Autisme komt bij 1% van de bevolking voor en dat kan voor iemand een zware opgave zijn. Het vaststellen van autisme en het vaststellen van een persoonlijkheidsstoornis is al niet eenvoudig, laat staan het vaststellen van persoonlijkheidsstoornissen bij mensen met autisme. Richard Vuijk heeft hiervoor een instrument (NIDA) gevalideerd, waarbij hij ontdekte dat mannen met autisme de vragen heel anders invulden dan die zonder autisme.
Vervolgens is Vuijk gaan kijken welke persoonlijkheidskenmerken volwassenen met autisme kunnen hebben. Hij analyseerde hiervoor 15 studies met in totaal 992 deelnemers om temperament, karakter en persoonlijkheidsstoornissen in kaart te brengen. Het temperament kan worden omschreven als introvert, rigide en passief-afhankelijk. Het karakter kenmerkt zich door weinig zelfsturing, moeite met samenwerken en inleven, en een mate van naïviteit en idealisme. Qua persoonlijkheids- stoornissen kampen volwassenen met autisme vooral met paranoïde, schizoïde, schizotypische, vermijdende en dwangmatige stoornissen. Maar Vuijk zag in de karakters positieve en negatieve kanten, zoals gereserveerd en behoudend maar ook heel geordend en netjes. Dit zag hij ook in zijn onderzoek terug. Mensen met autisme worden door hem beschreven als óf ‘formeel-hoogdravend’ of als behept met een ‘actief-vreemde stijl’. Bij de eerste groep houden mensen in hun interactie met anderen heel erg vast aan wet is wet, tijd is tijd, afspraak is afspraak. Bij een “actief vreemde stijl” gaan mensen met autisme wel het contact met anderen aan, maar weten niet precies hoe dit te doen. Ze gaan dan bijvoorbeeld te dicht op je staan of kunnen ongepaste vragen stellen. Dit werd door Vuijk in zijn onderzoek gerelateerd aan bepaalde persoonlijkheidsstoornissen.
Tot slot onderzocht Vuijk de effectiviteit van schematherapie. Negatieve kerngedachten, bijvoorbeeld dat je voortdurend denkt niets waard te zijn, verbeterden behoorlijk en mensen hadden hier minder last van. Ook namen negatieve persoonlijkheidstrekken fors af en verbeterde sociale interactie en communicatiekenmerken.
Richard Vuijk, 2022, ‘Adults with autism spectrum disorder: Diagnostic assessment, personality (pathology), and psychotherapy’. Promotoren: prof. dr. A.R. Arntz en prof. dr. H.M. Geurts.
