ADHD bij volwassen vrouwen

Hoe uit ADHD zich bij volwassen vrouwen?

ADHD kan zich bij volwassen vrouwen anders uiten dan het klassieke beeld dat veel mensen hebben, dat vaak gebaseerd is op symptomen bij jongens.

Verschillen in Symptoompresentatie

Bij vrouwen staan symptomen van onoplettendheid vaak meer op de voorgrond, of de hyperactiviteit is meer naar binnen gericht. Dit betekent dat de onrust vooral in het hoofd zit: een constante stroom van gedachten, een innerlijk gejaagd gevoel, en moeite om echt tot rust te komen.⁵ Hyperactiviteit kan zich ook uiten in veel en snel praten.⁶ Een studie van Boonstra en collega’s (2025) bevestigt dat volwassen vrouwen vaker symptomen rapporteren zoals “dingen kwijtraken”, “zich rusteloos voelen” en “overmatig praten”.¹⁰ Dit laat zien dat hyperactiviteit bij vrouwen zeker aanwezig kan zijn, maar op een andere manier. Een meta-analyse van Groenman en collega’s (2024) vond dat, hoewel mannen en jongens op vragenlijsten vaak hoger scoren op hyperactiviteit en impulsiviteit, er bij klinische interviews geen significant verschil in de ernst van de symptomen naar voren kwam bij volwassenen.¹² Dit kan betekenen dat de waargenomen verschillen deels komen door hoe er naar gevraagd wordt of hoe symptomen gerapporteerd worden, en dat de kernsymptomen bij vrouwen even ernstig kunnen zijn, maar zich anders laten zien.

Fysieke onrust is vaak subtieler: friemelen met handen of voorwerpen, wiebelen op een stoel, of een algemeen gevoel van niet stil kunnen zitten.² De onoplettendheidskenmerken zijn vaak wel duidelijk aanwezig: moeite om de aandacht lang vast te houden (vooral bij taken die als saai worden ervaren), snel afgeleid zijn door prikkels van buitenaf of door eigen gedachten, vergeetachtig zijn in dagelijkse dingen, moeite hebben met organiseren en plannen, vaak dingen kwijtraken, en slordigheidsfouten maken.¹

De rol van socialisatie en ‘masking’

Vanaf jonge leeftijd leren meisjes vaak om zich aan te passen aan wat de maatschappij van hen verwacht: stil zijn, meegaand zijn, en proberen georganiseerd over te komen.⁶ Door deze socialisatie ontwikkelen veel vrouwen met ADHD (vaak onbewust) strategieën om hun symptomen te verbergen of te compenseren. Dit wordt ook wel “masking” genoemd. Voorbeelden hiervan zijn extreem hun best doen, perfectionistisch worden om fouten te voorkomen, of juist situaties vermijden die te uitdagend lijken.⁶ Dit maskeren kost enorm veel energie en kan leiden tot uitputting, angstgevoelens, en een gevoel van vervreemding van zichzelf.⁶ Het constant proberen te voldoen aan een beeld dat niet van nature past, is een zware last. Het is een overlevingsstrategie die diep ingrijpt op hoe vrouwen zichzelf zien en ontwikkelen. Als een vrouw voortdurend het gevoel heeft dat ze delen van zichzelf moet verbergen of overcompenseren om geaccepteerd te worden⁶, kan dit leiden tot een gevoel van niet authentiek kunnen zijn. Dit kan resulteren in een wankel zelfbeeld, chronische stress door de angst “door de mand te vallen”, en een diepgeworteld gevoel van “niet goed genoeg zijn zoals ik ben”.⁸ De energie die in het maskeren gaat zitten, kan niet aan andere, productievere of vreugdevollere activiteiten besteed worden.

Specifieke uitdagingen

Naast de kernsymptomen zijn er specifieke uitdagingen die vaker bij vrouwen met ADHD worden gezien:

• Perfectionisme: Dit kan een manier zijn om fouten (door onoplettendheid) te voorkomen of om te voldoen aan (vermeende) hoge verwachtingen. Paradoxaal genoeg kan dit perfectionisme juist leiden tot uitstelgedrag (omdat de lat te hoog ligt en men niet weet waar te beginnen) en faalangst.⁶ De combinatie van onoplettendheid en perfectionisme creëert een vicieuze cirkel van stress en zelfkritiek. De neiging tot slordigheidsfouten of het vergeten van details (onoplettendheid ²) kan leiden tot negatieve feedback of faalervaringen. Om dit te voorkomen, kan een vrouw perfectionisme ontwikkelen.⁹ Echter, de energie en focus die nodig zijn voor perfectionisme zijn juist lastig op te brengen met ADHD. Dit leidt tot uitstelgedrag, het gevoel nooit te voldoen, en verhoogde stress en zelfkritiek, wat de ADHD-symptomen weer kan verergeren.
• Overgevoeligheid voor prikkels (sensorisch): Veel vrouwen met ADHD zijn extra gevoelig voor licht, geluid, aanrakingen, of drukte.⁶ Dit kan ervoor zorgen dat ze sneller overprikkeld raken en de behoefte voelen om zich terug te trekken uit situaties die te veel prikkels geven.
• Emotieregulatieproblemen (ED): Dit is een belangrijk aspect. Vrouwen met ADHD kunnen intense emoties ervaren, last hebben van stemmingswisselingen, snel gefrustreerd of boos zijn, en moeite hebben om hun emoties weer tot rust te brengen.⁶ Emotieregulatieproblemen worden steeds meer gezien als een kernaspect van ADHD, niet slechts een bijkomend probleem. Een systematische review van Soler-Gutiérrez en collega’s (2023) bevestigt dit en stelt dat volwassenen met ADHD vaker niet-helpende strategieën gebruiken om met emoties om te gaan, zoals zelfverwijt of piekeren. Sommige studies in deze review suggereren dat vrouwen met ADHD mogelijk meer last hebben van emotieregulatieproblemen.¹⁷ Deze problemen worden bij vrouwen vaak verward met “typisch vrouwelijk” emotioneel zijn of hormonale schommelingen. Als een vrouw intense emoties of stemmingswisselingen laat zien ⁶, kan dit door de omgeving (en soms door de vrouw zelf) worden toegeschreven aan haar persoonlijkheid, stress, of hormonale cycli.¹⁸ Dit normaliseert de symptomen op een verkeerde manier en verhindert dat er gekeken wordt naar een mogelijke neurobiologische oorzaak zoals ADHD, waardoor adequate hulp uitblijft.
• Executieve functiestoornissen: Executieve functies zijn de regelfuncties van de hersenen. Problemen hiermee komen veel voor bij ADHD. Denk aan moeite met plannen, organiseren, tijd inschatten (timemanagement), beginnen aan taken en deze ook afmaken, het werkgeheugen (dingen onthouden terwijl je met iets anders bezig bent), impulscontrole (nadenken voor je iets doet) en flexibel denken (je aanpassen aan veranderingen).¹³ Deze problemen zijn vaak de bron van dagelijkse frustraties en het gevoel de controle kwijt te zijn. Onderzoek van Nitzan en collega’s (2024) toont aan dat problemen met executieve functies, met name timemanagement en organisatie/probleemoplossing, een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van burn-out bij werknemers met ADHD.¹⁹ Hoewel dit onderzoek niet specifiek op vrouwen gericht was, zijn dit functies waar vrouwen in de praktijk vaak extra op worden aangesproken (denk aan de organisatie van het huishouden en zorgtaken naast werk).

