Vergelijkende effecten van 30 antipsychotica op het risico op katatonie

Katatonie komt voor bij ongeveer 10% van de patiënten met acute psychiatrische aandoeningen. Hoewel sommige casusrapporten hebben betoogd dat antipsychotica van de eerste generatie (EGA’s) eerder katatonie veroorzaken dan antipsychotica van de tweede generatie (TGA’s), heeft geen enkel groot observationeel onderzoek deze hypothese bevestigd. In nieuw onderzoek is gekeken of EGA’s geassocieerd waren met een verhoogd risico op het rapporteren van katatonie in vergelijking met TGA’s.

Er zijn 60.443 bijwerkingen geidentificeerd die werden gemeld bij patiënten die EGA’s kregen en 253.067 bijwerkingen die werden gemeld bij patiënten die met TGA’s werden behandeld. In vergelijking met TGA’s ging het gebruik van EGA’s gepaard met een verhoogd risico op het melden van katatonie-syndromen. Consistente resultaten werden waargenomen wanneer de analyse werd beperkt tot rapporten van artsen, rapporten uit de VS en rapporten met de hoogste volledigheidsscore. De hoogste odd ratio’s werden gevonden voor molindon (6,0; 95% BI, 3,1–10,4) en haloperidol (3,8; 95% BI, 3,5–4,0).

Katatonie wordt nogal eens gemist als diagnose en daardoor ook onderbehandeld. Katatonie heeft veel symptomen die geordend zijn in (i) de motoriek, (ii) terugtrekgedrag, (iii) opwinding en (iv) bizar, zich herhalend gedrag.
De belangrijkste oorzaak voor katatonie zijn affectieve stoornissen. Ook kan schizofrenie de oorzaak zijn of somatische ziektebeelden en verschillende toxinen en medicijnen.

Een casus over katatonie en andere bewegingsstoornissen kun je vinden op www.bewegingsstoornissenindepsychiatrie.nl. Ook kun je daar informatie vinden over een aantal symptomen van katatonie, zoals stupor, staren, mutisme, poseren, negativisme en ambitendentie.

Conclusie

In dit grote onderzoek naar geneesmiddelenbewaking bij patiënten die werden blootgesteld aan antipsychotica, ging het gebruik van EGA’s gepaard met een verhoogd risico op het melden van catatonie-syndromen in vergelijking met het gebruik van TGA’s. Dit verhoogde risico komt overeen met de farmacodynamische hypothese van door antipsychotica geïnduceerde katatonie.