young offenders. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 272(2), 257-269. https://doi.org/10.1007/s00406-020-01181-4 

Biederman, J. (2005). Attention-deficit/hyperactivity disorder: A selective overview. Biological Psychiatry, 57(11), 1215-1220. https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2004.10.020 

Carlander, A., Rydell, M., Kataoka, H., Hildebrand Karlén, M., & Lindqvist Bagge, A.-S. (2024). A remedy for crime? A systematic review on the effects of pharmacological ADHD treatment on criminal recidivism and rehabilitation in inmates with ADHD. Brain and Behavior: A Cognitive Neuroscience Perspective, 14(11), Article e70120. https://doi.org/10.1002/brb3.70120 

Dagistan, A. A., Gica, S., Aydin, A., & Cilli, A. S. (2022). Prevalence of probable attention-deficit/hyperactivity disorder in inmates and its relationship with recidivism. Journal of Forensic Sciences, 67(1), 289-296. https://doi.org/10.1111/1556-4029.14894 

Eme, R. F. (2009). Attention-deficit/hyperactivity disorder and correctional health care. Journal of Correctional Health Care: The Official Journal of the National Commission on Correctional Health Care, 15(1), 5-18. https://doi.org/10.1177/1078345808326617 

Ginsberg, Y., Quintero, J., Anand, E., Casillas, M., & Upadhyaya, H. P. (2014). Underdiagnosis of attention-deficit/hyperactivity disorder in adult patients: A review of the literature. Prim Care Companion CNS Disord., 16(3). https://doi.org/10.4088/PCC.13r01600 

Halleland, H. B., Sørensen, L., Posserud, M.-B., Haavik, J., & Lundervold, A. J. (2019). Occupational status is compromised in adults with ADHD and psychometrically defined executive function deficits. Journal of Attention Disorders, 23(1), 76-86. https://doi.org/10.1177/1087054714564622 

Jangmo, A., Kuja-Halkola, R., Pérez-Vigil, A., Almqvist, C., Bulik, C. M., D’Onofrio, B., … Larsson, H. (2021). Attention-deficit/hyperactivity disorder and occupational outcomes: The role of educational attainment, comorbid developmental disorders, and intellectual disability. PLoS One, 16(3), Article e0247724. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0247724 

Maher, B. S., Bitsko, R. H., Claussen, A. H., O’Masta, B., Cerles, A., Holbrook, J. R., … Rush, M. (2024). Systematic review and meta-analysis of the relationship between exposure to parental substance use and attention-deficit/hyperactivity disorder in children. Prevention Science: The Official Journal of the Society for Prevention Research, 25(Suppl. 2), 291-315. https://doi.org/10.1007/s11121-023-01605-2 

Modesti, M. N., Gubbini, S., De Rossi, P., Manzi, A., Nicolò, G., Adriani, B., … Ferracuti, S. (2025). ADHD in adults and criminal behavior: The role of psychiatric comorbidities and clinical and sociodemographic factors in a clinical sample. International Journal of Law and Psychiatry, 101, 102088. https://doi.org/10.1016/j.ijlp.2025.102088 

Paulus, F. W., Ohmann, S., Möhler, E., Plener, P., & Popow, C. (2021). Emotional dysregulation in children and adolescents with psychiatric disorders. A Narrative Review. Frontiers in Psychiatry, 12, Article 628252. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.628252 

Schiweck, C., Arteaga-Henriquez, G., Aichholzer, M., Edwin Thanarajah, S., Vargas Cáceres, S., Matura, S.,… Reif, A. (2021). Comorbidity of ADHD and adult bipolar disorder: A systematic review and meta-analysis. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 124, 100-123. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2021.01.017 

Widding-Havneraas, T., Zachrisson, H. D., Markussen, S., Elwert, F., Lyhmann, I., Chaulagain, A., … Mykletun, A. (2024). Effect of pharmacological treatment of attention-deficit/hyperactivity disorder on criminality. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 63(4), 433-442. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2023.05.025 

Young, S., & Cocallis, K. (2021). ADHD and offending. Journal of Neural Transmission (Vienna, Austria: 1996), 128(7), 1009-1019. https://doi.org/10.1007/s00702-021-02308-0 

Young, S., Moss, D., Sedgwick, O., Fridman, M., & Hodgkins, P. (2015). A meta-analysis of the prevalence of attention deficit hyperactivity disorder in incarcerated populations. Psychological Medicine, 45(2), 247-258. https://doi.org/10.1017/S0033291714000762