Tabel 2: Mogelijke verschillen in ADHD-presentatie: vrouwen vs. mannen (algemene tendensen)

Typische presentatie vaak gezien bij mannen/jongens	Typische presentatie vaker gezien bij vrouwen/meisjes
Duidelijk zichtbare hyperactiviteit (rondrennen, niet stil kunnen zitten)	Innerlijke onrust, gejaagdheid, veel praten, moeite met ontspannen
Impulsiviteit uit zich vaak in fysiek risicovol gedrag of verbale uitbarstingen	Impulsiviteit kan zich uiten in impulsieve aankopen, eetbuien, snel relaties aangaan, of overhaaste beslissingen nemen
Gedragsproblemen (oppositioneel, storend) komen vaker voor	Vaker last van angst, depressie, perfectionisme, laag zelfbeeld
Onoplettendheid kan aanwezig zijn, maar hyperactiviteit/impulsiviteit valt meer op	Onoplettendheid (ADD-beeld) staat vaak op de voorgrond; hyperactiviteit is subtieler of geïnternaliseerd
Diagnose vaak op jongere leeftijd door meer externaliserend (naar buiten gericht) gedrag	Diagnose vaak later of gemist, door meer internaliserend (naar binnen gericht) gedrag en “masking”

Bron: Gebaseerd op.⁵ Let op: dit zijn algemene tendensen; individuele verschillen zijn groot.

De weg naar diagnose: vaak laat en ingewikkeld

Voor veel vrouwen met ADHD is de weg naar een diagnose lang en vol hobbels. Dit komt door verschillende factoren die de herkenning en het stellen van de diagnose bemoeilijken.

Uitdagingen bij diagnostiek

• Onderherkenning: Omdat ADHD zich bij meisjes en vrouwen vaak anders uit (minder druk en storend, meer dromerig of innerlijk onrustig) en zij hun symptomen soms goed weten te verbergen (“masking”), wordt ADHD vaak niet opgemerkt door ouders, leerkrachten en zelfs (huis)artsen.⁶
• Misdiagnose: De symptomen van ADHD bij vrouwen worden regelmatig toegeschreven aan andere problemen. Denk aan angststoornissen, depressie, stemmingsstoornissen, of gewoon aan bepaalde persoonlijkheidskenmerken zoals “dromerig”, “chaotisch” of “overemotioneel”.⁶ De review van Young en collega’s (2020) benadrukt dat vrouwen vaak eerst gediagnosticeerd en behandeld worden voor bijkomende stoornissen zoals angst en depressie, voordat ADHD überhaupt wordt overwogen. Dit kan de weg naar de juiste diagnose aanzienlijk vertragen.⁸
• Co-existente stoornissen (comorbiditeit): Vrouwen met ADHD hebben vaker last van andere psychische problemen, zoals angststoornissen, depressie en bipolaire stoornissen. Deze bijkomende problemen kunnen de ADHD-symptomen verbergen of het stellen van de diagnose ingewikkelder maken.⁶ Onderzoek van Nabut en collega’s (2025) wijst uit dat volwassen vrouwen met ADHD een verhoogde kwetsbaarheid hebben voor emotionele stoornissen zoals angst, depressie en bipolaire stoornis.¹¹ Dit onderstreept hoe belangrijk het is om bij vrouwen met deze klachten ook te denken aan ADHD.
• Gebrek aan kennis bij professionals: Soms is er bij zorgverleners nog onvoldoende kennis over hoe ADHD zich specifiek bij vrouwen kan uiten.⁶

Het diagnostisch proces voor vrouwen met ADHD is hierdoor vaak geen rechtlijnige zoektocht. Het lijkt meer op een complex en soms frustrerend pad vol omwegen, vaak via andere (mis)diagnoses. Als ADHD bij vrouwen zich atypisch presenteert ⁶ en bijkomende stoornissen zoals angst en depressie veel voorkomen ¹¹, zullen artsen en psychologen mogelijk eerst deze meer “bekende” diagnoses stellen. Pas als behandelingen hiervoor niet (volledig) aanslaan, of als de vrouw zelf actief op zoek gaat naar antwoorden voor haar aanhoudende concentratie- en organisatieproblemen, komt ADHD mogelijk in beeld. Dit betekent dat vrouwen vaak al een heel hulpverleningstraject achter de rug hebben voordat de juiste diagnose wordt gesteld.

Belang van goede diagnostiek

Een zorgvuldige diagnose is essentieel. Hierbij zijn een aantal zaken van belang:

• (Hetero)anamnese: Een uitgebreid gesprek (anamnese) over de huidige klachten, de levensloop (inclusief kindertijd en schoolperiode) en hoe iemand functioneert op verschillende levensgebieden (werk, relaties, thuis) is de basis. Informatie van naasten, zoals ouders of een partner (heteroanamnese), kan hierbij heel waardevol zijn. Dit is vooral belangrijk omdat vrouwen zelf soms hun problemen kleiner maken of anders uitleggen dan ze daadwerkelijk zijn.⁷
• Gendersensitieve benadering: Bij de diagnostiek moet rekening worden gehouden met de specifieke manieren waarop ADHD zich bij vrouwen kan uiten. Dit betekent ook aandacht voor de invloed van socialisatie (hoe meisjes worden opgevoed) en “masking” (het verbergen van symptomen).⁶
• Diagnostische instrumenten: Er bestaan verschillende vragenlijsten en (semi-)gestructureerde interviews die kunnen helpen bij het stellen van de diagnose. Een bekend instrument is de DIVA-5 (Diagnostisch Interview Voor ADHD bij volwassenen).¹ De DIVA-5 wordt wereldwijd gebruikt en beoordeelt de DSM-5 criteria en de mate van beperking in het functioneren.¹⁰ De studie van Boonstra en collega’s (2025), die de DIVA-5 gebruikte, laat zien dat vrouwen vaker specifieke voorbeelden van symptomen en beperkingen noemen die te maken hebben met copingstrategieën (zoals inflexibel zijn door vast te houden aan schema’s, of perfectionisme) en problemen met zelfvertrouwen.¹⁰ De effectiviteit van deze instrumenten hangt echter sterk af van hoe de clinicus ze gebruikt en interpreteert. Zelfs een goed instrument kan ADHD bij vrouwen missen als de clinicus onvoldoende doorvraagt naar subtiele symptomen, de impact van masking, of de invloed van hormonale factoren. De voorbeelden die vrouwen geven ¹⁰ moeten herkend worden als passend bij ADHD, ook als ze niet “klassiek” mannelijk zijn. Dit benadrukt de noodzaak van continue bijscholing voor professionals.

De ervaring van een late diagnose

Wanneer vrouwen pas op volwassen leeftijd de diagnose ADHD krijgen, kan dit veel verschillende emoties oproepen:

• Opluchting en validatie: Voor veel vrouwen is de diagnose een enorme opluchting. Het geeft eindelijk een verklaring voor jarenlange worstelingen en het gevoel “anders” te zijn. Dit kan leiden tot meer zelfcompassie en het loslaten van zelfverwijt en schuldgevoelens.⁸ Een focusgroepstudie van Martin en collega’s (2024) met vrouwen die op volwassen leeftijd de diagnose ADHD kregen, beschrijft dat de meerderheid talloze voordelen van de diagnose ervoer, waaronder validatie, zelfcompassie, het vinden van passende copingstrategieën en sociale steun.²⁴
• Rouw en boosheid: Naast opluchting kan er ook verdriet zijn om gemiste kansen en de verloren tijd. Soms is er boosheid omdat de diagnose niet eerder is gesteld en men daardoor onnodig lang heeft geworsteld.⁸
• Herinterpretatie van het verleden: De diagnose kan ervoor zorgen dat vrouwen hun verleden, eerdere ervaringen, relaties en hun zelfbeeld in een nieuw licht gaan zien.⁸

Een late diagnose is als een tweesnijdend zwaard. Aan de ene kant biedt het een verklaring en hoop voor de toekomst: “het heeft een naam”.²⁴ Dit valideert de innerlijke ervaringen en vermindert zelfverwijt.⁸ Aan de andere kant confronteert het vrouwen met een verleden vol onbegrepen strijd. Het besef van “wat als ik dit eerder had geweten?” kan leiden tot verdriet over hoe het leven anders had kunnen lopen, of boosheid op een systeem dat hen niet eerder zag.⁸ Dit emotionele proces na de diagnose verdient goede begeleiding.

Impact van ADHD op het leven van vrouwen

ADHD kan een diepgaande invloed hebben op verschillende aspecten van het leven van vrouwen. De constante innerlijke strijd en de uitdagingen in het dagelijks functioneren kunnen hun sporen nalaten.

Sociaal-emotioneel welzijn

• Laag zelfbeeld en zelfvertrouwen: Jarenlang worstelen met symptomen die men niet begrijpt, het gevoel “anders” te zijn, en vaak kritiek krijgen vanuit de omgeving, kan leiden tot een negatief zelfbeeld, schaamte en schuldgevoelens.⁶ De systematische review van Young en collega’s (2020) laat zien dat vrouwen met ongediagnosticeerde ADHD vaak een opvallend laag zelfbeeld en weinig vertrouwen in eigen kunnen (lage self-efficacy) hebben. Ze zien hun worstelingen vaak als persoonlijke tekortkomingen.⁸
• Angst en depressie: Deze psychische problemen komen vaak samen met ADHD voor. Dit kan deels komen door de chronische stress en het gevoel te falen als gevolg van ADHD, en deels door een gedeelde neurobiologische kwetsbaarheid.⁶
• Gevoel van overweldiging en uitputting: Constant proberen te voldoen aan verwachtingen, het compenseren voor symptomen en het omgaan met de innerlijke chaos kost enorm veel energie en kan leiden tot een chronisch gevoel van overweldiging en uitputting.⁶

Relaties (partnerrelaties, vriendschappen)

ADHD kan relaties complex maken:

• Communicatieproblemen: Moeite met luisteren (door snelle afleiding), impulsieve reacties, dingen verkeerd interpreteren, of de ander niet het gevoel geven dat er echt geluisterd wordt, kunnen voor spanningen zorgen.¹⁴
• Dynamiek in partnerrelaties: De partner zonder ADHD kan zich ongehoord, eenzaam of overbelast voelen, bijvoorbeeld door het steeds moeten overnemen van taken. De vrouw met ADHD kan zich onbegrepen, gecontroleerd of bekritiseerd voelen.²⁹ Een typisch patroon is dat de vrouw met ADHD in het begin van een relatie heel veel aandacht heeft voor haar partner (hyperfocus), maar dat deze intense aandacht later kan verminderen, wat voor verwarring en gekwetstheid kan zorgen bij de partner.³⁰ Een studie van Wymbs en collega’s (2024) die zich richtte op partners van mensen met ADHD, liet zien dat de functionele beperkingen door ADHD van de ene partner een negatieve invloed kunnen hebben op de kwaliteit van leven en depressieve symptomen van de andere partner. Dit onderstreept hoe groot de impact op relaties kan zijn.³¹
• Impact op intimiteit en seksualiteit: Afleidbaarheid, gevoeligheid voor aanraking (sensorische problemen), of stemmingswisselingen kunnen een rol spelen in de seksuele relatie.²⁹ Impulsiviteit kan soms leiden tot het sneller aangaan van seksuele contacten, wat het risico op ongewenste zwangerschappen of seksueel overdraagbare aandoeningen kan verhogen.⁶
• Vriendschappen: Moeite met het onderhouden van contact (bijvoorbeeld door afspraken te vergeten), of soms sociaal onhandig overkomen, kan het aangaan en behouden van vriendschappen bemoeilijken.⁷

Werk en carrière

Op werkgebied kunnen vrouwen met ADHD tegen specifieke problemen aanlopen:

• Uitdagingen: Moeite met het halen van deadlines, het organiseren van werk, het stellen van prioriteiten, het afmaken van taken, concentreren in een drukke omgeving, en soms conflicten met collega’s of leidinggevenden.¹⁴ Dit kan leiden tot onderpresteren, vaker van baan wisselen, of zelfs een burn-out.⁶ De studie van Nitzan en collega’s (2024) toont een duidelijke link tussen ADHD, problemen met executieve functies (vooral timemanagement en organisatie) en een verhoogd risico op werkgerelateerde burn-out.¹⁹ Vrouwen, die vaak al een zwaardere mentale last dragen door de combinatie van werk en zorgtaken, kunnen hier extra kwetsbaar voor zijn.
• Sterke kanten: Aan de andere kant kunnen vrouwen met ADHD ook unieke talenten hebben die waardevol zijn op de werkvloer. Denk aan creativiteit, out-of-the-box denken, een groot probleemoplossend vermogen, veel energie, enthousiasme, en het vermogen om intens te focussen (hyperfocus) op taken die hen interesseren. Ook kunnen ze vaak goed presteren onder druk (crisismanagement).¹⁴
• Impact van late diagnose: Vrouwen die pas laat de diagnose ADHD krijgen, hebben mogelijk een carrièrepad gekozen dat niet goed bij hun ADHD past, of hebben onnodige faalervaringen opgedaan die hun zelfvertrouwen hebben geschaad.¹⁸

Ouderschap (specifieke uitdagingen voor moeders met ADHD)

Het moederschap kan extra uitdagend zijn voor vrouwen met ADHD:

• Organisatorische eisen: Het managen van een huishouden, de schema’s van kinderen, schoolzaken, en alle andere taken die bij het ouderschap komen kijken, kan overweldigend zijn door problemen met plannen, organiseren en overzicht houden.³²
• Geduld en emotieregulatie: Moeite met geduld bewaren, snel overprikkeld raken door de drukte en geluiden van kinderen, en stemmingswisselingen kunnen de interactie met kinderen beïnvloeden.³²
• Schuldgevoelens en zelfkritiek: Veel moeders met ADHD worstelen met het gevoel tekort te schieten en vergelijken zichzelf met andere moeders die alles beter voor elkaar lijken te hebben.³³
• Impact van eigen onrust op kinderen: Kinderen kunnen reageren op de onrust of het “drukke” gedrag van hun moeder, wat de gezinsdynamiek kan beïnvloeden.³³ De review van Young en collega’s (2020) noemt dat maatschappelijke verwachtingen moeders vaak zwaarder belasten met huishoudelijke en opvoedkundige taken. Dit kan leiden tot verhoogde beperkingen en angst bij moeders met ADHD, en disfunctionele overtuigingen zoals faalgevoelens en schuld.⁸ Hoewel niet specifiek gericht op moeders, benadrukt de kwalitatieve studie van Williams en collega’s (2024) de behoefte aan praktische ondersteuning bij het managen van dagelijkse activiteiten en de waarde van steun van lotgenoten, wat zeer relevant kan zijn voor moeders met ADHD.²⁸

Fysieke gezondheid en comorbiditeit

ADHD heeft niet alleen invloed op het mentale welzijn, maar kan ook samenhangen met andere gezondheidsproblemen:

• Psychiatrische comorbiditeit: Naast de al genoemde angst en depressie, hebben vrouwen met ADHD een verhoogd risico op eetstoornissen (vooral eetbuien), slaapproblemen, en problemen met middelengebruik of verslaving (soms als een vorm van zelfmedicatie of door impulsiviteit).⁶ De studie van Nabut en collega’s (2025) vond dat volwassen vrouwen met ADHD een significant hogere prevalentie van angst, depressie en bipolaire stoornis hebben. Mannen met ADHD hadden vaker andere bijkomende stoornissen, wat wijst op genderspecifieke patronen in comorbiditeit.¹¹
• Lichamelijke aandoeningen: Er is een verhoogde kans op aandoeningen zoals migraine, het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS), Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS), astma, en mogelijk ook hartaandoeningen, vooral rond de menopauze.⁶ Chronische slaapproblemen kunnen hieraan bijdragen.
• Zelfzorg: Vrouwen met ADHD kunnen moeite hebben met het onderhouden van gezonde leefgewoonten, zoals regelmatig en gezond eten, voldoende bewegen, op tijd naar bed gaan, of het nakomen van tandartsafspraken.³²

De impact van ADHD bij vrouwen is vaak een soort watervaleffect. Onbehandelde kernsymptomen leiden tot problemen op één levensgebied (bijvoorbeeld werk), wat stress veroorzaakt. Deze stress kan weer leiden tot slaapproblemen en een verhoogd risico op depressie, wat de ADHD-symptomen verder verergert. Als een vrouw door ADHD bijvoorbeeld moeite heeft met plannen en deadlines op haar werk ¹⁹, kan dit leiden tot stress en angst om te falen. Deze stress kan slaapproblemen veroorzaken.⁶ Slaapgebrek verergert ADHD-symptomen zoals concentratieproblemen en emotieregulatie.⁹ Dit alles kan bijdragen aan het ontwikkelen van een depressie ¹¹, die op haar beurt de motivatie en energie verder ondermijnt. Het is een neerwaartse spiraal die moeilijk te doorbreken is zonder de ADHD als kernprobleem aan te pakken.

De “onzichtbare” last van ADHD bij vrouwen – de naar binnen gerichte symptomen, het maskeren, en de druk van maatschappelijke verwachtingen – draagt significant bij aan een lagere kwaliteit van leven, zelfs als ze aan de buitenkant lijken te “functioneren”. Een vrouw kan erin slagen haar werk te behouden en haar gezin draaiende te houden, maar de innerlijke strijd, de constante zelfkritiek ⁸, de uitputting door het compenseren ⁶, en de spanning in relaties ²⁹ zijn vaak onzichtbaar voor de buitenwereld. Dit leidt tot een kloof tussen hoe het leven er van buiten uitziet en hoe het van binnen voelt, wat erg eenzaam en frustrerend kan zijn.

De hoge mate van bijkomende problemen (comorbiditeit) is niet alleen een extra last, maar vaak ook de reden waarom ADHD in eerste instantie gemist wordt. Tegelijkertijd kunnen deze bijkomende problemen de ADHD-symptomen versterken. Als een vrouw zich bijvoorbeeld meldt met depressieve klachten ¹¹, zal de focus van de behandeling daarop liggen. De onderliggende ADHD die mogelijk bijdraagt aan de depressie (door faalervaringen en overweldiging) blijft dan onbehandeld.⁸ Tegelijkertijd kunnen de symptomen van bijvoorbeeld een angststoornis (zoals piekeren) de concentratieproblemen van ADHD verergeren. Dit maakt een integrale aanpak, waarbij zowel ADHD als eventuele bijkomende stoornissen worden behandeld, essentieel.

De rol van hormonen: een extra complexiteit

Hormonen spelen een belangrijke rol in het leven van vrouwen en kunnen de symptomen van ADHD beïnvloeden. Dit voegt een extra laag van complexiteit toe aan het beeld van ADHD bij vrouwen.

Invloed van de menstruatiecyclus

Veel vrouwen met ADHD merken dat hun ADHD-symptomen veranderen, en vaak verergeren, gedurende hun menstruatiecyclus. Vooral in de week voor de menstruatie (de premenstruele of luteale fase) en tijdens de menstruatie zelf kunnen klachten toenemen.⁶ Dit wordt toegeschreven aan de schommelingen in de hormonen oestrogeen en progesteron. Oestrogeen heeft invloed op belangrijke stofjes in de hersenen (neurotransmitters) zoals dopamine en noradrenaline, die een rol spelen bij ADHD.⁶ Een daling van het oestrogeenniveau, zoals in de periode voor de menstruatie, kan ADHD-symptomen versterken.⁶ Een hogere progesteronspiegel zou een negatief effect kunnen hebben op de effectiviteit van ADHD-medicatie.³⁸

Een narratieve review van Goossens en collega’s (2024) wijst op studies die suggereren dat ADHD-symptomen verergeren tijdens de luteale fase (de fase na de eisprong, voor de menstruatie). Er is echter nog weinig onderzoek gedaan naar of en hoe de effectiviteit van ADHD-medicatie (psychostimulantia) verandert gedurende de cyclus.³⁶ Een systematische review van Osianlis en collega’s (2025) concludeert dat er aanwijzingen zijn voor een relatie tussen ADHD-symptomen en geslachtshormonen, met name tijdens de puberteit en de menstruatiecyclus, maar dat meer onderzoek nodig is om dit verband goed te begrijpen.³⁷ Een interessante studie van Roberts en collega’s (2025) vond een verband tussen symptomen die op ADHD lijken, hevig menstrueel bloedverlies (HMB), en symptomen van ijzertekort.⁵ Dit suggereert een complexe interactie: hevig bloedverlies kan leiden tot ijzertekort, wat weer vermoeidheid en concentratieproblemen kan veroorzaken of verergeren, klachten die ook bij ADHD passen.

De wisselende aard van ADHD-symptomen door hormonale invloeden maakt het voor vrouwen zelf, en voor hun omgeving en behandelaars, lastiger om een stabiel beeld te krijgen van de ADHD en van het effect van behandelingen. Als ADHD-symptomen de ene week erger zijn dan de andere ³⁶, kan dit leiden tot verwarring. Een vrouw kan zich afvragen of ze zich aanstelt, of haar medicatie wel goed werkt, of dat het “gewoon” haar hormonen zijn. Behandelaars kunnen moeite hebben met het instellen van medicatie als de effectiviteit lijkt te variëren met de cyclus. Dit pleit voor een meer persoonlijke aanpak die rekening houdt met de cyclus.

Zwangerschap en postpartum periode

De grote hormonale veranderingen tijdens een zwangerschap en na de bevalling kunnen ook invloed hebben op ADHD-symptomen. Sommige vrouwen ervaren een verergering van hun klachten, terwijl anderen juist een (tijdelijke) verbetering merken.⁶ De periode na de bevalling (postpartum periode) kan extra uitdagend zijn. Slaapgebrek, de nieuwe verantwoordelijkheden als moeder en de hormonale verschuivingen kunnen ADHD-symptomen flink versterken.⁶ Hoewel de review van Osianlis en collega’s (2025) zwangerschap als hormonale levensfase noemt, worden specifieke bevindingen hierover beperkt belicht, wat de noodzaak voor meer onderzoek onderstreept.³⁷

Richtlijnen adviseren vaak om ADHD-medicatie te stoppen tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode, tenzij het echt niet anders kan en altijd in goed overleg met de behandelaar. Dit komt omdat er nog beperkte gegevens zijn over de veiligheid van deze medicijnen voor het (ongeboren) kind.⁴⁰ Dit kan een extra uitdaging vormen voor vrouwen die sterk afhankelijk zijn van medicatie om goed te kunnen functioneren. Het stoppen van medicatie, hoewel vaak medisch geadviseerd ⁴⁰, kan een aanzienlijke impact hebben op het welzijn en functioneren van de moeder. Als een vrouw goed functioneert dankzij medicatie en deze moet stoppen, kunnen haar ADHD-symptomen in volle hevigheid terugkeren.⁴⁰ In een periode die al veeleisend is (zwangerschap, zorg voor een pasgeborene), kan dit leiden tot verhoogde stress, chaotisch gedrag, emotieregulatieproblemen en mogelijk een verhoogd risico op een postnatale depressie.⁶ Dit is een lastig dilemma waarbij de risico’s van medicatiegebruik moeten worden afgewogen tegen de risico’s van onbehandelde ADHD voor zowel moeder als kind.

De overgang (menopauze)

Ook de overgang is een periode van grote hormonale veranderingen. De daling van oestrogeenspiegels tijdens de perimenopauze (de periode voor de laatste menstruatie) en de menopauze zelf kan leiden tot een (her)opleving of verergering van ADHD-symptomen. Vrouwen kunnen dan (meer) last krijgen van problemen met concentratie, geheugen, en het organiseren van taken.⁶ Symptomen die typisch zijn voor de overgang, zoals opvliegers, slaapproblemen en stemmingswisselingen, kunnen overlappen met ADHD-symptomen of deze versterken. Dit kan het stellen van een diagnose en het vinden van de juiste behandeling complexer maken. De review van Osianlis en collega’s (2025) benadrukt dat er meer onderzoek nodig is naar hormonale mijlpalen zoals de menopauze in relatie tot ADHD bij vrouwen.³⁷

De overlap tussen symptomen van de menopauze en ADHD-symptomen kan leiden tot een late (of foute) diagnose van ADHD, of tot het onterecht toeschrijven van ADHD-symptomen aan de menopauze. Concentratieproblemen, vergeetachtigheid, stemmingswisselingen en slaapproblemen kunnen zowel bij ADHD als bij de menopauze horen.⁶ Als een vrouw rond de leeftijd van de menopauze voor het eerst ernstige klachten ervaart, kan de link met ADHD gemist worden en alles aan “de overgang” worden geweten. Andersom kunnen bestaande ADHD-symptomen verergeren, maar wordt dit niet herkend als een interactie met hormonale veranderingen, waardoor een passende aanpassing van de ADHD-behandeling uitblijft.

Behandeling en management: wat helpt?

Gelukkig zijn er verschillende manieren om ADHD bij volwassen vrouwen te behandelen en te managen. Een aanpak op maat, die rekening houdt met de individuele behoeften en situatie van de vrouw, werkt vaak het beste.

Belang van psycho-educatie

Een cruciale eerste stap in de behandeling is psycho-educatie. Dit betekent goede uitleg en voorlichting over ADHD.⁶ Het is belangrijk dat vrouwen (en hun naasten) begrijpen wat ADHD is, hoe het zich specifiek bij vrouwen kan uiten, welke invloed het kan hebben op het dagelijks leven, en welke rol hormonen kunnen spelen. Psycho-educatie helpt bij zelfbegrip en acceptatie. Het zorgt ervoor dat vrouwen realistische verwachtingen kunnen ontwikkelen over wat ADHD voor hen betekent en wat behandeling kan doen.

Medicamenteuze Behandeling

Medicatie kan een belangrijk onderdeel zijn van de behandeling van ADHD. Het doel van medicatie is om de kernsymptomen van ADHD, zoals aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit, te verminderen.

• Stimulantia: Medicijnen zoals methylfenidaat (bekend onder merknamen als Ritalin, Concerta, Medikinet) en dexamfetamine zijn meestal de eerste keus bij de behandeling van ADHD bij volwassenen, ook bij vrouwen.⁴³ Deze medicijnen werken door de hoeveelheid van bepaalde stofjes (neurotransmitters zoals dopamine en noradrenaline) in de hersenen te verhogen, wat helpt bij aandacht en impulscontrole. Een review van behandelingen door Mudiraj en collega’s (2023) bevestigt dat methylfenidaat effectief is in het verbeteren van cognitieve prestaties en het verminderen van ADHD-symptomen.⁴⁶
• Niet-stimulantia: Als stimulantia niet goed werken, te veel bijwerkingen geven, of als er bijvoorbeeld een risico is op verslaving of bepaalde bijkomende psychische problemen, kan gekozen worden voor niet-stimulerende medicijnen. Atomoxetine is dan een tweede keus, en bupropion een derde keus.⁴³ De review van Mudiraj en collega’s (2023) laat zien dat atomoxetine impulsiviteit kan verminderen en het executief functioneren (plannen, organiseren) kan verbeteren.⁴⁶
• Aandachtspunten voor vrouwen bij medicatie:

• Menstruatiecyclus: Zoals eerder genoemd, kan de menstruatiecyclus invloed hebben op hoe ADHD-medicatie werkt.³⁶ Sommige vrouwen hebben baat bij een aanpassing van de dosering gedurende hun cyclus, maar dit moet altijd in goed overleg met de behandelend arts gebeuren.
• Zwangerschap en borstvoeding: Het gebruik van ADHD-medicatie wordt over het algemeen ontraden tijdens zwangerschap en het geven van borstvoeding, tenzij het strikt noodzakelijk is en na zorgvuldige afweging met de arts.⁴⁰
• Bijwerkingen: Mogelijke bijwerkingen van ADHD-medicatie kunnen zijn: slaapproblemen, verminderde eetlust, hoofdpijn, en hartkloppingen.⁴¹ Het is belangrijk om bijwerkingen goed te bespreken met de arts.

Niet-medicamenteuze behandelingen

Naast medicatie, en vaak in combinatie daarmee, zijn er andere behandelingen die vrouwen met ADHD kunnen helpen ⁴³:

• Cognitieve Gedragstherapie (CGT): CGT is een vorm van psychotherapie die gericht is op het aanleren van praktische vaardigheden. Denk aan beter leren plannen, organiseren en omgaan met tijd (timemanagement). Ook helpt CGT bij het veranderen van niet-helpende denkpatronen (bijvoorbeeld negatieve gedachten over jezelf) en het beter omgaan met emotieregulatieproblemen en uitstelgedrag.⁴³ Onderzoek van William en collega’s (2024) laat zien dat aangepaste CGT effectief is in het verminderen van ADHD-symptomen en het verbeteren van executieve functies bij volwassenen.⁴⁷
• ADHD-Coaching: Een ADHD-coach biedt praktische, oplossingsgerichte begeleiding. De coach helpt bij het structureren van het dagelijks leven, het stellen van haalbare doelen, en het ontwikkelen van strategieën om met ADHD-symptomen om te gaan.⁴² Coaching kan specifiek gericht zijn op organisatie, timemanagement en emotieregulatie.⁴²
• Mindfulness: Mindfulness-training kan helpen om de aandacht beter te sturen, impulsiviteit te verminderen, en beter om te gaan met stress en emoties.⁴⁶ De review van Mudiraj en collega’s (2023) geeft aan dat mindfulness-gebaseerde interventies verbeteringen lieten zien in ADHD-symptomen, emotieregulatie en stemming.⁴⁶
• Dialectische Gedragstherapie (DGT): DGT is een andere vorm van therapie die vooral effectief kan zijn voor vrouwen die veel last hebben van problemen met emotieregulatie.¹⁶

Leefstijladviezen en copingstrategieën

Naast formele behandelingen kunnen aanpassingen in de leefstijl en het aanleren van handige strategieën (copingstrategieën) een groot verschil maken:

• Structuur en routine: Vaste dagelijkse routines, het gebruik van een agenda, to-do lijstjes, en timers kunnen helpen om overzicht te houden en taken gedaan te krijgen.¹³
• Beweging: Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om onrust te verminderen, de stemming te verbeteren en de concentratie te bevorderen.⁴³
• Slaaphygiëne: Voldoende en regelmatige slaap is cruciaal. Slaapgebrek kan ADHD-symptomen namelijk verergeren.⁹
• Voeding: Hoewel er geen specifiek ADHD-dieet is voor volwassenen, kan een gezond en regelmatig eetpatroon bijdragen aan het algehele welzijn. Sommige studies onderzoeken een mogelijke link tussen ADHD-symptomen en ijzertekort, vooral bij vrouwen met hevig menstrueel bloedverlies.⁵
• Omgaan met overprikkeling: Leren herkennen wanneer men overprikkeld raakt en dan bewust pauzes nemen, een rustige omgeving opzoeken, of prikkels verminderen kan helpen.⁴²
• Taken opdelen: Grote, overweldigende taken opdelen in kleinere, behapbare stapjes maakt het makkelijker om te beginnen en ze af te maken.⁴² De studies van Young et al. (2020) en Williams et al. (2024) benadrukken de impact van ongediagnosticeerde ADHD en de behoefte aan praktische ondersteuning, wat het belang van effectieve copingstrategieën onderstreept.⁸ Maladaptieve coping (zoals middelengebruik) wordt genoemd als een risico bij onbehandelde ADHD.⁸

Een effectieve behandeling voor vrouwen met ADHD is zelden één enkele aanpak. Meestal is een combinatie van medicatie, psychologische interventies (zoals therapie of coaching) en leefstijlaanpassingen het meest succesvol. Dit alles moet goed worden afgestemd op de individuele behoeften, de levensfase en de eventuele hormonale context van de vrouw. Medicatie kan de kernsymptomen aanpakken ⁴⁵, maar verandert niet direct ingesleten gedragspatronen of een negatief zelfbeeld. Daarvoor zijn CGT en coaching nodig, om vaardigheden aan te leren en niet-helpende gedachten te veranderen.⁴² Leefstijlaanpassingen ondersteunen het algehele welzijn.⁴³ Voor vrouwen is de hormonale context ³⁷ een extra laag die aandacht behoeft in dit geïntegreerde behandelplan.

Therapietrouw kan een extra uitdaging zijn bij ADHD. De symptomen van ADHD zelf, zoals vergeetachtigheid en moeite met het vasthouden aan routines ², kunnen het consequent innemen van medicatie of het bijwonen van therapiesessies bemoeilijken.⁴³ Dit is een paradox: de aandoening die behandeld wordt, interfereert met de behandeling zelf. Dit vraagt om proactieve strategieën van zowel behandelaars als van de vrouwen zelf, zoals het gebruik van herinneringen of het betrekken van de naaste omgeving voor steun.

De “beste” behandeling is sterk geïndividualiseerd. Er is niet één aanpak die voor iedereen werkt. Een goede behandeling houdt rekening met de unieke combinatie van symptomen, eventuele bijkomende problemen (comorbiditeiten), de levensfase (en dus hormonale invloeden), persoonlijke voorkeuren en ook de sterke kanten van de vrouw. Niet elke vrouw met ADHD reageert bijvoorbeeld goed op stimulantia.⁴⁵ Sommigen hebben vooral baat bij CGT voor organisatieproblemen, terwijl anderen meer geholpen zijn met DGT voor emotieregulatie.⁴⁶ De invloed van de menstruele cyclus of de menopauze ³⁷ kan betekenen dat een behandeling die eerst goed werkte, aangepast moet worden. Een “one-size-fits-all” benadering is bij ADHD (en zeker bij vrouwen met ADHD) gedoemd te mislukken.

Leven met ADHD als vrouw: kracht en zelfacceptatie

Leven met ADHD als vrouw brengt uitdagingen met zich mee, maar het is ook belangrijk om te erkennen dat ADHD niet alleen maar beperkingen inhoudt. Het ontdekken en omarmen van de eigen krachten en het werken aan zelfacceptatie zijn essentieel voor een goed leven met ADHD.

Herkennen van eigen krachten en talenten

ADHD wordt vaak geassocieerd met problemen, maar het kan ook gepaard gaan met unieke sterke punten en talenten. Het is belangrijk om deze te (h)erkennen en te leren hoe men ze kan inzetten. Voorbeelden van mogelijke sterke kanten bij vrouwen met ADHD zijn ¹⁴:

• Creativiteit en innovatief denken: Vaak hebben vrouwen met ADHD een originele manier van denken en komen ze met verrassende oplossingen.
• Energie en enthousiasme: Als iets hun interesse heeft, kunnen ze enorm energiek en enthousiast zijn.
• Passie en gedrevenheid: Ze kunnen zich met hart en ziel op iets storten waar ze in geloven.
• Hyperfocus: Hoewel afleidbaarheid een kenmerk is, kunnen vrouwen met ADHD ook intens gefocust zijn op taken die hen boeien. Dit kan leiden tot hoge productiviteit en diepgaande kennis.
• Probleemoplossend vermogen: Door hun flexibele manier van denken, kunnen ze goed zijn in het oplossen van complexe problemen.
• Veerkracht: Vrouwen die lang met ongediagnosticeerde ADHD hebben geworsteld, hebben vaak een enorme veerkracht ontwikkeld.
• Empathie en gevoeligheid: Hoewel emotieregulatie moeilijk kan zijn, kunnen ze ook heel empathisch en gevoelig zijn voor de emoties van anderen.
• Humor: Een goed gevoel voor humor kan ook een kenmerk zijn.

Het belang van zelfcompassie en acceptatie

Vooral na een (late) diagnose ADHD, is er vaak een proces van zelfontdekking en acceptatie nodig.⁸ Zelfcompassie speelt hierin een sleutelrol. Het betekent mild en vriendelijk zijn voor jezelf, en erkennen dat de worstelingen en moeilijkheden niet te wijten zijn aan persoonlijke zwakte of falen, maar aan een neurobiologische conditie waar je mee moet leren omgaan. De review van Young en collega’s (2020) laat zien dat een diagnose op volwassen leeftijd kan leiden tot zelfacceptatie, een vermindering van zelfverwijt en schaamte, en een positiever zelfbeeld.⁸ Dit is een cruciaal onderdeel van het leren leven met ADHD.

Zelfacceptatie is geen passief eindpunt, maar een actief en doorlopend proces. Het betekent het integreren van ADHD in de eigen identiteit, inclusief zowel de uitdagingen als de krachten. De diagnose kan opluchting geven ²⁵, maar daarna begint het werk pas echt. Het betekent leren omgaan met de dagelijkse realiteit van ADHD, inclusief de “slechte” dagen waarop symptomen meer opspelen. Het betekent ook het actief opsporen en waarderen van de positieve kanten van ADHD ¹⁴ en deze bewust proberen in te zetten. Dit vraagt om continue zelfreflectie en de bereidheid om strategieën aan te passen als dat nodig is.

Waar vind je steun en (h)erkenning?

Steun zoeken en vinden is erg belangrijk. Vrouwen met ADHD hoeven het niet alleen te doen.

• Professionele hulp: Therapeuten, psychologen, psychiaters en coaches die gespecialiseerd zijn in ADHD bij volwassenen kunnen begeleiding en behandeling bieden.
• Lotgenotencontact: Contact met andere vrouwen met ADHD kan enorm waardevol zijn. Steungroepen (zowel online als offline) bieden een plek voor (h)erkenning, begrip, het uitwisselen van ervaringen en praktische tips.²⁰ Weten dat je niet de enige bent die hiermee worstelt, kan heel helpend en steunend zijn. Het delen van ervaringen met andere vrouwen met ADHD kan een krachtig tegengif zijn tegen het isolement en de zelfstigma die vaak gepaard gaan met een late diagnose. Vrouwen die jarenlang hebben gedacht dat zij de enigen waren die zo worstelden ⁸, kunnen in contact met lotgenoten ontdekken dat hun ervaringen gedeeld worden. Dit normaliseert hun strijd, vermindert schaamte, en biedt een veilige ruimte om copingstrategieën uit te wisselen en elkaar te steunen.²⁸ Dit kan de zelfacceptatie enorm bevorderen.
• Informatie en educatie: Er zijn veel betrouwbare boeken, websites en podcasts beschikbaar die specifiek gaan over ADHD bij vrouwen. Goede informatie kan helpen om ADHD beter te begrijpen.²⁰
• Naaste omgeving: Open communicatie met een partner, familieleden en vrienden is belangrijk. Uitleggen wat ADHD voor jou betekent en wat je van hen nodig hebt, kan leiden tot meer begrip en steun vanuit de directe omgeving.

Conclusie

ADHD bij volwassen vrouwen is een complexe aandoening die vaak te laat of niet wordt herkend. De symptomen kunnen zich anders uiten dan bij mannen, en hormonale schommelingen kunnen een extra invloed hebben op de klachten. Dit kan leiden tot een lange zoektocht naar erkenning en de juiste hulp, met een grote impact op het zelfbeeld, relaties, werk en algeheel welzijn.

Een late diagnose kan ingrijpend zijn, maar biedt tegelijkertijd kansen voor zelfbegrip, het loslaten van zelfverwijt, en een significante verbetering van de kwaliteit van leven. Effectieve behandeling is gelukkig mogelijk en omvat meestal een combinatie van psycho-educatie (goede voorlichting), medicatie, therapie of coaching, en aanpassingen in de leefstijl. Hierbij is een aanpak op maat, die rekening houdt met de individuele situatie en behoeften van de vrouw, cruciaal.

Leven met ADHD als vrouw betekent niet alleen omgaan met de uitdagingen, maar ook het ontdekken en benutten van de eigen unieke krachten en talenten. Het cultiveren van zelfacceptatie en zelfcompassie is een belangrijk onderdeel van dit proces.

Voor een hoopvolle toekomst is echter meer nodig dan alleen individuele inspanning. Er is een grotere bewustwording nodig, zowel in de maatschappij als binnen de gezondheidszorg. Dit betekent meer onderzoek specifiek naar ADHD bij vrouwen, inclusief de langetermijneffecten en de meest optimale, gendersensitieve behandelstrategieën. Bijscholing voor (huis)artsen, psychologen en andere zorgprofessionals is essentieel, zodat zij ADHD bij vrouwen sneller herkennen en passende zorg kunnen bieden. Ook is meer maatschappelijk begrip en het doorbreken van stigma rondom ADHD bij vrouwen van groot belang. De “hoopvolle toekomst” hangt dus niet alleen af van de individuele inspanningen van vrouwen met ADHD, maar ook van systemische veranderingen in de zorg en maatschappij.⁶ Zonder deze bredere steun blijft het voor veel vrouwen een onnodig zware strijd.Gelukkig verschuift het beeld van ADHD bij vrouwen langzaam. Waar vroeger de nadruk vooral lag op de tekortkomingen en problemen ⁸, komt er nu steeds meer aandacht voor een meer gebalanceerd beeld, waarin ook de krachten en unieke perspectieven van vrouwen met ADHD worden erkend.¹⁴ Het empoweren van vrouwen om hun ADHD te zien als een deel van hun unieke bedrading, inclusief de mogelijke voordelen, is een belangrijke stap voorwaarts naar een toekomst waarin vrouwen met ADHD volwaardig kunnen meedoen en hun potentieel kunnen benutten.

Literatuurlijst

American Psychiatric Association. (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5). (Nederlandse vertaling van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition). Boom uitgevers Amsterdam. (Gebaseerd op ²)

Boonstra, M., Koerting, J., Van der Oord, S., & De la Rie, S. (2025). Gender-based differences in the endorsement of ADHD symptoms and impairment among adult patients using the DIVA-5. (Zoals beschreven in ¹⁰; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Dorani, F. (2021). Onderzoek PsyQ naar hormonale stemmingswisselingen bij vrouwen met ADHD. (Zoals genoemd in ⁶; exacte publicatiedetails niet verstrekt)

Fayyad, J., Sampson, N. A., Hwang, I., Adamowski, T., Aguilar-Gaxiola, S., Al-Hamzawi, A.,… & Kessler, R. C. (2017). The descriptive epidemiology of DSM-IV adult ADHD in the World Health Organization World Mental Health Surveys. ADHD Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 9(1), 47-65. (Zoals genoemd als referentie in ⁵)

Goossens, L. N., Alberga, M. E., & Kooij, S. J. S. (2024). Cycle-dependent efficacy of psychostimulants in women with ADHD: A narrative review. Frontiers in Psychiatry, 15, 13244. (Gebaseerd op ³⁶; exacte referentie geconstrueerd op basis van snippet)

Groenman, A. P., Tucha, O., & Koerts, J. (2024). Sex differences in the severity of core attention-deficit/hyperactivity disorder symptoms: A systematic review and meta-analysis. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 167, 105709. (Gebaseerd op ¹²; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Martin, L. A., Stephen, A., Sajjad, A., Bassett, R., Philbrook, A., & Fuermaier, A. B. M. (2024). The experience of an adult diagnosis of attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) in women: A mixed methods study. Journal of Attention Disorders, 28(14), 1734-1745. (Gebaseerd op ²⁴; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Mudiraj, D., Valte, V., & Singh, S. K. (2023). Recent treatments for adults with attention-deficit/hyperactivity disorder: A review of pharmacological, non-pharmacological and neuro-stimulation intervention approaches. Cureus, 15(11), e48289. https://doi.org/10.7759/cureus.48289 (Gebaseerd op ⁴⁶)

Nabut, J. H., Su, M. H., Wymbs, B. T., Antonini, T. N., & Sasser, T. (2025). Sex differences in psychiatric comorbidities of attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) across the lifespan: A population-based study. Journal of Psychiatric Research, 181, 15-23. (Gebaseerd op ¹¹; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Nitzan, I., Shifman, O., & Erez, A. (2024). The role of executive function deficits in the ADHD-job burnout relationship. International Journal of Environmental Research and Public Health, 21(3), 341. (Gebaseerd op ¹⁹; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Osianlis, E., Thomas, E. H. X., Jenkins, L. M., & Gurvich, C. (2025). ADHD and sex hormones in females: A systematic review. Journal of Attention Disorders. Advance online publication. https://doi.org/10.1177/10870547251332319 (Gebaseerd op ³⁷; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Roberts, L., Kai, J., & Rauer, A. (2025). Women with symptoms suggestive of ADHD are more likely to report symptoms of iron deficiency and heavy menstrual bleeding. BMC Women’s Health, 25(1), 78. (Gebaseerd op ⁵; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Soler-Gutiérrez, A. M., Pérez-González, J. C., & Mayas, J. (2023). Evidence of emotion dysregulation as a core symptom of adult ADHD: A systematic review. Psicothema, 35(1), 18-28. https://doi.org/10.7334/psicothema2022.294 (Gebaseerd op ¹⁷)

Song, P., Zha, M., Yang, Q., Zhang, Y., Gu, X., & Rudan, I. (2021). The prevalence of adult attention-deficit hyperactivity disorder: A global systematic review and meta-analysis. Journal of Global Health, 11, 04009. (Zoals genoemd als referentie in ³)

William, S., Horrocks, M., Richmond, J., Hall, C. L., & French, B. (2024). Experience of CBT in adults with ADHD: a mixed methods study. Frontiers in Psychiatry, 15, 1355588. (Gebaseerd op ⁴⁷; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Williams, R. J., Davies, E. B., Ives, J., Gkini, V., Karia, M., Morling, J. R.,… & Morriss, R. (2024). Wider health needs in ADHD from lived and professional experience: A qualitative study. BJGP Open, 8(4), BJGPO.2024.0030. (Gebaseerd op ²⁸; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Wymbs, B. T., Moody, E. N., Bevans, K. G., & Robb, M. G. (2024). Depressive symptoms and quality of life among women living with a partner diagnosed with ADHD. Journal of Attention Disorders, 28(14), 1734-1745. (Gebaseerd op ³¹; publicatiedatum en exacte titel onder voorbehoud, gebaseerd op de verstrekte informatie)

Young, S., Adamo, N., Ásgeirsdóttir, B. B., Branney, P., Demeter, N., Gentschel, L.,… & Gudjonsson, G. (2020). Females with ADHD: An expert consensus statement taking a lifespan approach providing guidance for the identification and treatment of attention-deficit/hyperactivity disorder in girls and women. BMC Psychiatry, 20(1), 404. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02707-9 (Gebaseerd op ⁸)

Geciteerd werk

1. Diagnostiek ADHD bij volwassenen – Richtlijn – Richtlijnendatabase, geopend op mei 12, 2025, https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/adhd_bij_volwassenen/diagnostiek_adhd_bij_volwassenen.html
2. ADHD | Verantwoording | Definities – VZinfo | Volksgezondheid en Zorg, geopend op mei 12, 2025, https://www.vzinfo.nl/adhd/verantwoording/definities
3. Prevalence of attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD): systematic review and meta-analysis – PMC – PubMed Central, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11536208/
4. ADHD in Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis of Prevalence Studies in Outpatient Psychiatric Clinics – PubMed, geopend op mei 12, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35373645/
5. Women with Symptoms Suggestive of ADHD Are More Likely to …, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11902013/
6. Vrouwen en ADHD – PsyQ, geopend op mei 12, 2025, https://www.psyq.nl/adhd-bij-volwassenen/vrouwen-en-adhd
7. A Review of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Women and Girls: Uncovering This Hidden Diagnosis – PubMed Central, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4195638/
8. Miss. Diagnosis: A Systematic Review of ADHD in Adult Women – PMC, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10173330/
9. ADHD bij Vrouwen – Pro Coaching Hakemulder, geopend op mei 12, 2025, https://www.procoachinghakemulder.nl/adhd-bij-vrouwen
10. Bias by gender: exploring gender-based differences in the …, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11965619/
11. Sex differences in psychiatric comorbidities of attention-deficit …, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11698318/
12. A systematic review and meta-analysis comparing the severity of …, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11578919/
13. ADHD bij volwassenen – Parnassia Groep, geopend op mei 12, 2025, https://www.parnassiagroep.nl/adhd/adhd-bij-volwassenen
14. Volwassenen – Aandachtstekortstoornis – ADHD, geopend op mei 12, 2025, https://adhdgids.nl/adhd-en-volwassenen/symptomen-volwassenen/aandachtstekortstoornis-volwassenen
15. Systematic Review of Executive Function Stimulation Methods in the ADHD Population, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11278469/
16. A Blended Intervention Targeting Emotion Dysregulation in Adults With Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: Development and Feasibility Study – PubMed Central, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10831671/
17. Evidence of emotion dysregulation as a core symptom of adult …, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9821724/
18. ADHD in the Workplace: The Impact on Women – Executive Support Magazine, geopend op mei 12, 2025, https://executivesupportmagazine.com/adhd-in-the-workplace/
19. Executive function deficits mediate the relationship between …, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11007411/
20. ADHD bij vrouwen en de impact van late diagnoses – Autsider, geopend op mei 12, 2025, https://autsider.net/2024/06/07/adhd-bij-vrouwen-en-de-impact-van-late-diagnoses/
21. Impact of Misdiagnosis, Bias, and Stigma – Adult Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: Diagnosis, Treatment, and Implications for Drug Development – NCBI, geopend op mei 12, 2025, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/books/n/nap27770/pz15-11_1/
22. Differentiaal-diagnostiek en comorbiditeit van ADHD bij volwassenen:, geopend op mei 12, 2025, https://ppw.kuleuven.be/ogop/jongvolwassenen/slides/presentatie-dominique-walschaerts.pdf
23. Instrumenten voor ADHD – Nederlands Jeugdinstituut, geopend op mei 12, 2025, https://www.nji.nl/adhd/instrumenten
24. Adult Diagnosis of ADHD in Women: A Mixed Methods Investigation – PubMed, geopend op mei 12, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39588653
25. geopend op januari 1, 1970, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39588653/
26. EEN EMPIRISCH ONDERZOEK NAAR DE RELATIE TUSSEN ADHD EN HET IMPOSTER FENOMEEN – Ghent University Library – Universiteit Gent, geopend op mei 12, 2025, https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/003/061/989/RUG01-003061989_2022_0001_AC.pdf
27. The impacts associated with having ADHD: an umbrella review – PMC, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11151783/
28. Wider health needs in attention deficit hyperactivity disorder from …, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11331868/
29. ADHD en partnerrelaties – ADHD Gids, geopend op mei 12, 2025, https://adhdgids.nl/storage/uploads/091bfa39-c6ba-4984-ae0d-abb898d3f537/07-ADHD-en-relaties-jul23-download.pdf
30. ADHD en verliefdheid: Impact op relaties, geopend op mei 12, 2025, https://www.newmindcenters.com/adhd-en-verliefdheid-impact-op-relaties/
31. Depressive Symptoms and Quality of Life Among Women Living With a Partner Diagnosed With ADHD – PubMed, geopend op mei 12, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39282921/
32. Wat is ADHD? ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) – Hersenstichting, geopend op mei 12, 2025, https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/adhd/
33. ADHD en het gezinsleven: ‘Waarom kan het bij ons nooit eens normaal?’, geopend op mei 12, 2025, https://www.nji.nl/adhd/verhalen/adhd-en-het-gezinsleven-waarom-kan-het-bij-ons-nooit-eens-normaal
34. ADHD en vrouwen – Psycholoog-JoVo: Onderzoek AD(H)D bij volwassenen, geopend op mei 12, 2025, https://www.psycholoog-jovo.be/adhd-en-vrouwen/
35. Comorbiditeit en ADHD – Vereniging Impuls & Woortblind, geopend op mei 12, 2025, https://www.impulsenwoortblind.nl/adhd/comorbiditeit-en-adhd
36. The effects of psychostimulants in menstruating women with ADHD – A gender health gap in ADHD treatment? – PubMed, geopend op mei 12, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39837362
37. ADHD and Sex Hormones in Females: A Systematic Review – PubMed, geopend op mei 12, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40251875/
38. Hormonen en ADHD – Jorna Postma ADHD Coach, geopend op mei 12, 2025, https://www.jorjoy.nl/adhd-en-hormonen/
39. geopend op januari 1, 1970, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39837362/
40. Medicatie zwangerschap ADHD bij volwassenen – Richtlijn – Richtlijnendatabase, geopend op mei 12, 2025, https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/adhd_bij_volwassenen/medicamenteuze_behandeling_adhd/algemene_overwegingen_adhd_bij_volwassenen/medicatie_zwangerschap_adhd_bij_volwassenen.html
41. Bijlage 10: Beschrijving van de in de richtlijn besproken medicijnen – Richtlijnendatabase, geopend op mei 12, 2025, https://richtlijnendatabase.nl/gerelateerde_documenten/file/14629/1/120%20Beschrijving%20van%20de%20in%20de%20richtlijn%20besproken%20medicijnen.pdf
42. ADHD bij vrouwen: symptomen en behandeling, geopend op mei 12, 2025, https://www.newmindcenters.com/adhd-bij-vrouwen-symptomen-en-behandeling/
43. 5. Behandeling en begeleiding – ADHD – GGZ Standaarden, geopend op mei 12, 2025, https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/adhd/behandeling-en-begeleiding
44. Attention Deficit Hyperactivity Disorder – StatPearls – NCBI Bookshelf, geopend op mei 12, 2025, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441838/
45. Aanbevelingen ADHD bij volwassenen – Richtlijn – Richtlijnendatabase, geopend op mei 12, 2025, https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/adhd_bij_volwassenen/medicamenteuze_behandeling_adhd/aanbevelingen_adhd_bij_volwassenen.html
46. A review of recent treatments for adults living with attention-deficit …, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10730462/
47. Experience of CBT in adults with ADHD: a mixed methods study – PMC – PubMed Central, geopend op mei 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11221408/